Svetosavski nacionalizam – kultura laži i smrti
Za Antenu M piše: Milorad Popović
"Ne
sabirajte sebi blaga na zemlji... Nego sabirajte sebi blaga na nebu" -
Jevanđelje po Mateju
Vjerski
fundamentalizam je politička ideologija koja nastoji cjelokupni društveni život
uskladiti s tumačenjem određene, reinterpretirane vjerske doktrine, čiji pogled
ne svijet umnogome odstupa od proklamovanih dogmi svetih knjiga – Biblije,
Kurana, Talmuda… – iako ih se nominalno ne odriče. Svetosavlje je kao
ideologija nastalo u krugu Dimitrija Ljotića i njegovih sljedbenika Nikolaja
Velimirovića i Dimitrija Najdanovića, te doktora Justina Popovića. Svetosavski
nacionalizam propovijeda dogmu: jedan narod, jedna religija, u jednoj, etnički
čistoj srpskoj državi. Njegovi ideolozi ističu: “Svetosavlje prima, usvaja i
ispovijeda hristovski, ohristovljeni nacionalizam višeg reda…”.
Svetosavlje,
kao i ostale fundamentalističke sekte, u ime Boga propovijeda militarizam,
izopačenu ideologiju krvi i tla. Univerzalnom karakteru pravoslavlja
suprostavlja srpski karakter religije, što je contradictio in adjecto s duhom
izvornog hrišćanstva, u kojemu je Bog središte Radosne vijesti, (vječnog)
života povezanog s transcedentnim. (Religija, potiče od latinskog religare, što
znači povezati se s transcedentnim, okupljati se oko transcedentnog).
Svetosavlje je lišeno transcedentnog: ono umjesto Božje uzvišenosti, što
nadilazi mogućnosti našeg iskustva, preferira magijsko, ovozemaljsko, prizemno,
praznovjerno. U tom kontekstu svetosavlje je provincijalno, ksenofobno,
odbacuje sve strane uticaje i običaje, posebno evropske, koje smatra površnim,
“čovjekobožjim”!
Čežnja za
bogatstvom i propovijedanje srpstva
Duhovni i
politički habitus vladike Nikolaja Velimirovića, D. Najdanovića, oca Justina,
koji su prezirali demokratiju i racionalni diskurs – “racionalizam je smrt
duše” – bio je presudan da se svetosavlje formira pod uticajem nacizma i
fašizma. Nikolaj Velimirović u brošuri "Nacionalizam Svetoga Save",
tvrdi da je “nacionalizam srpski… najstariji u Evropi”, odnosno da je Adolf
Hitler u osmišljavanju njemačkog nacionalsocijalizma preuzeo 700 godina stare
ideje toga srpskog “svetitelja, genija i heroja”.
Jurodivi
vladika žički, koji je bio i strasni antisemita, ipak, u pravu je što se tiče
etatističke prirode svetosavlja, koje je za razliku od izvornog hrišćanstva,
čiji su apostoli bili ribari, stvarano odozgo, s vrha srednjevjekovne feudalne
države, što će u 20. stoljeću presudno odrediti njegov etnofiletistički,
antiekumenski svjetonazor, koji je duboko užiljen u emocionalnoj i iracionalnoj
sferi duha i filozofije palanke. Niko tako precizno – iako mu to nije bila
namjera – nije okarakterisao suštinu svetosavlja, kao patrijarh Pavle: “Budite
ljudi iako ste Srbi”. Taj patrijarh je prilikom zasijedanja jednog Sabora SPC,
vidjevši skupe automobile s kojim su se dovezle vladike, polušaljivo
primijetio: “Kakva bi im tek bila kola da se nisu zavetovali na siromaštvo”.
