U Skandinaviji je otkriven novčić na kome su predstavljeni Isus Hrist i carevi Vasilije II i Konstantin VIII.

Prvi vladar je zapamćen po surovom obračunu s vojskom cara Samuila, kada je oslijepio skoro sve zarobljene vojnike i zagospodario Balkanskim poluostrvom

Neimenovani Norvežanin pomoću detektora metala otkrio je oko 1.000 godina star vizantijski zlatnik u planinama južne norveške opštine Vestre Slidre, što je zbunilo mnoge istraživače i pokrenulo spekulacije o tome kako je završio više od 2.500 kilometara daleko od mjesta nastanka. Na novčiću, poznatom kao histamenon nomisma s jedne strane je predstavljen Isus Hrist, a sa druge dva vizantijska cara – Vasilije II Bugaroubica i Konstantin VIII.

Dvojica braće bili su suvladari između 977. i 1025. pa je i novčić vjerovatno iskovan u to vrijeme, u Konstantinopolju ili Carigradu.

"Na novčiću je s jedne strane predstavljen Hrist kako drži Bibliju, a s druge carevi Vasilije II (lijevo) i Konstantin VIII (desno). Njih dvojica su bila braća i vladali su zajedno. Novčić ima dva natpisa. Jedan je na latinskom i glasi: „Isus Hrist, kralj onih koji vladaju“, a jedan je na grčkom: „Vasilije i Konstantin, carevi Rimljana“, navodi se u saopštenju norveškog okruga Inlandet.

O tome kako je zlatnik iz Vizantije ili, preciznije, Istočnog rimskog carstva završio u Inlandetu može da se spekuliše, dodaje se.

"Da li je novčić bio dio plate Haralda III Strogog koju je donio u Norvešku nakon što je u Vizantiji radio kao carev tjelohranitelj 1034? U Konstantinopolju Harald je bio dio careve garde ratnika sa sjevera Evrope. U starijim vizantijskim izvorima, Harald je nazivan Aralt. U to vrijeme postojao je običaj da članovi garde imaju pravo da opljačkaju palatu i odnesu sve što je vrijedno kada car umre. Tokom Haraldove službe u Vizantiji umrla su tri cara", navodi se u saopštenju i dodaje:

"Blago koje je stekao kao dio careve garde u Konstantinopolju, on je slao knezu Jaroslavu u Kijev. Između ostalog, ovi porezi bili su dio miraza koji bi mu omogućio da se oženi kćerkom vladara Kijevske Rusije, inače u rodbinskim vezama s vizantijskim carevima. Sage opisuju da su Harald i njegovi ljudi bili bogati kada su se vratili u Norvešku 1046, sa brodovima optočenim zlatom i drugim blagom. Harald je tad postao suvladar norveškog kralja Magnusa I, a kasnije i kralj Norveške.

Oni navode da postoje i druga objašnjenja o tome kako je zlatnik iz Carigrada mogao da stigne do ovog dijela Norveške. Jedno od njih je da se koristio u trgovini jer je to bila ruta na kojoj se trgovalo solju, haringama, kožom irvasa… Takođe, postoji šansa i da su ga izgubili sveštenici tokom putovanja ovim krajevima. Da bi se saznalo više, na mjestu otkrića vizantijskog zlatnika biće pokrenuta arheološka istraživanja kad počne sezona 2024.

Čuveni istoričar Vasilije Ostrogorski u Istoriji Vizantije navodi da je vladavina Vasilija II, poznatog po brutalnom obračunu sa poraženima, predstavljala vrhunac vizantijske moći.

