Politika

Izazovi crnogorskog “odgovora”

Apr 14, 2021 0 Komentara

(15 riječi)

Dešavanja tokom zadnjih mjeseci su proizvela duboku i opasnu političku i sistemsku krizu. Trenutno odmjeravanje snaga dva politička tabora se i ovaj put odvija u prošlosti, i po modelu srpsko-crnogorskih nacionalističkih nadgornjavanja – na jedinom političkom terenu koji Crna Gora poznaje.

NACIONALIZAM IŠTE NACIONALIZAM 

Ikonografija pro-vladinih i anti-vladinih okupljanja, slogani, pjesme, govori i medijski izvještaji pokazuju dosta sličnosti s atmosferom iz 1990-ih. Suprotstavljene nacionalističke retorike plemenskog jednoumlja, isključivosti i negativne identifikacije dominiraju javnim prostorom.

Predsjednik apostolske vlade šalje ,,poslanice“ narodu, a iza premijerske govornice političkim suparnicima prijeti pravednim očinskim gnjevom i obećava osvetu. Njegovi ministri, koalicioni partneri i glasači u jednom dahu farbaju Crnu Goru u trobojku druge države, zahtijevaju ćiriličenje, reviziju novije istorije i obećavaju nasilno krštenje, dok istovremeno nude crnogorsku verziju juznoafričke Komisije za Istinu i Pomirenje !?

Opravdano ogorčeni vladini oponenti se zaklinju u komitsku pravdu, obećavaju crnogorsko proljeće, i pokušavaju da ožive ujediniteljsku energiju počivšeg Liberalnog saveza Crne Gore. Ovo rade u nadi da će od sadašnje klero-nacionalističke vlasti uspjeti da odbrane ono malo suverenističke duše sto je preteklo nakon decenijske idejne, ideoloske i kadrovske pohare od strane DPS i njenih partnera.

Nacionalni Crnogorci su pod značajnim pritiskom, pa su njihove burne reakcije razumljive i očekivane, ali one same ne mogu odnijeti pobjedu nad dobro organizovanim, idejno i ideološki profilisanim, finansijski osposobljenim, visoko motivisanim i brojčano nadmoćnim šok-trupama ,,srpskog sveta“.

KAKO SE ODBRANITI OD INSTRUMENTALIZACIJE

Kao što je to i ranije bio slučaj, zabrinutost suverenista i nacionalnih Crnogoraca za sudbinu države i njihova želja da potvrde i odbrane sopstveni identitet je instrumentalizovana od strane DPS-a i njenih nekadašnjih koalicionih partnera, ali i od partijskih struktura koje čine sadašnju vlast. Sve političke partije koriste osjećaj nacionalnog identiteta kao oružje u borbi za ostvarivanje sopstvenih interesa. To je usud života i djelovanja u okvirima nacionalnog.

Važno je reći da nacionalni ponos i patriotizam Crnogoraca imaju svoje važno mjesto i funkciju u procesu zaštite države od atavističkih strasti srpskog nacionalizma i omnivorskog apetita sjevernog hegemona. To, međutim, nije dovoljno. Bez jasnog intelektualnog i političkog uokviravanja koje definiše i limitira operativne domete nacionalnog i vjerskog izraza, dosadašnji pokušaji odbrane države se mogu lako i brzo pretvoriti u idejno obezglavljene radikalne aktivnosti koje štete naporu da se odbrani ta ista država. Kada se ovo garnira nesretnim i neprihvatljivim epizodama s Tompsonovom muzikom, odbrambeni napor značajno gubi na inicijalnoj čistoti i legitimitetu.

Suverenistička upotreba nacionalističkih alatki u ovoj borbi sa srpskim nacionalizmom je pogrešna odbrambena strategija, jer se tako ne može ostvariti vrijedni cilj kojem oni teže. Iako su njihovi potezi iznuđeni, činjenica je da aktivisti suverenističkog opredjeljenja svaki put entuzijastično pohitaju na ono poslovično epsko ždrijelo iz devetnaestog vijeka na kojem se mjerilo tadašnje junaštvo. Kao što se može vidjeti iz dosadašnjih protestnih aktivnosti u Crnoj Gori, epska logika bezpogovornog plemenskog zavjeta se nudi kao jedini način djelovanja.