Htio ih
je, naime, podsjetiti na jevanđeosku pouku: “Ne možete služiti Bogu i mamonu”
(mamon, hebr. – pohlepa za materijalnim). Jer, čežnja za bogatstvom i
propovijedanje srpstva su jedine, apsolutne vrijednosti kaluđera i popova SPC u
Crnoj Gori. Stoga su pitanje vlasništva crkvene imovine, koju su nezakonito
prepisali SPC-u, u potonjih dvadeset i pet godina, predstavili kao atak na
slobodu vjeroispovijesti, nacionalnu ravnopravnost, kulturno-istorijsku
tradiciju. Umjesto podastiranja materijalnih dokaza o zakonitom vlasništvu nad
crkvenom imovinom u Crnoj Gori, pred nadležnim domaćim i međunarodnim sudovima,
Amfilohije Radović i njegovi pobočnici prijete prokletstvom božjim, kao da je
sȃm Bog rentijer, vlasnik zemlje, hotela, apartmana, građevinskog zemljišta,
vinograda, koji su u posjedu SPC.
Vjerski
fundamentalizam, kao i svaki drugi totalitarizam, ne poznaje razliku između
očigledne laži i objektivne istine. Danas kad čujete crnogorskim ulicama povike
i himnične pjesme: “Ne damo svetinje”, na kojima se, kako vrijeme protiče
umnožavaju srpski barjaci i šovinističke parole, većina šetača nema u primisli
da brani hrišćanske vrijednosti: da će te šetnje umilostiviti Kiriosa Savaota,
da im udijeli rajsko naselje, već ih pokreće bijes prema aktuelnoj vlasti, ali
i građanskom, multikulturnom karakteru Crne Gore.
Naše
ograničeno iskustvo, ali i iskustva onih što su živjeli prije nas, govori da se
lakomisleno uvijek pouzdavati u ljudsku racionalnost. Britanska spisateljica
Vinifred Holtbi, aludirajući na nacizam i boljševizam, lucidno je primjetila:
“Razum dijeli ljude u hiljade stranaka, ali strast ih ujedinjuje”. Dok Malkom
Maguridž, govoreći o Hitleru, zapisuje:” “Mnogi koji su smatrali da je
razmišljati glavom neprofitabilno bili su spremni pratiti ga razmišljajući
krvlju”. Srpska crkva je ogrezla u “razmišljanje krvlju”, što pokazuje u
kontinuitetu od početka devedesetih. Kad god su imali priliku da biraju između
mira i sukoba uvijek su birali ovo drugo: i svog “nacionalnog heroja” Slobodana
Miloševića odrekli su se zbog potpisivanja Dejtonskog sporazuma, kojim je
okončan rat u Bosni i Hercegovini.
Elem,
vjerski fundamentalisti, kao i sekularni totalitaristi, svoju teorijsku i
intelektualnu naivnost nadomješćuju lažima i strašću. Džorž Orvel, koji je u
Španski građanski rat otišao kao komunistički zanesanjak, suočio se u
Kataloniji s brutalnom propagandom agenata NKVD, koji su, da bi eliminisali
anarhiste, izmislili da je među njima široka mreža izdajnika koja je
komunicirala s fašistima putem radija i nevidljivog mastila! Ova je laž bila
toliko nečuvena da joj je većina republikanaca povjerovalo, jer su smatrali
nemogućim da bi se iko usudio nešto takvo izmisliti.
Tridesetogodišnji
propagandno-ideološki rat
U Crnoj
Gori se trideset godina vodi neprestalna propagandna kampanja, i
indoktrinirani, frustrirani, nedovoljno edukovani građani, i danas nasijedaju
na jednako stupidne laži, kao i prije tri decenije, na početku srpske agresije
na Sloveniju, Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu. Neviđena brutalnost i razuđenost
velikosrpske propagande, u potonjoj godini – koju je Gavro Vuković svojevremeno
nazvao “najvećom fabrikom laži na Balkanu” – sugeriše da se oficijelni Beograd,
priprema za još jednu političko-propagandnu agresiju, kako bi nadoknadio
gubitke iz minulih političkih i vojnih ratova.
