Piše: Božidar Proročić književnik i publicista

 Srbija se ovaj put našla u fokusu Jermensko-Azerbejdžanskog sukoba, ali ne nažalost kao pomiritelj ili mudra diplomatska država. Već isključivo kao država koja je prodala i izvezla oružje Jermenskim snagama bezbjednosti. Na nestabilnom Balkanskom političkom tlu, Srbija ne umije da sačuva svoje prijateljske i tradicionalno dobre prijateljske odnose sa Azerbejžanom. Srpski političko licemjerje se najbolje ogleda upravo na ovom sukobu. Sobzirom da je Srbija u ne tako davnim ratovima bila optuživana za sukobe, etnička čišćenja, progone, masovna ubistva, onda je je trebala da izvuče neke i istorijske i političke pouke. Jermensko- Azerbejdžanski sukob na samoj granici podsjeća na slične sukobe koji su se odvijali na EX-Yu prostorima. Zbog toga je Srbija trebala biti politički, državno, i diplomatski mudra no nažalost to se ovaj put nije desilo. Stavljena je teška mrlja na zvnićnu politiku Srbije čime su narušeni do sada prijateljski odnosi i saradnja sa Azerbejdžanom.

Upravo ovaj flagrantni slučaj naoružanja Jermenskih snaga bezbjednosti iz Srbije, postavilo je opet srpsko oružje kao temu na nivou međunarodne politike i državnog skandala. Srpsko oružje se našlo i na drugim stratištima širom Svijeta kao na primjer u u Kameronu, Jemenu, u rukama vojnika Islamske države a svakako i kao dio afere ,,Krušik”, kada je ustanovljeno da se u Donbasu, Donjecki bazen (Ukrajina) gađa srpskim bombama. Srbija još jedan put ispisuje stranice diplomatske neodgovornosti, dovodeći Srbiju na stub srama u komplikovanom sukobu koji se vodi na Jermensko-Azerbejdžanskoj granici.

Zamjenik Azerbejdžanskog šefa diplomatije Kalaf Kalafov obavijestio je o ovome ambasadorku Srbije Danicu Veinović i naglasio da ovaj slučaj ,,Bača sumnju u prijateljske odnose i saradnju dvije zemlje na najvišem nivou.” Činjenica je, naime, da Srbija i Azerbejdžan već duži niz godina njeguju prijateljstvo između država, te da se na ovaj način Srbija u sukobu Azerbejdžana i Jermenije praktično svrstala na stranu Jermernije. U periodu od 2013. do 2018. godine, Azerbejdžan i Srbija potpisali su deklaracije o strateškom partnerstvu i o planu o zajedničkim akcijama u okviru strateškog partnerstva. U tim dokumentima, Baku i Beograd priznaju teritorijalni integritet dvije zemlje a to je od suštinske važnosti za politiku Srbije na međunarodnom planu. Takođe, saradnja između strana potpisnica u domenu bezbjednosti i odbrane prepoznata je kao jedan od prioriteta. No očigledno je da zvanična Srbija nije na pravi način postupila u ovom trenutku. U tom smislu, takve neprijateljske akcije od strane Srbije dovode do dubokog razočaranja i zbunjenosti u Azerbejdžanu, i bačaju sjenku na poverenje na najvišem nivou”, naglasio je azerbejdžanski zamjenik ministra spoljnih poslova, a prenijele zvanične novinske agencije iz Azerbejdžana.

Objašnjavajući kako je došlo do ovakvog propusta koji može da naruši prijateljske odnose Srbije i Azerbejdžana, Ljajić je istakao da su odobrenje dala tri ministarstva i BIA. ,,Mi dajemo krajnju dozvolu za izvoz, medjutim, kada je riječ o oružju da bi dali dozvolu moramo da dobijemo pozitivno mišljenje Ministarstva spoljnih poslova, Ministarstva odbrane, Ministrastva unutrašnjih poslova, i BIA. Svako iz svog domena daje mišljenje, tek kada su sva četiri pozitivna mi možemo da damo dozvolu za izvoz”, objasnio je Ljajić. On je naveo da protiv Jermenije nema trenutno nikakvih sankcija EU, UN, SAD ili Rusije, a ,,ako nemate formalnih sankcija jako je teško da odbijete zahtev navedene države, u ovom slučaju Jermenije. ”

No bez obzira na ovakav zvaničan stav ministra Rasima Ljajića, trebalo je imati više političke i državne mudrosti zvanične politike Srbije. Oružje i municija stigla je u Jermeniju nekoliko dana prije napada na Azerbejdžan, u momentima najveće napetosti između dvije strane. Zašto je Srbija ovu municiju dala Jermenskoj vojsci, ukoliko je sa Azerbejdžanom uvjek bila u prijateljskim odnosima, nije poznato - piše azerbejdžanski portal Haqquin.az. - Da li je Srbija već zaboravila da je Azerbejdžan prije dva mjeseca poslao Srbiji humanitarnu pomoć u borbi protiv pandemije koronavirusa? Avion koji je dopremio azerbejdžansku pomoć na beogradski aerodrom 20. maja, Ana Brnabić je ocijenila kao jasan dokaz prijateljstva između Azerbejdžana i Srbije - navodi se u tekstu.

Istorija Azerbejdžansko-Jermenskih komplikovanih odonosa je veoma dobro poznata svim poznavaocima politike tih prostora a i šire. Šamar srpskoj diplomatiji ovim činom i nepovjerenje koje je na ovaj način između dvije države manifestovano, je nešto što zvaničnoj Srbiji itekako šteti na međunarodnoj političkoj sceni. Lični intresi mešetara trgovine oružjem sa ,,psima rata” su ovdje nadjačali dobre diplomatske odnose. Da li će Srbija iz ovog primjera izvući pouke ili će nastaviti sa drugim političko-diplomatskim skandalima vidjećemo.