Društvo

Protojerej Jovan Jovetić: Za pravo, čast, slobodu i nezavisnost Crne Gore

Okt 24, 2020 2 Komentara

(15 riječi)

Piše: Vladimir Jovanović

 

Protojerej Jovan Jovetić jedan je od preko 30 sveštenika i bogoslova  Crnogorske pravoslavne crkve za koje se provjerljivo zna da su od 1918. uzeli aktivno vojničko i političko učešće u otporu srpskoj okupaciji.

Ta okvirna brojka je utoliko značajnija uzme li se u obzir stradanje Crnogorske pravoslavne crkve tokom Prvoga svjetskoga rata. Iz njezine tri eparhije – Cetinjske, Zahumsko-raške, Pećke – poginuli su, strijeljani ili do smrti mučeni sveštenici i monasi: Vićentije Grbović, Nešo Joksimović, Mojsije Popović, Milovan Popović, Perko Popović, Petar Jovanović, Tomo Kažić, Lazar Cvijetić. Njih 27 je preminulo. Austrougari su internirali 41 crnogorskog sveštenika…

U jesen 1918. austrougarsku smjenjuje – srpska okupacija.

Gojko Perović, paroh SPC na Cetinju, za o. Jovana Jovetića, nedavno je napisao da je bio „vrlo privržen kralju Nikoli i akterima Božićnog ustanka”.

Jovan Jovetić, iz bratstva Radojevića, od oca Nikole i majke Mare, đevojačko Kaluđerović, rođen je 1863. u Vojkovićima – Ćeklići.

Završio je Bogosloviju na Cetinju. Oženio je Ivanu, đevojački Krivokapić (1867–1957). Imali su osmoro đece: Božidar (1888-1957); Milica (udata Krivokapić, 1891-1961); Dara (udata Perunović, 1894 -1979); Anđe (udata Ševaljević, 1897-1966); Jelena (udata Drašković, 1898-1972); Marica (udata Martinović, 1901-1995); Milosava (udata Muhadinović, 1903-1987); Vlado (1906-1971).

O. Jovan je paroh ćeklićki – protopreziterat cetinjski Arhiepiskopije cetinjske Autokefalne pravoslavne Mitropolije – Crnogorske crkve. Našao sam podatke da je jedno vrijeme radio i kao učitelj u Cucama. Rukopoložen 1890. Nosilac Oredena knjaz Danila I „Za nezavisnost Crne Gore”.

Njegov sin, ljekar dr Božidar-Božo Jovetić, kao najbolji učenik Gimnazije na Cetinju, dobio je stipendiju kralja Nikole. Od 1906. u Beču studira medicinu. Po diplomiranju radi na Cetinju, a 1916. odlazi s Kraljem u emigraciju. Imao čin kapetana. Načelnik Vojno-sanitetskoga odśeka Ministarstva vojnoga u jednoj od emigrantskih vlada Kraljevine Crne Gore (Š. Rastoder, „Crna Gora u egzilu, 1918-1925”, I, Podgorica, 2004, 51).

U zemlju se vratio 1922. godine. Budući da je politički nepodoban, dr Boža su policijskim dekretom uputili na rad u Bosnu i Hercegovinu (Konjic, Drvar, Banja Luka). U Herceg-Novi izbjegao 1941. Od 1947. do pred smrt 1958. upravnik bolnice „Danilo I” na Cetinju. Sahranjen na Savini, Herceg-Novi…

Protojerej Jovan Jovetić je neposredni učesnik Božićnoga ustanka. Nalazimo ga na popisu „optuženih za učešće u skorašnjoj pobuni”, među  zatočenicima kaznionice Jusovača u Podgorici iz februara 1919. godine. Ukoliko nijesu oslobođeni sudskom presudom, većina iz te grupe optuženih je abolirana ili amnestirana.

O. Jovan je nastavio svešteničku službu u Ćeklićima. Novoustrojenu crkvenu organizaciju – SPC, tokom 1920-ih i 1930-ih u Crnoj Gori potresalo je egzistencijalno i političko nezadovoljstvo. Sveštenicima nije priznavan status državnih službenika, kakav su imali u Kraljevini Crnoj Gori. A Bogoslovija na Cetinju pretvorena je u žarište djelatnosti zabranjene KPJ, etc.

Jovan Jovetić upokojio se 1937. Sahranjen u rodnim Vojkovićima, u grobnici sa sinovima Božidarom-Božom i Vladom.

Fotografije o. Jovana Jovetića – na jednoj je sa suprugom Ivanom – ustupili su mi za objavljivanje njihovi potomci…