"U to doba sinovi Romana II nisu više bili maloljetni: Vasilije je imao 18, a Konstantin 16 godina. Uz pomoć parakimomena Vasilija, njihovog ujaka, oni su preuzeli vlast. Ali je faktički državom upravljao samo Vasilije II, jer je Konstantin VIII, pravi sin Romana II, bio lakomislen mladić koji je išao samo za uživanjima. Vasilije II se, naprotiv, pokazao uskoro kao čovjek gvozdene energije i izvanredne aktivnosti: među svim potomcima Vasilija I to je bio jedini pravi vladar i stvarno veliki državnik. Međutim, u početku je i njemu potpuno nedostajalo iskustvo za vršenje vladalačkog poziva. Smatran od jdetinjstva samo za lutku koja se na dvorskim svečanostima pojavljuje kraj moćnih uzurpatora, on je izgledao bespomoćan kad se odjednom našao u vrtlogu burnih događanja. Iako se vladavina Vasilija II zvanično računala od 976. njegovo samostalno carevanje počelo je u stvari tek poslije pada velikog evnuha 985. Prvi samostalni poduhvat Vasilija II bio je njegov pohod na Balkan 986. Samuilo je stvorio veliko carstvo, čije je sjedište najpre bilo u Prespi, a zatim u Ohridu. Postepeno je ujedinio pod svojom vlašću cijelu Makedoniju sem Soluna, priključio je svom carstvu stare bugarske zemlje između Dunava i balkanskih planina, Tesaliju, Epir, dio Albanije sa Dračem, a najzad i srpske zemlje. Ideološki, Samuilovo carstvo bilo je vezano za staro Bugarsko carstvo, te su ga i sami njegovi tvorci i Vizantijci nazivali bugarskim", piše Ostrogorski i dodaje:

"Kako kaže Mihailo Psel, „on (Vasilije II) vodio je ratove drukčije no što to radi većina careva koji idu u pohod sredinom proljeća, a vraćaju se krajem ljeta: on se vraćao tek pošto bi postigao cilj zbog kojeg je krenuo u rat“. Uništavajući udarac Vasilije II nanio je Samuilovom carstvu tek jula 1014, poslije dužih borbi o čijem toku nismo obaviješteni. Samuilova vojska opkoljena je u klancima Belasice. Sam car se spasao i dospio u Prilep, ali veliki dio njegovih vojnika izginuo je, a još veći dopao zarobljeništva. Svoju pobjedu Vasilije Bugaroubica proslavio je na grozan način. Zarobljenicima, kojih je navodno bilo 14.000, iskopane su oči; samo je svakom stotom ostavljeno po jedno oko, da bi ovi poluslijepi odveli svoje slijepe drugove caru u Prilep. Kada je Samuilo ugledao ovu stravičnu povorku, udarila ga je kap, i kroz dva dana hrabri makedonski car je izdahnuo (6. oktobra 1014).

Čuveni istoričar kaže da „koliko je surov i nemilosrdan bio način ratovanja Vasilija Bugaroubice, toliko je bila umjerena njegova politika prema pokorenim zemljama“, a pokoravanjem Samuilovog carstva Vizantija je ponovo zavladala cijelim Balkanskim poluostrvom.

"Vizantijska vlast proširi se tako, 1019, sve do Srema na sjeveru i Jadranskog mora na zapadu. Osvojivši maćedonsku državu car Vasilije nije pokazivao one surovosti, kakva bi se mogla očekivati od njega poslije onog postupka sa zarobljenicima iza bitke kod Belasice; a nije nastavio ni onaj sistem helenizacije ove oblasti, kako je činio ranije zauzimajući izvjesna mjesta. Mjesto toga, kako vidjesmo, on je na mnogim položajima ostavljao stare knezove i zapovjednike. Kad je 1018. god. bila srušena maćedonska država, i kad pobjedonosne vizantijske vojske dođoše do primorja, priznadoše i Hrvati vizantijsku vrhovnu vlast. Vjerovatno je, da su to s njima zajedno učinili i Neretljani. Tako je car Vasilije II postao vrhovni gospodar svih Južnih Slovena sem Slovenaca", napisao je o ovom periodu Vladimir Ćorović u Istoriji Srba.

(Telegraf Nauka)