Piše: Milorad Minjo Ražnatović

ŠIRENJE PARTITOKRATSKOG VIRUSA

 IMUNITET KAO IZVOR

POLITIČKE SVEMOĆI

Postojećem stanju svijesti i iz nje proistekloj praksi, nažalost, pogoduje i aktuelno ustavno određenje poslaničkog imuniteta, koje, ne samo da omogućava privilegovan položaj ovoj profesiji, izdižući je po važnosti iznad svih ostalih,  obezbjeđujući joj tako ogromnu društvenu moć i „višak“ prava -  štiteći poslanike od određenih krivičnih djela, već daje zamaha bahatosti, bezobzirnosti, arogantnosti i ośećaju društvene nadmoćnosti nad institucijama  društva,  ne samo pojedinim uživaocima ovog prava, već i parlamentarnim partijama čiji su poslanici, ujedno i partijski rukovodioci. Stvarna moć koju im ovaj ustavni institut daje najbolje se može sagledati sa stanovišta pojediniih primjera skidanja  poslaničkog imuniteta, povodom optužbi od strane Tužilaštva za teška krivična djela. Naime, i u tim slučajevima izostaju mjere određivanja pritvora, koje se na ostale optužene za krivična djela sa istom težinom neizostavno primjenjuju, omogućavajući im odbranu sa slobode, što se u nastavku sudskog postupka, od strane optuženih poslanika i njihovih partija, zloupotrebljava svakodnevnim grubim i omalovažavajućim pritiscima na sud, koji se vrše putem orkestriranih skupštinskih diskusija, javnih saopštenja, konferencija za štampu, ili drugih javnih oglašavanja (brojni su primjeri tako nejednakog odnosa, ali radi ilustracije navest ćemo onaj najočitiji primjer koji se odnosi, s jedne strane na poslanike optužene za učešće u državnom udaru 2016. godine koji su za to teško (ne)djelo prošli bez dana određivanja pritvora, i, s druge strane na ova najnovija hapšenja: bivše predśednice Vrhovnog suda, predśednika Privrednog suda i nekih policijskih funkcionera optuženih za stvaranje ili učestvovanje u kriminalnim organizacjama i zloupotrebama službenog položaja, koji su podvrgnuti višemjesečnim zatvorskim pritvorima). A kada ih sud, u prvostepenom postupku,  i oglasi krivim i osudi na višegodišnje zatvorske kazne, poslanička moć im omogućava da ni tada, do pravosnažnosti presude, ne  izdržavaju kaznu, uprkos ustanovljenoj sudskoj praksi koja se primjenjuje u slučajevima ostalih osuđenika za krivična djela sa istom dužinom trajanja zatvorske kazne. Ovako nejednak aršin u odnosu na ostale kategorije prvostepenih osuđenika, ogleda se i u tome što im se omogućava slobodan izlazak iz zemlje, iako  postoji realna opasnost njenog trajnog napuštanja zbog izbjegavanja zakonske kazne, kao i svakodnevno dezavuisanje presuda suda i sudije u njihovom predmetu, ne libeći se da čak zaprijete i „odmazdom“, odnosno „recipročnim odgovorom“. Povrh toga, poslanički imunitet im dozvoljava (bez razlike jesu li ili nijesu prvostepeno osuđeni) da, bez bilo kakvih zakonskih sankcija, u parlamentu i van parlamenta – sa konferencija za štampu i preko društvenih mreža,  šire lažne vijesti u cilju izazivanja panike među građanstvom, te da neskriveno i euforično pozivaju svoje istomišljenike na otkopavanje oružja u svrhu oružanih građanskih  sukoba, prolijevanja krvi i rušenje države, što ne bi tolerisala nijedna demokratska i pravno uređena država.  Dakle, i kada im je skinut imunitet zbog određenog krivičnog djela, moć njihovog „ustavnog duha“ i dalje „lebdi“ nad institucijama sistema, održavajući i produžavajući „inerciju“ zaštitništva političko-stranačkih predstavnika i samih partija, jer, kako kaže Dejvid Hjum „Um prirodno ide dalje za tokom radnje koju je započeo; i obično ne gajimo ni sumnje u pogledu naše dužnosti i posle prve radnje ma koje vrste koju vršimo“[1], što predstavlja svojevrsni sociološki problem, ali, možemo komotno reći, i iracionalni psihološki fenomen, u ovakvom obliku izražen samo u tranzicionim društvima, koja još uvijek „lutaju“ u prepoznavanju i uspostavljanju savremenih demokratskih vrijednosti.

Na isti način treba posmatrati imunitetsku poslaničko-političku moć koju im daje postojeće ustavno rješenje, kao i snishodljivost, oportunizam, vazalstvo i neadekvatno djelovanje institucija koje iz njega proističu, prema pojedinim primjerima plagijatorstva i zaštite autora – poslanika i čelnika određene partije, od sankcija koje su u takvim slučajevima neminovne, normalne i logične u svim organizovanim društvima. Jer, kako prof. dr Blagota Mitrić, u autorskom tekstu, kaže: „Direktni plagijat je vrsta krađe koji je krivično sankcionisan, odnosno drski lopovluk, koji se mora pooštriti krivično kao teška krađa, radi strožije sankcije, kako bi se to zlo iskorijenilo od onih koji su skloni kriminogenim radnjama i postupcima. A kad bi sada malo ’zavirili’ u posljedice ovakvog kriminalnog i sramnog čina, onda bi plagijat, kao takav, izgledao još poraznije i za plagijatora i za ukupnu stručnu, naučnu i umjetničku scenu.

