Korona i dokolica

SVEMOĆ PARTITOKRATIJE (23)

Jul 28, 2022 3 Komentara

(15 riječi)

Djelovi iz knjige M.M. Ražnatovića koja je u pripremi za štampu.

Piše: Milorad Minjo Ražnatović

 

DEMONTAŽOM PARTITOKRATSKOG

NAČINA VLADANJA DO DEMOKRATSKI

ZDRAVOG DRUŠTVA   

 

Dosadašnja elaboracija nam jasno ukazuje, da je tranzicionim društvima prijeko potrebna kompatibilnost pravnog poretka sa standardima modernih, demokratskih i pravno uređenih društava, ali istovremeno i predan rad na podizanju ukupne demokratske svijesti i političke kulture partijskih elita i građana, na nivo koji će obezbijediti praktičnu primjenu tih standarda. Jer  je to uslov,  s jedne strane,  uspostavljanja dijaloga, tolerancije, nenasilnog političkog djelovanja, postizanja konsenzusa o značajnim društvenim pitanjima i vladavine prava, što je osnov mirnog institucionalnog rješavanja  političkih, socijalnih, ekonomskih i drugih društvenih sporova, različitih mišljenja i stavova u raznim oblastima društvenog života, a sa druge, snaženja državnih institucija, njihove demokratske uređenosti i uspostavljanja pravne države, čime će se eliminisati, ili na minimum svesti, negativne pojave kao što su partitokratsko - autokratski „stil“ vladanja o kojima je bilo riječi, te namjere ili težnje pojedinih  konzervativnih, nacional-šovinističkih i profašističkih političkih, nevladinih i vjerskih grupa, kao i pojedinaca da, uspore društveni napredak. Ovo je i pretpostavka snažnijeg iskoraka tranzicionih država ka modernim demokratski uređenim društvima, što će usloviti njihovu efikasniju i bržu integraciju i inkorporaciju u „sistem“ evropske demokratije, čime će se obezbijediti bolji uslovi življenja svih njihovih građana.

 Polazeći od navedenog, kao i od činjenice da, ni na globalnom teoretskom vidiku, nema nagovještaja drugačijeg, djelotvornijeg i demokratski potpunijeg modela „vlasti naroda“, što dovodi do logične pretpostavke da  u doglednoj budućnosti neće biti iznađen i izgrađen oblik neposredne demokratije, odnosno ostvaren onaj utopistički ideal sa početka, vezan za „autonomnu organizaciju moći naroda“, koja podrazumijeva demokratsku organizaciju, te pravo i mogućnost građanina da bez poslaničko-odborničkog posredovanja – neposredno, donosi društvene odluke, tim veća je obaveza demokratskih snaga, posebno društava u tranziciji, da predano i iskreno rade na tome da se parlamentarni predstavnički sistem opremi što demokratskijim alatima koji bi značajno povećali uticaj građana na vlast i njihovo učešće u donošenju društvenih odluka, čime bi se na njmanju moguću mjeru sveo uticaj partitokratije i njegove negativne propratne pojave, na demokratske društvene tokove. Dakle,  gore izrečena  hipoteza, po kojoj je svjetska politička i društvena scena, decenijama, a možda i vjekovima udaljeni od „neposrednog oblika demokratije“, odnosno od apsolutne/savršene demokratije, nažalost, relativizuje optimističnu i humanističku tvrdnju Jure Vujića, da će, zbog koruptivnosti i partitokratskog načina vladanja u kojem političke stranke gube svoju svrsishodnost i funkcionalnost, proizvesti neminovne političke posljedice, odnosno nestajanje stranaka i ovakvog sistema – parlamentarne demokratije u korist „autonomne organizacije moći naroda“. On to formuliše na sljedeći način: „Širenje populizma i protustranačkih ideologija u današnjim parlamentarnim demokracijama izravne su posljedice kompromitiranja političkih stranaka zbog uskog povezivanja s financijsko-poslovnim krugovima, kao i zbog gubitka povjerenja izbornog tijela u same stranke. Često su današnje političke stranke percipirane kao mehanizmi održavanja političkog i klijentelističkog oligarhijskog sustava, a društveni i politički aktivizam danas se pretežito razvija izvan stranačke i parlamentarne arene. Novi način građanskog udruživanja u nevladinom i društvenom životu nameću novi izvanstranački društveni i politički angažman. Neki kažu da današnje političke stranke ničemu ne služe jer one povlađuju vladajućem jednoumlju i odražavaju politički gospodarski status quo. Možda bi trebalo postaviti pravo pitanje: Kako i kada će nestati partitokratski sustav bez prevelikih poremećaja i pojave antidemokratskog ekstremizma?“[1] Navedeno Vujićevo razmišljanje, sa stanovišta civilizacijskih težnji usmjerenih na ostvarenja pune demokratije, je kompatibilno sa našim, ili naše sa njegovim,  s tim što postoji velika razlika u tome kojom će se to brzinom odvijati i da li će se uopšte dogoditi. Dok su njegova predviđanja optimistična - da bi se to moglo desiti u doglednom vremenu, naša su, kao što smo već kazali, pesimistička – da takav pozitivni politički „prevrat“ ne treba očekivati u nekoj vidljivoj budućnosti. No, do ostvarenja tog ideala i velikog iskoraka ka „narodnoj” demokratiji, treba razmišljati  u pravcu izmjena postojećih političkih i društvenih prilika koje podrazumijevaju aktivno uključivanje građana u političke procese stranaka, dajući moć neposrednog odlučivanja svome članstvu, simpatizerima i podržavaocima, odnosno biračima (svaka stranka ima obrađene spiskove svojih birača), što bi suštinski izdiglo demokratske procese na zavidan društveni nivo.  