Za
izvođača radova, nakon što su pokušaji nasilnog rušenja vlasti 2015. i 2016.,
preko struktura Demokratskog fronta, propali i kompromitovani, odabrana je
Srpska pravoslavna crkva. Jer, pitanja vjere, crkve, “svetinja” – u hrišćanstvu
svetinja je samo Duh sveti, a ne crkve, manastiri, katedrale, građevinsko
zemljište, hoteli, turističke agencije – prilježnija su manipulacijama za
praznovjerni i povodljivi puk, koji se decenijama klanjao obogotvorenim
kultovima kralja Nikole, Tita, Slobodana Miloševića, od agitacija neharizmatičnih
opozicionih političara.
Propagandna
efikasnost svetosavskog nacionalizma ne temelji se samo na militantnoj strasti
nego i na rigidnoj hijerarhiji zatvorenog svijeta crkvenjaka: boljševički
ideolozi su za izučavanje tehnika manipulisanja masama koristili iskustva
pravoslavne i katoličke crkve. (Staljin je bio nesvršeni bogoslov, a Fuše,
zloglasni Napoleonov ministar policije, bivši katolički svećenik). Obostrana
fasciniranost popova i tajnih agenata literarizovana je u više uspjelih knjiga:
ja ne znam koliko je istine u pričama o saradnji Amfilohija Radovića s
komunističkim i postkomunističkim tajnim službama, ali njegove propagandne
tehnike – prije svega, brutalnost – imaju rukopis agitporopovske propagande,
koja je bila sistemski povezana s političkom policijom.
Za ovakav
tip propagande karakteristično je odsustvo stida: da se laže oči na oči, i
porekne nešto što je koliko juče izrečeno. Tako je Amfilohije, u samo mjesec
dana, između 14. maja i 14. juna ove godine, izjavljivao: “Hapsite mene”; “Neka
crnogorske vlasti mene ubiju, ali neka moj narod ostave na miru”; “Neka me
uhapse i vode u Spuž”, da bi samo osam dana kasnije, nakon potonje izjave, 22.
juna, na saslušanju u podgoričkoj policiji, zbog organizovanja tzv. protesnih
litija u vrijeme masovne zaraze virusom kovid 19, hladnokrvno izjavio: “Nijesam
kriv, samo sam pratio narod”!
Kad bi
neko napravio hrestomatiju Amfilohijevih laži, kleveta, kletvi, uvreda, vezanih
za savremeni politički život, istoriju i tradiciju Crne Gore, crnogorsku nacionalnost,
nastala bi podeblja knjiga enciklopedijskog formata. Stoga, ukazaću samo na
nekolike karakteristične Amfilohijeve laži i falsifikate, koje su vezane za
Petroviće Njegoše.
Mitropolit
SPC ih je u potonje vrijeme počeo prisvajati, iako je cijelu svoju crkvenu i
političku aktivnost obilježio fanatičnom borbom protiv crnogorske države i
Crnogorske pravoslavne crkve, glavnih tekovina Petrovića Njegoša, koji su Crnom
Gorom vladali 222 godina. Računajući valjda da većina ljudi ima plitko
pamćenje, ili da su, zapravo, ravnodušni na laž i istinu, Amfilohije se u
svojim obračunima s “antisrpskom” vlašću, istovremeno poziva na kralja Nikolu i
na Podgoričku skupštinu! (To bi bilo isto kao kad bi se pozivao na odluke
zasijedanja AVNOJ-a, i zagovarao legitimitet kralja Petra Drugog Karađorđevića,
koji je detronizovan na tom zasijedanju u Jajcu).
Zaboravio
je, ili ga nije briga, što je onomadne kralja Nikolu nazvao izdajnikom:
“Ponavljam, oni su u zabludi, te 1916. desila se izdaja kralja Nikole, zbog
čega je poslije izgubio vlast”, a onda, nakon svega, izjavio je da je Milo
Đukanović izdao kralja Nikolu! Uz to, Amfilohije se ne libi i da pored
otvorenog ćivota Svetog Petra Cetinjskog, u manastiru iz kojega je stari
crnogorski mitropolit pola stoljeća vladao besudnom zemljom, mirio zavađena
plemena i predvodio Crnogorce u velike pobjedonosne vojne bitke, kune i u kam
zatuca, one što su izglasali Zakon, koji bi otete bogomolje trebao ponovo
vratili u vlasništvo crnogorske države.
