Predsjednički kandidati u dugom krugu faktički predvode dva referendumska bloka i zato se suština izbora za predsjednika svela na odbranu ili reviziju rezultata i nasljeđa referenduma iz 2006. godine. Milo Đukanović je kandidat političkih snaga koje su se 2006. godine izborile za nezavisnu i suverenu Crnu Goru i nakon toga učinile sve da takvu državu sačuvaju i razvijaju. Tek je 2020. godine postalo očigledno zašto su za Crnu Goru životno važni NATO i EU. Bez takvog geostrateškog opredjeljenja, a pod vlašću vazala Rusije i Srbije, Crna Gora ne bi dugo opstala. Oslanjajući se na Ustav i geostrateške prednosti iz prethodnog perioda, predsjednik Đukanović predvodi snage koje se od promjene vlasti 2020. godine bore da, barem, uspore podrivanje države i razgradnju građanskog društva. Osnova Đukanovićevog programa su odbrana referendumskog rezultata, građanskog društva i zapadne orijentacije, a potom obnova ustavnog poretka i razvoj države. Jakov Milatović je kandidat političkih snaga koje su 2006. godine bile protiv nezavisnosti Crne Gore, a od tada su nastavile da osporavaju referendumski proces i rezultat. S tim se nikad nijesu pomirili.

Za njih su nezavisnost i državnost Crne Gore privremeno stanje. To su dokazali nakon preuzimanja vlasti 2020. godine. Pod njihovom vlašću i patronatom Crkve Srbije Crna Gora je sve manje suverena, sve manje nezavisna i sve manje građanska država. Nedvosmisleno je da je cilj političkih subjekata koje podržavaju Milatovića da Crna Gora postane neuspješna država čime bi se faktički poništio rezultat i državotvorno nasljeđe referenduma iz 2006. godine. Zato je izbor između Đukanovića i Milatovića u stvari izbor između postepene revitalizacije i postepenog nestanka Crne Gore. To je izbor između procrnogorske građanske i anticrnogorske klerikalne koncepcije.

Iako je Đukanović na najvažnijim državnim funkcijama proveo 30 godina, njegova politička koncepcija je, u istorijskom pogledu, mlada. Projekat nezavisne Crne Gore, koji je ostvaren 2006. godine, utemeljen je u vjekovnoj državnosti. Ipak, u građanskom i evroatlantskom konceptu to je nov projekat. Tek je krajem XX vijeka nastala ideja o Crnoj Gori kao građanskoj državi čiji je cilj da bude dio Evropske unije i NATO-a, odnosno da se formira i razvija po uzoru na zapadnoevropske države. To je pionirski projekat u crnogorskoj istoriji. Iako to u početku nije bila ideja ni Đukanovića ni DPS-a, nesumnjivo je da su Đukanović i DPS bili odlučujuće snage u realizaciji te ideje. Ta ideja bi bez Đukanovića vjerovatno ostala na nivou romantičarskog zanosa. Đukanović je bio na čelu političkog pokreta koji je Crnu Goru od periferne republike u Jugoslaviji preobratio u samostalnu državu svjesnu svojih velikih mogućnosti i samouvjerenu u sposobnost da može biti dio NATO i EU.

Na početku ovog projekta Crna Gora je od nezavisnosti imala samo istorijsko sjećanje, od državnosti skromnu republiku, od ekonomije zablude socijalističkog samoupravljanja, a od geostrateških prilika ratno okruženje. Iz takvih neprilika Crna Gora se, pod liderstvom Đukanovića, za kratko vrijeme usmjerila ka modernoj Evropi i svoj razvoj je počela da usklađuje sa zahtjevnim pravilima EU. Taj preokret je bio munjevit, ali je u istorijskom trajanju Crne Gore vrijeme od 1997. odnosno od 2006. godine prekratko. Vjekovni uticaji i posljedice drugačijih državnih koncepcija ne mogu se prevladati u tako kratkom periodu. Obnovljena crnogorska nezavisnost još nije stekla punoljetstvo, a projekat građanske i evroatlantske Crne Gore je napunio tek četvrt vijeka. Iako je Đukanović među državnicima sa najdužim stažom, njegov superiorni politički i državni koncept je mlad i rovit, što je pokazalo dvoipogodišnje razaranje institucija i erozija državnosti Crne Gore pod vlašću političkog bloka čiji je istaknuti član i predsjednički kandidat Jakov Milatović.

Milatović je u odnosu na Đukanovića politički početnik, ali je njegov politički koncept u odnosu na Đukanovićev star i anahron. Taj koncept potiče iz XIX vijeka i cilj mu je da Crnu Goru potčini Srbiji. Naziv mu je modernizovan, pa se umjesto Velike Srbije zove „srpski svet“ ili Otvoreni Balkan. Milatović je novo lice ispred starog anticrnogorskog političkog programa, a pokret „Evropa sad“ je nova fasada starog anticrnogorskog bloka. Dokaz za to je jedinstvena podrška Milatoviću od režima i skoro cijele opozicije u Srbiji, SPC i anticrnogorskih koalicija oko DF-a, Demokrata i URA-e. Sve anticrnogorske snage su se ujedinile u kampanji Milatovića kako bi pokušale da poraze ne samo Đukanovića, već i politički koncept nezavisne, suverene, građanske i evroatlantske Crne Gore. Ako bi uspjeli, najveću korist od Milatovića bi imala država Srbija, jer je njen cilj da preko najamničkih vlasti upravlja Crnom Gorom s nadom da će se uskoro stvoriti geopolitičke okolnosti koje će, opet, omogućiti aneksiju do tada planski ruinirane Crne Gore.

Zato nema sumnje u to da bi Milatović nastavio razgradnju crnogorske države na čemu je udarnički radio kao ministar u Vladi Zdravka Krivokapića. Ta istina se zamagljuje prividnim evropskim izgledom Milatovićeve kampanje, a građani se potkupljuju olakim razbacivanjem državnog novca iz skupih kredita na kojima počiva program „Evropa sad“. Milatović se u propagandi služi i crnogorskim folklorom. U reklamnim spotovima ističe državne simbole i fotografije u crnogorskoj narodnoj nošnji. I dvostruki crnogorski premijer Andrija Radović se fotografisao u crnogorskom odijelu sa državnim grbom na crnogorskoj kapi, ali je bio vodeći agent srpske Vlade u borbi protiv Crne Gore.

Na ovim izborima se ne odlučuje između tri decenije vladavine Đukanovića i početnika Milatovića i nije u prvom planu to da li će ostati aktuelni predsjednik ili će doći novo lice. Odlučuje se isključivo o političkim programima kandidata i o njihovim rezultatima. Đukanović ima moderan i superioran program. Dokazao se kao državnik i beskompromisni borac za jaku, mirnu, stabilnu, građansku i evroatlantsku Crnu Goru. On je garant nezavisnosti, suverenosti i razvoja Crne Gore. Milatović ima star i anahron anticrnogorski program sa falš propagandom. Od državničkog iskustva ima samo članstvo u Vladi koja je degradirala Crnu Goru u svim oblastima. S predsjednikom Đukanovićem Crna Gora ima šansu da se vrati razvoju, a s Milatovićem je izvjesna dalja razgradnja države. O tome se odlučuje na izborima 2. aprila.