INTEGRACIJA CRNE GORE U EU
NIK GAŠAJ
Crna Gora je nakon samostalnosti
ubrzo primljena u značajne međunarodne organizacije: Ujedinjene nacije, OEBS,
Savjet Evrope, NATO. Takođe Crna Gora je 2010. godine postala kandidat za
članstvo u Evropskoj uniji. Šefovi država i vlada EU su na samitu u Briselu
2012. godine potvrdili otvaranje pregovora o pristupanju Crne Gore EU. Od tada
je otvorila sva poglavlja(ukupno 33), od čega su privremeno zatvorena tri
pregovaračka poglavlja. Iz vlade je bilo najavljeno da će Crna Gora do kraja
ove godine zatvoriti četiri pregovaračka
poglavlja. Međutim, Komitet stalnih predstavnika država članica EU(COREPER)
odobrio je zatvaranje tri poglavlja u pregovorima Crne Gore sa EU(13.12.2024.).
Radi se o poglavljama 7(pravo intelektualne svojine), 10(informatističko
društvo i mediji) i 20(preduzetništvo i industrijska politika). Poglavlje
31(vanjska, sigurnosna i odbrambena politika) nije dobilo „zeleno svjetlo“ jer
ga je blokirala Hrvatska, iz poznatih razloga.
Može se
konstatovati da je dobro što je odobreno zatvaranje tri poglavlja, a zatvarala
bi se i četvrto poglavlje da nije bilo
neodgovorne politike aktuelne vlasti Crne Gore u odnosu sa Hrvatskom. Parlamentarna
većina u parlamentu i vladi u znatnoj mjeri je uspjela da naruši dobrosusjedske
odnose Crne Gore sa Hrvatskom, Bosnom i Hercegovinom i Kosovom.
Skupština
Crne Gore je 28.06.2024. usvojila rezoluciju o genocidu u sistemu logora
Jasenovac, Dahau i Mauthauzen, glasanjem parlamentarne većine. To je bio
apolitički akt jer podstiče narušavanje dobrosusjedskih odnosa sa Hrvatskom kao
članicom EU koja je mnogo doprinjela Crnoj Gori na putu ka EU. To predstavlja i
prijetnju za EU integracije Crne Gore. Hrvatska je povodom toga uručila i protesnu notu Crnoj Gori. Takođe,
Hrvatsko Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova proglasio Andriju Mandića,
predsjednika Skupštine Crne Gore, Milana Kneževića, poslanika Skupštine i
Aleksa Bečića, potpredsjednika Vlade CG
nepoželjnim, odnosno persona non grata u Hrvatskoj, zbog „sistemskog
djelovanja na narušavanju dobrosusjedskih odnosa s Republikom Hrvatskom i
kontinuiranog zloupotrbljavanja Republike Hrvatske u unutrašnje političke
svrhe“.
Nedavno
je Ministarstvo vanjskih poslova(MVP) Crne Gore primilo dokument( non-pejper) od Hrvatske sa desetak
tačaka u kojima je, između ostalog, navedeno da je potrebno riješiti pitanja
vlasništva nad školskim brodom“Jadran“, međusobnog razgraničenja, procesuiranja
ratnih zločina, pronalaska nestalih osoba, kao i pitanje imena gradskog bazena
u Kotoru. Takođe, među zahtjevima su i omogućavanje naknade“svima koji su bili
zatočeni u logorima u Crnoj Gori tokom Domovinskog rata, te zaštita i očuvanje
identiteta hrvatske manjine.
Integracija
Crne Gore u EU se suočava sa određenim izazovima političke i institucionalne
prirode. Naime, slaba je kohabitacija između
predsjednika države Jakova Milatovića i predsjednika vlade Milojka Spajića. Nedavno
je na konferenciji za medije, predsjednik vlade Crne Gore Spajić izjavio da predsjednik države Jakov Milatović
nema nikakve ingerencije niti vezu sa evropskim integracijama, te da je do sada
od Milatovića bilo opstrukcija pri usvajanju zakona i imenovanju ambasadora. Ovdje,
treba reći, da predsjednik Crne Gore po ustavu predstavlja Crnu Goru u zemlji i
inostranstvu. Preko medija šira javnost je bila u mogućnosti da sazna da
predsjednik države Milatović češće ima oficijelne susrete, razgovore i sastanke
sa predsjednicima i diplomatima raznih država regiona, Evropske unije i šire
međunarodne zajednice. Predsjednik države ima ustavno pravo da vraća zakone
parlamentu na ponovno razmatranje i usvajanje u cilju poboljšanja njihovog
kvaliteta.Takođe, predsjednik države postavlja i opoziva ambasadore i šefove
drugih diplomatskih predstavništva Crne Gore u inostranstvu, na predlog Vlade i
uz mišljenje odbora Skupštine CG nadležnog za međunarodne odnose. Međutim,
valjda vlada ne smatra da predsjednik države samo treba da potpiše njen predlog
bez mogućnosti da izrazi svoje mišljenje o predloženim kandidatima prilikom
postavljanja crnogorskih ambasadora u inostranstvu.
Višemjesečno
su narušeni odnosi u Savjetu za odbranu i bezbjednost(SOB). Naime, prisutna je
konfrontacija između ministra odbrane i načelnika Generalštaba(GŠV). Sjednica
Savjeta, koja je bila zakazana(10.12.2024.), nije održana jer nije došao
predsjednik Vlade Milojko Spajić. Sve to
negativno se održava na funkcionisanju
Savjeta kao značajne vojne državne
institucije.
Evropske
integracije su uslovljene ispunjavanjem odgovarajućih kriterijuma o proširenju
i pristupanju Uniji koji su utvrdili šefovi država i vlada na skupu u
Kopenhagenu 1993. godine.Ti kriterijumi se baziraju na konstitutivnim ugovorima
EU i tiču se pravnih, ekonomskih i političkih preduslova koje jedna zemlja mora
ispuniti da bi postala član Evropske unije. Ovi kruiterijumi su: stabilnost
demokratije i institucionalna stabilnost(postojanje pravne države, političkog
pluralizma, zaštita ljudskih i manjinskih prava itd.); funkcionalna i
konkurentna tržišna privreda; sposobnost i kapacitet da se preuzme prava i
obaveze koje proizlaze iz Evropske unije; saglasnost sa političkim ciljevima
Unije, kao i sa ekonomskom monitarnom politikom.
Pored
tzv. Kriterijuma iz Kopenhagena za zemlje biše Jugoslavije koje su neposredno
izašle iz ratnih sukoba traži se dosledno poštovanje i ispunjavanja i nekih
posebnih uslova, između ostalog: Evropska unija ukazuje na obavezu regionalne
saradnje i međusobnog priznavanja svih zemalja bivše Jugoslavije, uključujući i
Kosovo kao preduslov za buduće članstvo u Uniji i to se pretpostavlja da će
umnogome doprinjeti stabilnost regiona i, koliko toliko, potisnuti aveti
prošlosti. S tim u vezi Crna Gora u skladu sa evropskom agendom je priznala i
Kosovo kao samostalnu državu 2008. godine. Kosovo su priznali 117 država u
svijetu, među njima i velike svjetske sile, kao što su: SAD, Velika Britanija,
Francuska, Njemačka, Italija, Turska idr.
Najzad,
državni organi i drugi društveni
subjekti u Crnoj Gori moraju znatno više, brže, efikasnije, odlučnije i
doslednije ispuniti kriterijume Evropske unije, kako bi naša zemlja iskoristila
istorijsku šansu, kao i povoljne geopolitičke okolnosti i do 2028. godine
postala članica EU.
0 Komentara