Kultura

SJEĆANJE NA RATKA VUJOŠEVIĆA

Crna Gora kao omiljena muza okićena čemerom

Apr 07, 2021 1 Komentara

(15 riječi)

Grije ljubav smrću nadahnuta“ stih je kojim se Ratko Vujošević poetski pozdravljao sa Crnom Gorom, a uz koji danas, osamdeset godina od njegovog rođenja, Crna Gora i dalje slavi svog značajnog pjesnika.

Vujoševićev kompletan pjesnički identitet je stao u poemu „Orevuar Montenegro“, u stotinjak redova ponosa i tuge koji se prepliću poput želje i volje da iz nečeg malog poput sjemena nikne polje za opstanak čovječanstva.

Bezvremeno

Vujošević je rođen je 7. aprila 1941. u Orahovu (Kuči) kod Podgorice. Studije političkih nauka završio je u Beogradu 1968. Radio je kao novinar, a u izdavačkim kućama „Pobjeda“ i „Ljetopis“ uređivao je ediciju „Savremena literatura“. Osnivač je Kluba mladih pisaca Doma omladine „Budo Tomović“ (1961). Objavio je četiri knjige poezije: „Znak na putovanju“ (1966), „Pastirica“ (1972), „Čini“ (1991) i „Beskonačna dozivanja“ (2003). Pjesme su mu prevođene na ruski, njemački, turski, švedski i francuski jezik. Dobitnik je Nagrade oslobođenja Podgorice (1972) i drugih društvenih i književnih priznanja. Umro je u Podgorici 21. juna 2004. godine.

Poemu „Orevuar Montenegro“ je napisao kada su mu bile 24 godine, ostavljajući je generacijama koje dolaze i koje možda neće znati iz kakve je patnje i borbe naša zemlja podigla zastave visoko. U isto vrijeme je, kako je na besjedi povodom petnaest godina od njegove smrti govorio književni kritičar i publicista Vlatko Simunović, „htio raščistiti sa jednim mitom, jednim istorijski iskrivljenim shvatanjem slobode, života i smrti“.

Književnik Borislav Jovanović je zapisao u jednom svom tekstu da „Orevuar Montenegro“ briše granice postojećih formi pretakanjem istoriografske sfere u

jednu od pjesničkih varijacija svijeta, pa univerzum istorije postaje univerzum čovjeka.

" „Orevuar Montenegro“ je splet poetskih elemenata, od ekspresivnosti do melodičnosti, od elegije do himničnosti, od unutrašnje feniksovske zahuktalosti do jedne vrste sveukupne poetske refrenizacije, od jezičke sojnosti do probijanja njenih granica. Otuda u njenom fenomenološkom opserviranju izvjesna otpornost u njenom raščlanjivanju, odnosno, traženja najmanjeg i najvećeg književnog sadržaoca te njene ukupne konstrukcije. Riječ je o sintezi poetskog, kreativnog, filozofskog, futurističkog, ozarenja i skepticizma"", zapisao je Jovanović u svom osvrtu na slavnu poemu Ratka Vujoševića.

Bezvremena je pjesma „Orevuar Montenegro“, jer njeni su junaci i i njihov dom odoljeli izazovima vremena i mušičavosti tuđih gladi, ta „crna pjesma dovijek“ je i dalje i crna i spremna da slavi.

Aktuelan

I u drugim je pjesmama, od kojih su najčitanije „Vjerna“, „Ruke“, „Igra“ i „Osjećanje grada“, bio usmjeren na Crnu Goru, omiljenu muzu okićenu čemerom kao posljedicom stalne, ne samo teritorijalne, već i identitetske borbe. Prazničiti gorčinu u slučaju Ratka Vujoševića značilo je rađati se iz poraza jednako koliko iz pobjeda. Njegov „polu čovjek“ je onoliko koliko sebi pripadao i kolektivu i budućnosti nacionalnog identiteta, i ta mu je polovina trpjela kao nečije cijelo.

Vujošević nije volio javne nastupe, bio je skroman i tih u svom stvaralaštvu, kažu oni koji su ga poznavali. Kada je bio siguran u kvalitet svog pjesničkog djela, tek bi onda istupio u javnost svojom izuzetnom lirikom. Svoju je poeziju držao podalje od društvenih prelamanja njegovog doba, iako ih je registrovao.

Stihovi puni neuslovljene ljubavi, čiste poput očinske, na svom drugom su kraju imali nerijetko personifikovano žaljenje koje je Vujošević znao da podigne kao trofej, jer jedino što je jedan narod moglo da održi ujedinjenim je zajednička tuga.

Osamdeset godina nakon rođenja i 16 godina nakon smrti, Ratko Vujošević je sa samo četiri pjesničke zbirke jednako aktuelan, što zbog svog poetskog talenta, što zbog konstantnosti njegove vječne inspiracije. D. E.

Odbolovao nestanak herojske Crne Gore

Publicista Rajko Cerović je konstatovao da je Vujošević „odbolovao nestanak herojske Crne Gore“ u trenutku kad je shvatio da nije istorija „samo glorifikacija podviga, nego niz anonimnih pogibija“ onih ljudi koji su bez patetike davali svoje živote, i da više nije riječ o onome što se obasjava epskim reflektorima, već onome što na sebe navlači „plemenitu gorčinu“.

"To jedinstvo mrtvih i živih, to jedinstvo ne samo u kamenu, nego i u pejzažu, u ukupnom duhu crnogorskom, je bila jedna vrsta opsesivne teme Ratka Vujoševića", govorio je svojevremeno Cerović.