Politika

Azerbejdžan alarmira zbog zagađenja prekogranične rijeke Okčučaj

Okt 28, 2022 5 Komentara

(15 riječi)

Otprilike 70 procenata površinskih vodnih resursa Azerbejdžana je posljedica prekograničnih tokova vode formiranih u susjednim zemljama. Okčučaj, prekogranična rijeka, je rijeka koja je stalno izložena velikom zagađenju na teritoriji Jermenije, a čini se da ova rijeka igra ulogu sakupljača industrijskog otpada u Jermeniji. Dakle, bacanje prekomjernih teških metala u Okčučaj od strane fabrike bakra-molibdena Gajaran i fabrike za preradu rude Gafan, koje se nalaze u južnom regionu susjedne zemlje, ne samo da uništava riječnu faunu i ekosistem, već je i izuzetno opasno za ljude, zdravlje. S tim u vezi, Azerbejdžan alarmira zbog zagađenja Okčučaja. Rijeka Okčučaj je lijevi krak rijeke Araz, druge po veličini rijeke Južnog Kavkaza. Okčučaj, dugačak 83 km, izvire sa planine Kapičig (3285 m) lanca Zangezur. Najveći dio rijeke se nalazi u oblasti Sunik u Jermeniji (istorijska oblast Azerbejdžana koja se zove Zangezur), njen donji tok protiče kroz teritoriju regiona Zangilan oslobođenog od jermenske okupacije i uliva se u rijeku Araz. Rijeka Araz je najveća desna pritoka rijeke Kure i još jedna prekogranična rijeka sa Jermenijom i igra odlučujuću ulogu u navodnjavanju poljoprivrednih površina Azerbejdžana. Međutim, usljed ozbiljne promjene kvaliteta vode u rijeci, njeno korišćenje za domaće i poljoprivredne potrebe može dovesti do izuzetno negativnih efekata. Treba napomenuti da je od 1993. godine, pošto se rijeka Okčučaj nalazi u regionu Zangilan u Azerbejdžanu koji je okupirala Jermenija, bilo je nemoguće sprovesti monitoring ove rijeke. Samo 27 godina kasnije, 2020. godine, nakon što su azerbejdžanske zemlje oslobođene od okupacije jermenskih vojnih jedinica tokom Otadžbinskog rata, rijeku su mogli da prate stručnjaci Ministarstva ekologije i prirodnih resursa Republike Azerbejdžan, a zatim su otkrivene strašne činjenice. Velika količina teških metala, posebno bakra, molibdena, mangana, gvožđa, cinka i hroma, otkrivena je u uzorcima vode uzetim iz Okčučaja između januara i juna 2021. Prema izvještajima o monitoringu Ministarstva, količina jedinjenja bakra i molibdena u rijeci bila je dva puta, gvožđa četiri puta i nikla sedam puta veća od normalne, a boja rijeke se s vremena na vrijeme mijenjala zbog zagađenja.

U martu 2021. godine u rijeci je zabilježen masovni pomor mlade pastrmke. Tokom vizuelnog monitoringa obavljenog u dijelu rijeke u selima Šajifli i Džahangirbejli Zangilana, primijećen je masovni pomor hiljada zlatnih ribica i ribica širbita, uvrštenih u „Crvenu knjigu“ Republike Azerbejdžan. Azerbejdžanska strana je morala da se obrati prestižnim laboratorijama stranih zemalja kako bi skrenula pažnju međunarodne zajednice na pitanje ekološke katastrofe u rijeci. Analize riječne vode i uzoraka nanosa dna vršene su u međunarodno akreditovanoj i sertifikovanoj laboratoriji SGS u Njemačkoj po nalogu Ministarstva. Rezultati ispitivanja uzoraka vode otkrili su prisustvo teških metala u vodi na površini rijeke, posebno gvožđa, bakra, mangana, molibdena, cinka, hroma, nikla i drugih, a utvrđena je čak i koncentracija opasnih materija u uzorcima nanosa da je višestruko veći od norme, što ukazuje da je nivo zagađenja rijeka kritičan. Drugim riječima, uginuće ribe prouzrokovalo je obilje gvožđa, bakra, nikla, molibdena i drugih teških metala u riječnoj vodi. Rijeka Araz, kao i rijeka Kura, u koju se uliva, široko se koriste za navodnjavanje poljoprivrednih površina u Azerbejdžanu. Takođe, voda rijeke Kura se koristi za snabdijevanje pijaćom vodom ne samo u okolnim regionima, već i u mnogim oblastima glavnog grada Bakua. Ovo je izuzetno opasno po zdravlje ljudi. Upotreba takve vode može izazvati veoma štetne posljedice, kao što su poremećaji varenja, destruktivni procesi u bubrezima i koštanom tkivu, bolesti kardiovaskularnog, nervnog i cirkulatornog sistema organizma. Drugim riječima, ekološki teror Jermenije protiv Azerbejdžana ostaje izvor opasnosti koji može ozbiljno da utiče ne samo na floru i faunu zemlje, već i na genetski fond zemlje. S druge strane, rijeka Kura je jedna od glavnih rijeka koja hrani Kaspijsko more. Zagađenje Okčučaja teškim metalima direktno utiče na floru Kaspijskog mora. Dakle, Azerbejdžan već alarmira zbog činjenice ekološkog terorizma koji sprovodi Jermenija u regionu. Ministarstvo ekologije i prirodnih resursa poslalo je pismo svim međunarodnim organizacijama da obavijesti o ekološkoj krizi i kritičnoj situaciji Okčučaja, uključujući očekivane ekološke rizike za rijeku i njen ekosistem u smislu kontinuiranog zagađenja od strane Jermenije, kao i da spriječi zagađenje. U pismu se od međunarodnih organizacija traži da se fokusiraju na ovo pitanje, ističući da ovaj korak Jermenije predstavlja ozbiljnu pretnju po životnu sredinu zemlje, kao i po zdravlje ljudi. Zanimljivo je da Jermenija nije pristupila Helsinškoj konvenciji o zaštiti prekograničnih voda. Iako se proglasila nezavisnom državom već 30 godina, nepristupanje Jermenije Helsinškoj konvenciji još jednom govori o njenoj ružnoj namjeri da nastavi ekološki terorizam u regionu u budućnosti.

 

Salim Balajev, predsjednik Javnog saveza ekološkog prosvjetljenja „Ekolog-2010“, Azerbejdžan