Mitropolit
srpski koji sjedi na tronu Svetoga Petra Cetinjskog svoju mržnju prema Crnoj
Gori i crnogorskoj naciji iskazuje vulgarnim jezikom, kakav nije zabilježen u
istoriji hrišćanstva: kaže da je Crna Gora stvorena u “Titovom jajcu”, da je
“fildžan država”, a da su Crnogorci “Đilasova kopilad”, “komunistički okot”,
“volovi”... I ovo svjedoči koliko Amfilohije Radović drži do duha i poslanja
Hristova nauka: Jevanđelje je izvorno “blaga riječ”. O tome koliko su slični
Sveti Petar Cetinjski i Amfilohije Radović – Amfilohije veli da se sa njim
često savjetuje! – najbolje će posvjedočiti izvodi iz Poslanice Petra Prvog
Katunjanima:“Svakoga Crnogorca molim i zaklinjem neka svaki stoji s mirom i
neka trpi kako i ja trpim, zašto znam da će naše trpljenje bolje za nas biti,
negoli ikakva naša osveta”.
Amfilohije
je još jedan propagandni manir preuzeo od rigidnih komunističkih ideologa: kako
su izvršni sekretari i načelnici Udbe demonizovali vjernike, tako se i ovaj
jerarh okomio na ateiste i agnostike. Zloupotrebljava crkvene knjige i javno
proziva svoje oponente koji nijesu kršteni u SPC. Zato fundamentalistima
Amfilohijevog tipa, još više od sekularizma smetaju liberalna religijska
načela.
Papa
Franjo, najveći moralni autoritet Zapadnog hrišćanstva, o vjernicima i
ateistima, kaže: “Nije nužno vjerovati u Boga da biste bili dobar čovjek. Neko
može biti duhovan, ali ne i religiozan. Nije nužno ići u crkvu i davati joj
novac. Za mnoge crkva može biti i priroda. Neki od najboljih ljudi u povijesti
nijesu vjerovali u Boga, dok su mnogi radili najgore stvari u Božje ime”.
Ciljevi i
metodi protestnih “litija”
Višemjesečne
tzv. protestne litije – u pravoslavnim kanonima nema protesta, i “protestne
litije” su oksimoron, poput živog mrtvaca ili poštenog lopova – nijesu bile
uzrok, nego trenutni povod, jedan u nizu taktičkih udara, u borbi SPC protiv
crnogorske države, nakon 1998. kada je politika Mila Đukanovića krenula putem
nacionalne i političke emancipacije Crne Gore.
Stoga je
potpuno pogrešna percepcija da bi se SPC primirila, odrekla imperijalnih
velikosrpskih težnji, kad bi aktuelna vlast odustala od Zakona o slobodi
vjeoispovijesti. Jer, da se SPC nije pomirila s crnogorskom suverenošću, između
ostalog, svjedoči činjenica da je Crna Gora danas jedina država s pravoslavnom
većinom u svijetu čija crkva nema barem autonomni status, kakav je, na primjer,
moskovska patrijaršija dodijelila pravoslavnoj crkvi u Bjelorusiji. (
Amfilohije je nakon proglašenja nezavisnosti Crne Gore odbio prijedlog Ruske
pravoslavne crkve da pravoslavna crkva proglasi autonomiju, i svoju nadležnost
usaglasi s državnim granicama).
Amfilohije
i ostali jereji SPC-a nijesu prihvatili rusku ponudu o autonomiji pravoslavne
crkve u Crnoj Gori, jer je dugoročni velikosrpski strateški plan ujedinjenje
Republike Srpske i Crne Gore sa Srbijom, i u tom kontekstu smatraju da bi i
sama autonomija – kamoli autokefalnost – ojačala crnogorsku državnost i
nacionalnost.
