Iz štampe je izašla nova knjiga akademika DANU dr. sc. Gorana Sekulovića ’’Istorija crnogorske filozofije’’ (I tom do kraja XIX vijeka). Izdavač je Državni arhiv Crne Gore, a recenzent  akademik DANU dr. sc. Čedomir Bogićević. Knjiga ima 536 strana i podijeljena je na sljedeća poglavlja: Predgovor, Uvod, I. Filozofske izreke i misli Kostadina-Sule Radova Radulovića (1790-1872), Crnogorskog Sokrata II. Filozofija Jovana Stefanov(ić)a Baljevića III Filozofija Petra II Petrovića Njegoša IV Filozofija Marka Miljanova Popovića, Zaključak. Treba svakako reći da su ovi temati krajnje detaljno i bogato dati – između ostalog, prvi put je komentarisana cjelokupna disertacija Jovana Stefanov(ić)a Baljevića prevedena sa latinskog, prvog Crnogorca u etničkom smislu (samoiskazanog kao takvog) doktora filozofije, kao i što su prvi put u našoj kritičkoj literaturi dati posebni komentari svih primjera čojstva i junaštva Marka Miljanova Popovića – a da je obrađen i cjelokupni period crnogorske istorije do kraja XIX vijeka, dakako, sa stanovišta filozofske refleksije kao takve.

Čitaocima dajemo na uvid autorov Predgovor: ’’Crna Gora je predodređena da ima svoju filozofiju. Sve sile neba nad njom, njenog reljefa i njenog tla, njenog vremena koje joj je istorijski dato, kao da su se udružile da upravo ovđe, na njenom prostoru i u njenom ontološkom biću, započne i traje jedna posebna filozofija, filozofija, prije svega, morala i vrijednosti, svrhe i smisla života. Ova filozofija vrhuni u ideji dobra kao osnovnoj vrijednosti i ideji slobode koja čuva ljudsko dostojanstvo. Od praistorije i najstarijih civilizacija pa sve do savremenog doba, Crna Gora je baštinila tragove i slojeve svega onoga što se danas imenuje modernim evropejstvom. Duklja, Medun, Risan, Pljevaljski Municipijum S, primorski stari gradovi – Bar, Budva, Kotor, Ulcinj (đe je pronađen najstariji antički natpis na Jadranu)..., śedoče o bogatstvu duhovne i materijalne kulture čiji su se rezultati ukrstili i ovaplotili i u crnogorskoj filozofiji.

Na crnogorskom tlu naselili su se, rađali i živjeli ljudi posebnog antropološkog, moralno-etičkog i egzistencijalnog koda kao nosioci trajne istorijske vrućice stalne borbe za slobodu i elementarni fizički životni opstanak. Ovđe su se mogli roditi mnogi drevni i slavni antički junaci. Duklja i Medun, čini se prije svih, asociraju i upućuju na prve antičke i rimske civilizacije. Pred zidinama ovih drevnih i starostavnih antičkih gradova ośećamo kako iznad nas huje vijekovi istorije koji su nam ostavili vječne ideale (vječne onoliko koliko budemo mi kao njihovi baštinici-stvaraoci trajali, a trajaćemo onoliko koliko nam ti ideali budu obrasci, norme i uzori mišljenja i činjenja), tj. najveće dosege u moralu, pravdi, vrijednostima, državi, istoriji, odnosno u etici, aksiologiji, filozofiji prava, države i istorije.

Mi se u djelima crnogorskih filozofa i danas podśećamo  iskonskih evropskih, tj. antičkih vrijednosti vrlina i dobra – pravednosti, junaštva, čojstva, časnosti, mjere, razboritosti, savjesti, velikodušnosti, darežljivosti, mudrosti, praštanja, nenasilja koje ne uključuje toleranciju prema zlu i poroku već njihovu odlučnu osudu a svaku afirmaciju i uzdignuće vrline. Između dobra i zla kompromisa nema, ne smije i ne može biti!

Savremenim crnogorskim filozofima, kao dijelu elite crnogorskog naroda i svih građana nezavisne, suverene i međunarodno priznate države Crne Gore, njihovi klasici su i dalje bazični putokazi kuda i kako da idu. Lovćen i Medun ostaju dva stuba naše ukupne duhovne, pa samim tim i filozofske, moći i vrijednosti. Sa njihovih visova i uporišnih tačaka-toposa sija nam i spoljašnja, objektivna, kosmička, fizička, materijalna, i unutrašnja, subjektivna, metafizička, duhovna, jednom riječju, prirodna, geografska, zemaljska, ali i istorijska, egzistencijalna, antropološka, svjetlost.

Sljedeće Kantove misli iz ‘’Kritike praktičnog uma’’ ne samo da bi potpisali utemeljivači i protagonisti crnogorske filozofije, već se u okviru djela rodonačelnika njemačke klasične idealističke filozofije i kreću sve najbitnije njihove ideje. ’’Dve stvari uvek iznova divljenjem ispunjavaju moju dušu, sve što više i sve što dalje o njima razmišljam: zvezdano nebo iznad mene i moralni zakon u meni. Ni jednu ne treba da tražim obavijenu maglom, nerazgovetnim preterivanjima izvan svoga vidokruga i samo da ih naslućujem: jasno se nalaze preda mnom, i povezane su ujedno sa samosvešću moga postojanja.

Jedna započinje na onom mestu koje zauzimam u čulnom svetu i proširuje onu mrežu veza u kojoj se nalazim, u nedoglednoj meri svetova i svetova, sistema i sistema planeta, a iznad svega toga bezgranična vremena perioda njihovih kretanja, nastajanja i trajanja. Druga započinje mojim nevidljivim ja, mojom ličnošću, i stupa u jedan svet u kojem se, naime, prava beskrajnost može zapaziti, ali samo umom, i s kojim (a time ujedno i s onim vidljivim svetovima) otkrivam svoju povezanost ne samo kao slučajnu, nego kao opštu i neminovnu. Prvi prizor bezbrojnih svetova poništava gotovo celokupni moj značaj kao neko životinjsko biće koje materiju od koje je nastalo treba da vrati opet planeti, jednoj malenoj tački svemira, pošto ova materija, ne znajući zašto, jedno vreme raspolaže životnom snagom. Drugi, međutim, podiže moju vrednost kao beskrajnu inteligenciju moje ličnosti, u kojoj moralni zakon ispoljava život nezavisan od životinjskog i celokupnog čulnog sveta, bar kao što se može zaključiti zakonitim određenjem moga bića po zakonu koji se ne ograničava na uslove i granice ovoga života nego se rasprostire u beskraj.’’