Za aktuelno.me

Piše: Novak Adžić

Mnogobrojni su i raznovsni, svirepi i monstruozni zločini počinjeni nad crnogorskim narodom od strane srpske vojske, žandarmerije i plaćeničkih bjelaških kontrakomitskih četa, pod kontrolom režima KSHS u Beogradu i njegovih izvršilaca i marioneta u Crnoj Gori. O tome postoji sijaset relevantnih istorijskih izvora i istoriograske literature koja se temelji na arhivskoj građi.

1. Veća grupa crnogorskih iseljenika, emigranata, rodoljuba iz Argentine (nastanjenih u provinciji Santa Fe), koja se zalagala za očuvanje državnosti Crne Gore i za njeno punopravno, autentično, ustavno i zakonsko, kao subjekta međunarodnog prava, institucionalno predstavljanje i učešće na Pariskoj (Versajskoj) mirovnoj konferenciji, je početkom januara 1919. godine uputila protestno pismo, adresirano predsjedniku crnogorske Vlade u egzilu ministru Jovanu S. Plamencu. U njemu su Crnogorci iz Argentine naveli da je zvanična Srbija, na grozan način, oklevetala Crnu Goru, putem novca korumpirala jedan broj crnogorskih podanika i stavila ih tako u službu protiv Crne Gore i njene likvidacije kao države, te da srbijanska (srpska) vojska putem nasilja, odnosno, bajoneta nameće u Crnoj Gori novu vlast i vladu. Takođe, u tome protestu Crnogoraca iz Argentine ističe se da je u Crnoj Gori došao do izražaja, kako oni formulišu u tome aktu, « zločinački rad nebraće Srbijanaca». Tvorci i potpisnici tog protesta apostrofiraju da su vjerni podanici Crne Gore i borci za njenu čast, te traže da se na međunarodnoj Mirovnoj konferenciji u Parizu prezentira energični protest zbog brutalnih nedjela Srbije prema Crnoj Gori i istakne zahtjev da « jugoslovenske trupe » napuste teritoriju Crne Gore, te da se omogući povratak u domovinu prognanih, odnosno, izbjeglih Crnogoraca. To pismo Crnogoraca iz Argentine upućeno Božića 1919. glasi u cjelini:

„GLAS IZ JUŽNE AMERIKE

Gospodinu Predsjedniku Ministarskog Savjeta, Ministru Spoljnih Poslova,

Jovanu S. Plamencu

                                         Pariz

Mi, sinovi i podanici junačke a danas tužne Crne Gore, okupljeni u ovoj daljini i tuđini, u mjesto Maximo Paz. Argentina, duboko smo dirnuti osjećanjima za našu dragu Otadžbinu, koja evo sedam godina iskuša teške borbe u Balkanskom i sadanjem svjetskom ratu, i junački se bori uz ostale saveznike, i žrtvova svoje najbolje sinove za pravo i pravicu, i za opšte dobro svih Južnih Slovena.-

Na žalost, sad kad bi trebalo da se počine od teškog i krvavog rata, oklevetaše našu milu domovinu baš oni, za koje ona sve žrtvova, t.j. zvanična Srbija, ona Srbija kojoj Crnogorci nekoliko puta spasiše opstanak; groznim klevetama i novcem zakupi neke jadnike te turi smutnju i počini bratoubistvo, a na štetu za sveopšte dobro.

–Čujemo iz tužne nam domovine vapaje naroda našega kojemu srbijanski bajunet natura novu vladu i nova prava.- U bezbroj pisama koje nam stižu iz domovine vidimo zločinački rad nebraće Srbijanaca.-Kao vazda vjerni i odani podanici Crne Gore, kojima je glavni cilj čast Crne Gore, molimo vas, gospodine Ministre, da naša imena objavite u „Glasu Crnogorca“ i ako je moguće da se na Konferenciji Mira sasluša naš energični protest, te da se konferenciji obrati pažnja na-brutalno i nevaljalo djelo zvanične Srbije u Crnoj Gori, da odmah evakuišu jugoslovenske trupe zemljište crnogorsko, i da se odobri povratak svih izbjeglica u Crnu Goru.

                              O Božiću 1919.

                              Paz. F.C.C.A.

                              Provincija Santa Fe

                              Repub. Argentina (Južna Amerika)

Lazar Mijajlov Kilibarda; Perko Vidakov Kilibarda; Nikola Matov Kilibarda;  Đorđije N. Kilibarda; Jovan Kilibarda; Marko Mićov Jovović Markovljanin; Golub Mitrović, Anto Boškov Bjelica; Milo Savin Bulajić; Rade Simov Kovačević; Vaso Simov Kovačević; Jovan R. Kovačević; Božo R. Kovačević; Pavle Kovačević; Trivko Vasiljević; Krsto Šakić; Filip V. Vuletić; Boško R. Vuletić; Drago S. Vuletić; Nikola S. Vuletić; Boško S. Vuletić; Janko N. Jovović; Novica P. Jovović; Ilija N. Jovović; Radosav J. Jovović; Petar R. Jovanović; Jošo R. Jovanović; Petar B. Jovanović; Đuro V. Jovanović; Gojko N. Perović; Mitar Rončević; Đuro I. Zvicer; Radovan S. Roganović; Drago Roganović; Veljko N. Jovović; Božo N. Jovović; Đorđije N. Jovović; Savo V. Jovanović; Zeko V. Jovanović; Blagoje Perović; Vlado Perović; Vaso Milović; Risto Đurković; Kosto Miljanić; Mijajlo Vučetić; Trivko Donkić i Novica Bulajić“.