Akcije SPC
u Crnoj Gori usmjeravaju, koordiniraju i finansiraju iz Beograda, a sadašnji
neviđeni intezitet velikosrpske histerije uzrokovan je i javnim priznanjem da
je Kosovo definitivno izgubljeno, i da jedino u Crnoj Gori – s obzirom na to da
je Bosna i Hercegovina pod međunarodnim protektoratom – imaju aktivne šanse da
političku situaciju strateški preokrenu u svoju korist.
Aktuelni
političko-propagandni, kulturni i diplomatski nasrtaji na Crnu Goru podstaknuti
su i skorašnjim parlamentarnim izborima, te popisom stanovništva, koji je
predviđen za prvu polovinu 2021. godine. Ova dva događaja su kauzalno povezana,
jer da bi se ostvarila dominacija srpske nacije i srpskog jezika na popisu
stanovništva, potrebno je imati 2021.vlast koju će kontrolisati kadar
Amfilohija Radovića, Andrije Mandića, Alekse Bečića.
O
političkom i revolucionarom karakteru “litija” svjedoče i nedavni nemiri u
Budvi, koje su koordinisali srpski popovi, nekadašnji specijalci Vojske
Jugoslavije. I kamenovanje policije, koje se nakon Budve proširilo u više
crnogorskih gradova, predvodili su “litijaši” s kriminalnom prošlošću.
Ideolozi
novog “događanja naroda”, ipak, znaju da je sirovo svetosavlje, fašizacija
parlamenta, blokiranje puteva, farbanje zidova srpskim trobojkama, dvosjekli
mač koji može smanjiti antirežimsku ciljnu grupu, pa promovišu nova lica
protesta koja pokušavaju relativizovati velikosrpski karakter “litija”.
Među njima
je posebno istaknut pop Gojko Perović, koji umilnim glasom govori o tome da za
njega, između Srba i Crnogoraca nema razlike: da su mu jedni i drugi jednako
bliski. No, da je pop Perović , “jedan od lažnih proroka koji vam dolaze u
odijelu ovčjem a iznutra su vuci grabljivi”, pokazuju njegove slike ispod
portreta Draže Mihailovića.
S druge
strane, istovremeno zahtijeva od jednog domaćina u Cucama, koji ga je pozvao za
krsnu slavu Jovanjdan, da sa zida skine sliku Krsta Zrnova Popovića, prije nego
što počne prekađivati kuću! Perovićeva uloga je pritvorna i specifična: između
ostalog, on je po riječima jednog podgoričkog paroha, medijator, savjetnik
ključnih političkih i propagandnih aktera “moleban revolucije”, Amfilohija
Radovića, Srbina iz Morače, i Željka Ivanovića, Crnogorca, porijeklom iz
okoline Kraljeva.
O duhovnom
i moralnom habitusu “litijaša” svjedoči i to da se nijedan jerarh, pop i teolog
SPC-a, koji viče o progonu crkve, nije se odrekao ratnih zločinaca osuđenih za
genocid u BiH. Oni se, uistinu, nikad nijesu ni brinuli o tuđim životima, pa ni
o životima njihovih sunarodnika i “vjernog naroda”.
Nakon
masovnog egzodusa srpskog naroda s prostora u kojima su vjekovima bitisali, i
desetina hiljada žrtava, beskrupulozno, bez realnog i opravdanog cilja,
gurnutih u smrt, Amfilohije i njegovi pobočnici nikad se nijesu pokajali, nikad
nijesu priznali dio svoje odgovornosti za užasna ljudska stradanja. I danas su
spremni – da bi ostvarili svoje antihrišćanske, retrogradne, šovinističke
zamisli – i nakon upozorenja epidemiologa, podstaknuti masovnu zarazu u Crnoj
Gori, u kojoj mogu stradati i stotine njihovih vjernika.