ISKORAK 

 Jednoumlje koje proizvodi takvu logiku predstavlja ozbiljan problem, jer je danas potrebno drugačije junaštvo i drugačije ,,ugonetanje“.

Većina političkih aktera koji propagiraju svoju posvećenost očuvanju suverene Crne Gore žmure i ćute o tome da se savremena Crna Gora može odbraniti jedino ako njeni branioci iskorače izvan nacionalističkog diskursa.

Taj iskorak nipošto ne umanjuje njihov patriotizam. Naprotiv, takav iskorak bi pokazao kvalitativnu razliku u odnosu na retrogradne modele djelovanja srpskog nacionalizma i ohrabrio pomenute komadiće ,,građanskog“ da se ujedine u smislenu i efektnu političku alternativu klero-nacionalistima na vlasti i kleptokratima u opoziciji.

Rastući srpski nacionalizam u Crnoj Gori, čiji eksponenti i zagovornici trenutno vrše vlast u državi, se moze dekonstruisati i pacifikovati jedino alatkama koje nijesu dio nacionalističkog arsenala. Ovaj se protivnik ne može pobijediti ,,njegovim“ oružjem – crnogorskim nacionalizmom. 

Razlozi za primat i ekskluzivnost nacionalnog diskursa u Crnoj Gori su brojni i imaju jasno vidljivu političku tačku nastanka. Tokom posljednje tri decenije, DPS i njeni koalicioni partneri su obećavali svijetlu budućnost Crne Gore. Sada se pokazuje da nijesu uradili dovoljno da osnaže njene institucije za odbranu od hegemonističkih tendencija srpske političke elite na način na koji to rade nezavisne, profesionalne i nepolitizovane institucije države.

Sada je jasno da se zaokruživanje suverenosti i nezavisnosti Crne Gore, i odbrana tih tekovina ne mogu temeljiti na podgrijavanju nacionalnih podjela.

GRAĐANSKI ODGOVOR

Za bivšu vlast je suverena Crna Gora bila i ostala servisna alatka za partijsku dominaciju. Zato ne treba da nas čude nejake, korumpirane, i nefunckionalne institucije sistema, percepcija države kao mehanizma za servisiranje partije na vlasti, kao i radikalizacija javnog i političkog prostora kojim apsolutno vlada identitetska politika.

Kreiran je cijeli spektar uslužnih političkih partija i pokreta kako bi se projektovala lažna slika pluralizma političkog izraza, i sakrila istina o hibridnom režimu. Crna Gora danas živi ono što, prije ili kasnije, zadesi ovakve hibridne režime: dolazak na vlast klero-nacionalističke strukture koja je fokusirana na ,,reformisanje“ Crne Gore u skladu s davno utemeljenim postulatima srpskog nacionalizma.

Prostor za socijal-demokratski politički centar, te proevropski i građanski izraz je veoma mali, jer dvije krajnosti koje su tri decenije dominirale u Crnoj Gori – DPS i političke partije srpske ideloške provenijencijie – nijesu dozvoljavale da se takve alternative zametnu. Obije pomenute krajnosti su uvijek posezale za nacionalnim motivima i identitetskom politikom kako bi očuvale sopstvene pozicije. Proizvod ovakvog decenijskog djelovanja je svojevrsna opijenost i opsjednutost nacionalnim, etničkim i vjerskim.

Nažalost, već duže od tri decenije mnogi politički parazitiraju na kreiranju nacionalistički raspolućene stvarnosti u Crnoj Gori. To parazitiranje političkih partija, pokreta, asocijacija, alternativa, i raznoraznih samozvanih patriota na teškom stanju u kojem tavori ,,njihov“ narod je, u stvari, njihov jedini politički program.

U ovom okviru (za mržnju?) se raštrkani komadići istinskog ,,građanskog“ trude da kreiraju novi politički rječnik kako bi iskoračili na javnu scenu kao funkcionalna alternativa dominantnim nacionalističkim narativima. Iako se radi o generacijskom projektu (ili baš zbog toga) značaj njihovog napora zavrjeđuje pažnju. Bez obzira na to što nam svakodnevno propovijedaju politički zreci, bez istinskog građanskog pokreta crnogorsko proljeće će ostati zatrpano nacionalističkim sniježnim nametom.