Zato što se na osnovu takvih radova stiču mnoge beneficije, nepravno i nezakonito, kao što je nezasluženi izbor u neko od akademskih zvanja, a na bazi toga i određene materijalne koristi koje mogu biti dugogodišnje.“[2]

Dakle, ovakvo ustavno rješenje i na njemu uspostavljena praksa održavanja „mira u kući“,  privileguje one poslanike koji su svoja naučna zvanja stekli intelektualno-naučnom krađom, odnosno plagiranjem, utvrđenim od strane stručnih organizacija koje se bave ovim pitanjima i imaju tehničko-tehnološke mogućnosti dokazivanja plagijata, ili univerzitetskih jedinica na kojima su stekli određeno zvanje,   na taj način što ih štiti od adekvatnog zakonskog  preduzimanja mjera (oduzimanjem tako stečene titule i krivičnog gonjenja), zbog nemoći, ili nespremnosti institucija, u ovom slučaju sudskih, da se suprostave partijskom uticaju. Takav je primjer lidera jedne opozicione crnogorske partije i poslanika u parlamentu, kojemu je od strane stručne organizacije za otkrivanje plagijata utvrđeno da je 30 odsto njegovog magistarskog rada bukvalno prepisano, a od strane fakulteta na kojem je stekao zvanje magistra, koji je formirao međunarodnu komisiju od tri ugledna profesora iz Novog Sada, Beograda i Splita, takođe je utvrđeno da je oko 22 odsto rada plagirano, da bi nadležno tužilaštvo odbačilo krivičnu prijavu zbog toga što je „nastupila zastarjelost krivičnog gonjenja“ (neviđena apsurdnost), a on u političko-državnom smislu avanzovao na jednu od najodgovrnijih državnih funkcija. To je usud ovih balkanskih tranziciono-partitokratskih društava, koji usporava unutrašnje demokratsko „sazrijevanje“ i bržu implementaciju evropskih demokratskih standarda kao uslova za napredovanje ka EU integracijama, jer ovako nešto se ne bi moglo desiti u zemljama razvijene demokratske kulture, đe je praktično „ukorijenjen“ ośećaj etičnosti i odgovornosti prema visokoj (ili manje visokoj) rukovodnoj funkciji na koju koju je određeni kadar izabran. U tom kontekstu navešćemo primjer iz Njemačke. Naime, u maju 2021. godine njemačka ministarka Franciska Gifej (SPD) podnijela je ostavku zbog optužbi da je njena doktorska disertacija plagijat. Ona se na samom početku ponovne istrage (Povjereništvo Slobodnog Sveučilišta u Berlinu je 2019. godine odlučilo da joj se ne oduzme doktorat) odrekla doktorske titule, a u toku procesa, zbog mogućeg uticaja na donosioce odluke, podnijela je i ostavku na mjesto ministrice.  

Navedeno ustavno određenje, koje obezbjeđuje izuzetne široku „paletu“ privilegija nosiocima imuniteta, sigurno da u tom obliku ne postoji u nijednoj državi savremene demokratije, o čemu dr Čedomir Bogićević kaže: „U 21. vijeku instititut imuniteta je prevaziđen. To je oblik diskriminacije jedne grane vlasti i njihovih nosioca koji nijesu izabrani izbornom voljom građana. Ne postoje društveni, kulturološki, pravni i politički razlozi za dalju egzistenciju poslaničkog imuniteta. Zašto bi oni i drugi Ustavom određeni nosioci imuniteta imali privilegovan položaj u odnosu na druge grane vlasti i druge nosioce funkcija ili građana. Zašto su oni privilegovani u odnosu na jednog ljekara, naučnika, novinara, rudara.“[3] Mi bi dodali, ako ne postoji konsenzualna poliička volja za njegovo potpuno ukinuće, makar suziti, ovu široku „platformu dodatnih prava“ i privilegija koji uvodi ovako definisan institut poslaničkog imuniteta (jer se on, u mnogim slučajevima na najbrutalniji način koristi/zloupotrebljava, u svrhu velikog uticaja na institucije sistema i izvor je koruptivnih radnji, za razliku od ostale dvije grane vlasti đe se gotovo ne bilježe bilo kakve zloupotrebe njihovog imuniteta u smislu bahatog javnog ponašanja, vrijeđanja, ili vođenja eventualnih sudskih procesa), smještajući ga  među „četiri skupštinska zida“ - štiteći poslanika od krivične odgovornosti isključivo „za izraženo mišljenje ili glasanje u vršenju poslaničke funkcije“, odnosno zadržavajući u Ustavu samo sadašnji prvi i drugi stav člana 86. Međutim, postavlja se pitanje kako te izmjene sprovesti u djelo kada su one u nadležnosti istih onih kojima postojeće odredbe donose  privilegovan društveni položaj i uživaju zaštitu kao „rijetke vrste“, i ako pritom znamo da u tom pogledu nema disonantnih tonova među poslanicima, već su, makar po tom pitanju, i pozicionari i opozicionari, ujedinjeni u grčevitoj odbrani uspostavljenih ustavnih određenja poslaničkog imuniteta!?

                                                                                                       Nastaviće se