CG u srcu

Obilježavanje 84. godišnjice odluke o dizanju ustanka

Crnu Goru vratiti na put koji joj pripada

Jul 09, 2025 3 Komentara

(15 riječi)

Antifašisti Podgorice položili su cvijeće na Spomenik na Ravnom Lazu u Piperima i podsjetili se na događaj od 8. jula 1941. godine, kada je donesena odluka o dizanju ustanka crnogorskog naroda. O tom istorijskom događaju govorio je potpredsjednik Organizacije boraca i antifašista Glavnog grada, Zoran Bobo Raičević.
Iako je Trinaestojulski ustanak bio podsticaj i drugim narodima da pruže otpor okupatoru i zadao snažan udarac fašizmu u Evropi, Raičević je upozorio da danas, nažalost, nacionalisti, razni subjekti i pojedinci oživljavaju i slave ličnosti koje su, prema istoriografiji, kao i prema presudama i stavovima relevantnih međunarodnih tijela, stavljene uz rame fašizmu.

Cjelovit govor Zorana Boba Raičevića na Ravnom Lazu

U hiljadugodišnjoj istoriji crnogorske državnosti postoji mnogo datuma koji svjedoče o slavnim događajima i ličnostima koje su oblikovale slobodarsko biće crnogorskog naroda. Sa ponosom se sjećamo Tuđemila, Carevog Laza, Krusa i Martinića, Grahovca i Vučjeg Dola, ali i više od dvadeset godina borbe protiv pokušaja zatiranja crnogorske državnosti i nacionalne posebnosti u vrijeme Kraljevine Jugoslavije.

Dolazak fašističkog okupatora u aprilu 1941. godine pružio je priliku da ponovo, u novim uslovima, eksplodira slobodarski i antifašistički naboj crnogorskog naroda. Italijanska okupacija Crne Gore, uprkos surovosti, zlostavljanju naroda i uništavanju imovine, nije prošla bez odgovora. Pitanje je bilo samo ko je spreman da organizuje narod i povede ga u borbu za slobodu. U tadašnjim uslovima socijalne, političke, ekonomske i nacionalne marginalizacije Crne Gore i Crnogoraca, prirodno je bilo da Komunistička partija Jugoslavije bude ta snaga koja će stati na čelo otpora.

KPJ u Crnoj Gori je odmah nakon okupacije pristupila organizovanom prikupljanju oružja, formiranju manjih borbenih grupa i animiranju naroda na pružanje otpora. Poslije više organizacionih i oružanih akcija, Pokrajinski komitet KPJ za Crnu Goru, Sandžak i Boku, u skladu s odlukom Politbiroa KPJ od 4. jula 1941. godine, održao je 8. jula u Stijeni Piperskoj sastanak na kojem je donesena istorijska odluka o dizanju ustanka.

Na sastanku su učestvovali Milovan Đilas, kao delegat CK KPJ, zatim Blažo Jovanović, organizacioni sekretar PK, Božo Ljumović, politički sekretar PK, te članovi PK: Radoje Dakić, Budo Tomović, Savo Brković, Periša Vujošević, Krsto Popivoda i Vido Uskoković. U narednim danima sprovedena je operacionalizacija odluke, što je dovelo do izbijanja velikog 13-julskog ustanka, koji je okupio oko 30.000 ustanika različitih nacija, vjera i političkih opredjeljenja.

                                                                    (Foto: CP)

---

Značaj Trinaestojulskog ustanka

Trinaestojulski ustanak predstavljao je jedinstven primjer otpora okupatoru u tadašnjoj Jugoslaviji, a vijest o njemu izazvala je divljenje širom Evrope. U nacističkim i fašističkim štabovima zavladala je zabrinutost, a crnogorski ustanak uticao je na promjene planova osvajača.

Ovaj ustanak označio je i početak formiranja regularnih partizanskih jedinica i osnova nove narodne vlasti. Posebno je važno istaći da su crnogorski borci učestvovali u borbama širom Jugoslavije: od Pljevalja, preko Neretve i Sutjeske, do Sremskog fronta. Od ukupnog broja generala NOVJ pri kraju rata, 36% je bilo iz Crne Gore, a crnogorski borci činili su 12% stanovništva Crne Gore, naspram 5% u ostalim republikama.

Žrtva od oko 14.500 poginulih boraca je ogromna. Zbog toga očekujemo da se, osim nas koji to činimo i činićemo vječno, pred tim podatkom poklone i svi koji danas pokušavaju da izvrnu istorijske činjenice.

---

Posljedice rata i obnova

Crna Gora je izašla iz rata razorena, ali je, uz pomoć bratskih naroda nove federativne države, ostvarila najveći razvoj u svojoj istoriji tokom narednih decenija. Međutim, taj napredak je prekinut krajem 1980-ih godina bujanjem nacionalizma, što je dovelo do ratova, stradanja i ogromnih gubitaka.

---

Opasnosti savremenog revizionizma

Danas svjedočimo ponovnom buđenju opasnih ideologija. U Crnoj Gori, organizovano se pokušava promijeniti njeno državno i nacionalno biće. Taj proces predvode poznate političke partije i pojedinci, uz podršku Crkve Srbije i susjednih država. Ne znamo da li je Crkva desna ruka politike ili obrnuto, ali znamo da njen uticaj u očuvanju velikosrpskog nacionalizma ostaje ključan.

Na drugoj strani, navodni svjetovni zastupnici tog projekta, poput četničkog vojvode koji danas govori o „pomirenju“ i evropskom putu, ne mogu nas zavarati.

---

Završna poruka

Mi, pripadnici SUBNOR-a i antifašisti, čvrsto ćemo nastaviti da baštinimo tradiciju NOB-a i revolucije 1941–1945. godine. Nastavićemo da radimo na tome da Crna Gora ostane demokratska, evropska, antifašistička, multinacionalna, multikonfesionalna i građanska država.

Da je vječna Crna Gora!

Zoran Bobo Raičević, potpredsjednik UBNOR-a Podgorica i član Predsjedništva SUBNOR-a Crne Gore