I na samom kraju, ova studija je, rekli bi, veoma ubjedljivo, pokazala naš generalno istaknuti  stav vezan za nesavršenost svih dosadašnjih društvenih sistema koja se ogleda u tome da na globalnom nivou imamo jednu, da ne kažemo simulaciju suštinskog značenja pojma demokratije, a ono u svakom slučaju formu reducirane demokratije, što potvrđuje i mađarska filozofkinja Agneš Heler koja kaže: „(...) Ideal demokratije do sada nije mogao u celini da bude afirmisan ni u jednom ranijem ili postojećem društvu; realizovan je u najboljem slučaju bio poneki aspekt te ideje, neki konkretni sadržaj ili neka određena interpretacija te vrednosti. Svako društvo koje se zasniva na odnosima nadređenosti i podređenosti pretpostavlja vladavinu, drugim rečima, pretpostavlja nejednaku raspodelu moći, nejednaku raspodelu dispozicija nad dobrima ili ljudima u društvu, i to ili na taj način što moć poseduju izvesni slojevi, klase ili grupe poseduju više moći nego drugi, pošto uz pomoć institucija imaju povoljnije mesto u hijerarhiji raspolaganja dobrima i ljudima. Totalno ostvarenje demokratije identično je sa ukidanjem celokupne vladavine, sa podjednakom raspodelom moći, pošto ono pretpostavlja da svaki čovek u podjednakoj meri raspolaže društvenim dobrima; ostvarenje demokratije pretpostavlja da ne postoji sfera u kojoj ljudi ne bi mogli da odlučuju; o pitanjima društvene uprave tu odlučuju svi ljudi – kao umna bića – u procesu konkretno-pojedinačnih diskusija o vrednostima.“[2] . Polazeći od ove argumentacije, kao i od saznanja da je parlamentarna demokratija zasad najveće dostignuće demokratskog izražavanja volje građana, te svjesni činjenice da Crna Gora nije imala nekog značajnijeg istorijskog iskustva u primjeni višestranačke parlamentarne demokratije, moramo konstatovati da dosadašnji rezultati u razvoju demokratskih odnosa pokazuju, i pored navedenih i nenavedenih problema u ovom tekstu, da je Crna Gora do izbora 2020. godine bila na dobrom putu usvajanja evropskih vrijednosti i razvoja demokratskih društvenih odnosa. O tome najrečitije govori njen prijem u NATO savez, koji je podrazumijevao usvajanje određenih demokratskih standarda postavljenih od strane ovog Saveza, i sva trideset i tri otvorena poglavlja, od kojih su tri privremeno zatvorena, u pregovaračkom procesu pristupanja Evropskoj uniji, što je sve ukupno činilo i čini dobru osnovu za snaženje crnogorskih institucija, ekonomski prosperitet i uspostavljanje demokratskih vrijednosti koje će je uvesti u fazu posttranzicionog demokratskog razvoja. Sve navedeno urađeno je za vrijeme vlasti DPS i njegovih koalicionih partnera. Nažalost, dolaskom nove vlasti i formiranjem apostolske, a zatim i manjinske vlade, na putu evropskih integracija nastupila je regresija, što je zabilježeno i godišnjim izvještajima Evropske komisije. No i pored toga, zbog, nažalost, agresije Rusije na Ukrajinu,  EU je, reklo bi se, otvorila vrata za balkanske zemlje a posebno za Crnu Goru koja je daleko više napredovala od svih kandidata, koju, u ovom trenutku, zvaničnici EU ohrabruju da se posveti evropskoj agendi, a ne pitanjima koje je udaljavaju od procesa evropskih integracija, maltene je ponovo „postavljajući“ na evropski kolosjek sa kojega je iskliznula 30. avgusta 2020. godine, čemu se manjinska Vlada, suštinski, „žilavo opire”, zbog nesposobnosti, nedobronamjernosti i neposvećenosti evropskim standardima i crnogorskim interesima, već nekim tuđim/srpskim. Hoće li u narednom periodu biti političke pameti da se iskoristi dobra volja EU, i napravi otklon od pitanja koja zaustavljaju evropski put Crne Gore ka EU, kao što su: potpisivanje takozvanog Temeljnog ugovora; pristupanje „Otvorenom Balkanu“; organizovanje popisa stanovništva; partitokratsko-autokratskog načina vladanja koje je s dolaskom prethodne i ove vlade dobilo dramatične razmjere; imenovanje nedostojnih kompromitovanih kadrova (osuđivanih za najteža krivična djela, ili onih koji zastupaju interese nekih tuđih institucija, kao što je recimo najnoviji primjer sa imenovanja zastupnika SPC i jednog od autora „Temeljnog ugovora“ ispred te Crkve, u stručni vladin tim koji je trebao anlizirati njegovu ustavo-zakonsku osnovanost i istorijsku utemeljenost) na najznačajnija mjesta kako u bezbjednosnom sektoru, tako i u ostalim vladinim institucijama, po principu ličnog prijateljstva sa premijerom, odnosno nepotizma što je on uveo kao normalno stanje stvari itd., i okrenuti se suštinskim reformama koje podrazumijevaju i demontažu partitokratskog načina vladanja, korupcije i kriminala i nepotizma; oštru borbu protiv širenja demagogije, populizma, tuđih državnih uticaja i klerikalizacije države; te razvoja pravne države zasnovane na slobodi pravosuđa, što bi bio preduslov za demokratsko ozdravljenje društva, veliko je pitanje na koje nećemo dugo čekati odgovor, koji, shodno iskustvima na odvijanju dosadašnjih postizbornih dvogodišnjih političkih procesa, nije nimalo optimističan?!

 

 

                                                                                                        Kraj