Kombinovanjem
raznih propagandnih tehnika, svetosavski spin doktori i njihovi saradnici,
ipak, uspijevaju relativizovati opasnost od masovnih okupljanja u vrijeme
pandemije virusa kovid 19. Podijeljeno, zbunjeno, isprepadano javno mnjenje,
takozvana građanska opozicija, privatni mediji, nevladine organizacije, druge
institucije civilnog društva, akademija nauka, univerziteti, uglavnom ćute ili
daju pitijska saopštenja – u vrijeme kad je čak i Islamska država svojim
sljedbenicima naredila da obustave akcije u doba pandemije – u vezi prijetnji
od svojevrsnog bioterorizma.
Korifeji
civilnog društva, nevladine organizacije s milionskim budžetom iz evropskih i
Vladinih fondova, koji budno prate i dijagnostifikuju sve društvene i sistemske
anomalije, cijelo vrijeme ćute na orgijanje velikosrpskog šovinizma, verbalno i
fizičko nasilje, vrijeđanje nacionalnih osjećaja, skrnavljenje istorijskih
spomenika i državnih simbola Crne Gore… i na neki način su voljni ili nevoljni
saveznici ovog opasnog, smrtonosnog pokreta.
U
razuđenoj kampanji ideologa “protestnih litija” koriste se i stara iskustva iz
Antibirokratske revolucije: danas se umjesto Sedam mjesnih zajednica, Udruženja
taksista, radnika Radoja Dakića, Aluminijumskog kombinata, Nikšićke željezare,
javljaju saopštenja ljekara(!), studenata, prosvjetnih radnika, sportista,
kapetana duge plovidbe… (Svetosavci, zajedno sa velikosrpskim strankama, i u
samoj su Crnoj Gori, stvorili premoćnu propagandnu mašineriju, kojoj je na čelu
koncern Vijesti: Perovićevi i Ivanovićevi mediji u “moleban revoluciji” imaju
istu opaku ulogu kao u pripremi za pokušaj nasilne promjene vlasti 2015. i
2016.).
Nije,
dakle, cilj svetosavskih fundamentalista samo da sruše sadašnju vlast – kao što
ni ambicija AB revoluionara nije bila da reformiše titoizam već da uništi
avnojevsku tvorevinu – nego da Crnu Goru vrati u okrilje Beograda i Moskve. Još
jednom, po ko zna koji put od jeseni 1997. medijski magnati, razni mešetari,
frustrirani ili korumpirani opozicioni poslenici, dodatno zamućuju ionako mutnu
vodu bajkama o reformskom krilu SPC-a na čelu s Gojkom Perovićem – pop Perović
je mirski sveštenik, na najnižoj tački hijerarhijske piramide crkvenog
ustrojstva – koji će zamijeniti Amfilohija. Prema toj fikciji – na osnovu koje
traže stare i nove međunarodne sponzore – nakon pobjede na izborima, uz pomoć
“reformisanih popova” i Vijesti: URA, instant strančica Vijesti, Demokrate,
SDP. Demos, SNP… – bez Demokratskog fronta – s “poštenim” dijelom DPS-a,
formirali bi široku koaliciju.
Stvarnost
je mnogo prozaičnija: svetosavski fundamentalizam je u naponu, i uspio je kod
dijela domaće i međunarodne javnosti – i zbog nesposobnosti naše diplomatije i
sektora informisanja – svoje proteste predstaviti kao borbu za vjerske slobode.
Svetosavci, kao i AB revolucionari iz doba rušenja titoističke Jugoslavije,
mijenjaju ikonografiju, retoriku, kao i metode pobune. AB revolucionari su prvo
Titove slike zamijenili Dražinim, a onda uzeli kalašnjikove. Kod Amfilohijevih
“litijaša” sve više je srpskih barjaka i četničkih šubara: ali novog rata neće
biti – iako niski intezitet nasilne pobune nije isključen – ne zato što su
promijenili svoju vučju ćud, već zbog toga što im se JNA upokojila, i što je
Crna Gora od 2017. postala dio Sjevernoatlanske alijanse.
Jer,
svetosavski fundamentalisti mnogo bolje razumiju argumente sile od
nadiskustvenog, transcedentalnog duhovnog svijeta.
0 Komentara