Politika

Bugajski: Crna Gora centralna pozornica balkanskog konflikta

Mar 10, 2021 0 Komentara

(15 riječi)

Piše: Januš Bugajski

Borba između zapadnih sila i Rusije oko Balkanskog poluostrva se zagrijava, sa predatorskom Kinom koja očekuje da će imati koristi od previranja, piše Januš Bugajski (Janusz) stručnjak za Balkan i Rusiju, viši istraživač Fondacije Džejmstaun (Jamestown Foundation) iz Vašingtona za Washingtonexaminer.com, u još jednom tekstu u kojem u posljednje vrijeme upozorava da bi se situacija u Crnoj Gori mogla oteti kontroli. Ponavljajući nedavne argumente, navodi da bi osim Rusije, ukoliko izostane reakcija SAD-a i Kina mogla profitirati od nestabilnosti na Balkanu, jer tome i teži.

Nova Vlada Crne Gore, koja je formirana u decembru 2020-te, u zapadnim je prijestonicama gledana kao novi početak za eliminaciju korupcije i omogućavanje Crnoj Gori da ubrza napredovanje kao članstvu u EU. Umjesto toga, nova administracija postala je rastuće ranjiva na agendu Moskve. Kremlj gleda na Balkan kao na strateško sredstvo i odskočnu dasku za Jadran i Mediteran. Stoga nastoje spriječiti jedinstvo Zapada i podriti ulogu međunarodnih organizacija. Podsticanje sukoba u Crnoj Gori ne samo da doprinosi uzbunjivanju regiona, već pruža priliku i za podrivanje nove države NATO-a i diskreditaciju saveza za ostale buduće članice.

Kremlj ima koristi od toga što vlasti Srbiji ne prihvataju crnogorski nacionalni identitet i državnu nezavisnost. Predsjednik Srbije, Aleksandar Vučić pravi planove za uniju Srbija-Crna Gora, po uzoru na Putinovu (Vladimir Putin) namjeru da formira uniju Rusija-Bjelorusija, sa Crnom Gorom kao mlađim partnerom. Najača politička snaga u crnogorskoj koalicionoj vladi, Demokratski front, je na zadatku da ukine nezavisnost zemlje i sarađuje sa Beogradom na uspostavljanju čvršćih veza sa Srbijom. Ruska veza sa novom vladom sve je jasnija. Crnogorski Apelacioni sud oborio je presudu militantima koji su u oktobru 2016. godine planirali da obore tadašnju crnogorsku vlast nakon izbora, po direktivi ruskih obavještajnih službi. U suštini, to je bio neuspješan pokušaj diskvalifikovanja članstva Crne Gore u NATO- izazivanjem haosa i nasilja. I Srbija i Rusija takođe targetraju stratešku imovinu Crne Gore, uključujući i planove za kupovinu luke Bar i nacionalne elektroenergetske kompanije. Kremlj vodi kampanju da drži sve države izvan saveza i time smanjuje američki uticaj. Gdje ne uspjeva da zaustavi proces proširenja, intenzivira napore da oslabi NATO iznutra. Njihovo rastuće prisustvo u Mađarskoj i Bugarskoj demonstrira kako ruski zvaničnici rade na podrivanju kohezije zapadne Alijanse. Priključivanje NATO-u jača državnu sigurnost, ali ne osigurava imunitet od stranih političkih i ekonomskih poluga uticaja protiv interesa Saveza.

Kina takođe igra korisnu ulogu za Rusiju na Balkanu, sabotorajući demokratski  razvoj u težnji za regionalnom ekonomskom zavisnošću putem zamki zaduživanja i preuzimanja infrastrukture. Da bi podstakli politički uticaj, Kremlj preferira nerazriješene konflikte i sporove u državama na Balkanu. Pomažu autonomnoj vladi u bosanskom srpskom entitetu da zadrži zemlju podijeljenu i podstiču bosanske Hrvate da zagovaraju treću teritorijalnu jedinicu. Na Kosovu, čije članstvo Rusija blokira u Ujedinjenim nacijima (UN), srpska manjina iskorišćena je za podsticanje unutrašnjih sukoba. Domaća previranja u Sjevernoj Makedoniji i njen blokirani put prema Evropskoj uniji, takođe je iskoristila Moskva. Crna Gora predstavlja još jednu priliku za destabilizaciju, u kojem mediji, dvije ruske obavještajne službe i Ruska pravoslavna crkva, mogu asistirati svojim srpskim partnerima da pokušaju osporiti nezavisnost Crne Gore.

Iako Bajdenova (Joe Biden) administracija ima mnogo važnijih vanjskopolitičkih prioriteta, zanemarivanje tinjajućih sukoba na Balkanu može imati poražavajuće posljedice, kao što su pokazali ratovi devedesetih. Štaviše, osujećivanjem Rusije i Kine na Balkanu, Vašington može poslati snažan signal da će se ambicije oba antiamerička protagonista konfrontirati na globalnom novou. Takav pristup bi takođe mogao generisati dvostranačku podršku u Kongresu. Učinkovita politika suprotstavila bi se pannacionalnim projektima koji prijete nezavisnosti bilo koje balkanske države. Najviše destablizujuća opasnost je Vučićev pansrbizam, koji slabi državnost Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Kosova. Zato je potreban je trostrani pristup.

Prvo, dijalog Srbije i Kosova može se intenzivirati u skladu s nedavnim Bajednovim pismom Vučiću, u kojem ga poziva na međusobno priznavanje država. Drugo, treba pokrenuti multinacionalnu inicijativu za sprovođenje važnih ustavnih promjena u Bosni i Hercegovini kako bi se razvila država koja funkciniše u potpunosti. I treće, Vučića treba upozoriti da će se miješanje u crnogorsku politiku negativno odraziti na napredak Srbije prema zapadnim institucijama, posebno zato što Beograd nastavlja saradnju i s Rusijom i s Kinom.

Januš Bugajski je nedavno sa Margaritom Asenovom (Assenova) objavio knjigu “Evroazijska razdvojenost: Ranjive strane Rusije“ (Eurasian Disunion: Russia’s Vulnerable Flanks), a uskoro mu iz štampe izlazi i nova knjiga "Propala država: Planiranje ruskog rasprsnuća" (Failed State: Planning for Russia’s Rupture).

Prevela : Biljana Jovićević