2. Predsjednik crnogorske izbjegličke Vlade i ministar spoljnih poslova Jovan Simonov Plamenac je iz Nejia na Seni kod Pariza 9. aprila 1919. godine, u ime Vlade Kraljevine Crne Gore, uputio pismo pukovniku Edvardu Hausu, članu američke komisije na Konferenciji mira u Parizu (Versaju) i savjetniku Predsjednika SAD Vudroa Vilsona za pitanja spoljne politike, u kome je apelovao i tražio od predstavnika Velikih Sila da narede da se iz tamnica oslobode brojni ugledni Crnogorci koje su u Crnoj Gori zatvorile srpske okupacione trupe. U tome dokumentu crnogorski premijer Jovan S. Plamenac je naveo sljedeće:

„Gospodine Pukovniče,

 Ugledni Crnogorci još leže u tamnicama u koje su ih bacile srpske trupe, jer su htjeli da odbrane legalna prava Crne Gore.

Čast mi je da ponovo apelujem u ime pravde i s punim pravom tražim da Velike Sile izvole narediti da se ti ljudi puste na slobodu, a da se zločinac-komandant srbijanskih trupa u Crnoj Gori-koji ih je bacio u zatvore, izvede pred lice pravde.

Izvolite primiti, gospodine Pukovniče, izraz mog osobitog poštovanja“.

(Citirani dokument prema: Prof. dr. Šerbo Rastoder, „Crna Gora u egzilu 1918-1925“, tom II, Podgorica, 2004, dok. br. 20, str. 164).

3. PISMO RADOJICE M. NIKČEVIĆA I NIKOLE S. NIKOLIĆA IZ BRINDIZIJA 19. JUNA 1919. GODINE JOVANU S. PLAMENCU U PARIZU

Ustaničke četovođe Radojica M. Nikčević i Nikola S. Nikolić iz italijanskog grada Brindizija 19.juna 1919.godine, poslali su, preko generalnog crnogorskog konzulata u Rimu i generalnog konzula Velimira- Veljka Ramadanovića, pismo ministru predsjedniku crnogorske Vlade u egzilu, u Parizu Jovanu S. Plamencu, u kojemu vele sljedeće:

“Gospodine Ministre,

Opunomoćeni od strane ustaša i naroda Crnogorskog, tj.naših jednomišljenika, koji se bore za slobodu i samostalnost Crne Gore,  i za Uzvišenog Kralja Gospodara, a opunomoćeni od ustaškog odbora, sa potvrdom g.g. Živka M. Nikčevića sekretara Ministarstva unutrašnjih djela i Milisava Nikolića sudije i narodnog poslanika, doputovali smo u Brindizi 18.06.1919.god.

1.Pod % sprovodimo vam protest kojega molimo da ga iznesete  na javnost pred Konferencijom mira i dokažete Konferenciji da nam je nemoguće pod okovima Aleksandrovih i Pašićevih razbojnika ni dan živjeti.

O za Boga ima li pravde, ima li Boga, ima li ikoga na zemlji da nam pomože ili ćemo dovijek ovako ostati da u nevolji umiremo i muka se mučimo. Ni dahije u vrijeme Turske, ni Smail aga Čengić nijesu više jada dali sirotinji nego što nam rade sada srpske vlasti u Crnoj Gori. 

2. Pod % sporovodimo vam naše punomoćje potvrđeno od strane ustaškog odbora.
3. Sprovodimo vam jedno pismo od strane gospodina Živka Nikčevića koje ide lično za gospodina predsjednika J. S. Plamenca, i g.ministra vojnog Milutina Vučinića.

Mi čekamo u Brindizi. Zato čekamo od vas odgovor, jer se mi moramo opet povratiti u Crnu Goru“.

(DACG, OSIO-novi period Podgorica, zbirka Jovana S. Plamenca, dok. br. 94, Radojica M. Nikčević i Nikola S. Nikolić-Kraljevskom crnogorskom ministru predsjedniku gospodinu Jovanu S.Plamencu, Neji kod Pariza, Brindizi 19.VI.1919.godine).

Ustanički četovođa i oficir, poručnik crnogorske vojske Nikola S. Nikolić iz Broćanca kod Nikšića, poginuo je u sukobu sa srpskim trupama 12. februara 1920. godine.