Korona i dokolica

SVEMOĆ PARTITOKRATIJE (14)

Jun 13, 2022 2 Komentara

(15 riječi)

Djelovi iz knjige M.M. Ražnatovića koja je u pripremi za štampu.

Piše: Milorad Minjo Ražnatović

 

MEDIJI I PARTITOKRATIJA

 

PRISTRASNOST DIPLOMATSKIH

PREDSTAVNIŠTAVA PREMA ODREĐENIM

PRIVATNIM MEDIJIMA I NEDOPUSTIVO MIJEŠANJE

U KADROVSKU POLITIKU JAVNOG SERVISA

Prethodno pitanje gospodina Sekulovića, kao i onoga što smo kazali povodom njega, a vezano je za sagledevanja raznolikih uticaja na medije, dobija na svojoj težini i aktuelnosti ako ga posmatramo i kroz prizmu još jednog fenomena  (takvog obima prisutnog samo u Crnoj Gori), oličenog  u odnosu međunarodnih diplomatskih predstavništava u Crnoj Gori prema medijima. Tačnije kazano, njihove pristrasnosti prema određenim privatnim medijima, u odnosu na državne, ali samo u slučajevima kada su ovi bili pod kontrolom bivše vlasti. Dok su, u suprotnim situacijama, odobravali ili ćutali na neprofesionalizam i senzacionalizam koji se širio sa njih. Naime, na ruku iznesenim ocjenama ide i to da su ove privatne medije – proizvođače raznih afera, ucjenjivače, reketaše, berzanske mešetare i prekršioce novinarskog etičkog kodeksa, što se manifestuju u neprimjerenim, grubim i primitivnim kritikama  svega onog što se ne poklapa sa njihovim „moralnim“, ideološkim i političkim nazorima, zdušno - verbalno i materijalno  (obezbjeđenjem medijskih grantova i ne male finansijske pomoći kroz razne projekte), podržavali (za vrijeme vlasti DPS i koalicinih partnera), u svrhu slabljenja i rušenja vlasti, određeni diplomatski krugovi u Crnoj Gori i neke međunarodne medijske organizacije tipa  „Reportera bez granica“, koji na taj način davali legitimitet ovakvom neevropskom, necivilizovanom i tabloidnom i senzacionalističkom ponašanju. Koliko su predstavnici ovih organizacija, pojedinih ambasada, EU delegacije u Crnoj Gori, te određenih evropskih i američkih zvaničnika, bili objektivni, dosljedni, konzistentni,  iskreni  i principijelni kada je u pitanju njihov nepristrasan, ujednačen i evropskim standardima primjeren odnos, prema svim učesnicima medijske i političke scene, može se viđeti iz više indirektnih upozoravajućih reakcija upućenih vlasti. Jedna od upečatljivijih je ona Aiva Orava, tadašnjeg šefa Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori, saopštena na sastanku sa predśednikom Skupštine Crne Gore Ivanom Brajovićem, a odaslata povodom pokretanja postupka protiv pojedinih članova Savjeta RTVCG (I.M. i N. V.),  zbog očitog kršenja odredbi Zakona o sprječavanju korupcije kojom prilikom je, prenoseći „stav zvaničnika EU sa kojim su saglasne sve države članice“, rekao „da mediji, a među njima i Javni servis, moraju biti nezavisni i slobodni od političkih  uticaja i pritisaka bilo koje vrste“[1] Ili izjava za TV Crne Gore, opet šefa delegacije EU u Crnoj Gori, data nekoliko dana ranije, u povodu  izjašnjavanja Administrativnog odbora Skupštine Crne Gore o jednom članu Savjeta (G.Đ.),  zbog utvrđenog sukoba interesa,  koji kaže „Mediji su generalno bliski našim srcima. Svima nama u Evropskoj uniji. Pažljivo ćemo pratiti situaciju u RTCG.“[2]. Dakle, u oba slučaja se zloupotrebljava pozicija objektivne moći koji predstavnici EU u Crnoj Gori imaju, djelujući zaštitnički prema svojim „mezimcima“, pritom ih ne interesujući jesu li njihove radnje i njihov status u Savjetu bili zaista zakonski utemeljeni i opravdavajući za navedene reakcije. Umjesto da se u ovakvim slučajevima štiti zakon i pravna država, vlastima se šalje jasna poruka koja bi u prevodu mogla značiti: ne dirajte u medije, kada su po našoj volji, jer su našim interesima i srcu oni bliži od  pravne države i zakona, makar se o njih i grubo ogriješili. Uz to, u naznačenom periodu bilježimo pružanje finansijske pomoći jednoj nevladinoj organizaciji i javno opravdavanje njenog sklopljenog sporazuma sa TVCG, kojim je bilo predviđeno da ova vrši izbor tema, voditelja i sagovornika za finansirani dio programa, te otvoreno podržavanje ili osporavanje konkretnih rukovodećih kadrova u Javnom servisu, sa ciljem da se, za  njih i njihove trabante, izdejstvuje prihvatljivo rješenje, predstavlja, ne samo nedopustivo miješanje u uređivačku politiku ovog medija, već i grubo miješanje  međunarodnih diplomatskih predstavnika u nadležnosti jedne suverene i nezavisne države, nepojmljivo za demokratske odnose u zemljama iz kojih ti pritisci dolaze. Ova iščašena logika međunarodnih diplomatskih predstavnika, koja je sebi dozvolila vršenje (nedozvoljenih radnji) pritiska na  državu kako se ne  bi miješala u svoje zakonske nadležnosti, dok je njima dozvoljeno sve, je presedan koji je, zbog državnog ugleda dostojanstva zasluživao oštar državno-diplomatski odgovor. I ne samo ovim povodom, već i povodom nekih zlonamjerenih, grubih i netačnih ocjena, te timačenja istorije, koja su dolazila od zvaničnika Srbije.  Nažalost, takav odgovor je izostao zbog nedovoljne posvećenosti, indolentnosti, ośećaja inferiornosti, snishodljivosti i suvišne diplomatske obzirnosti tadašnjeg ministra vanjski poslova (S.D.) u Vladi Crne Gore, prema diplomatama EU i SAD (i ne samo njima), što „njegovo“  ministarstvo svrstava u red najgorih od vrtanja nezavisnosti do izgubljenih izbora 2020. godine.

A kada su u pitanju različiti aršini prema Javnom servisu i pojedinim privatnim medijima, te pristrasan i tolerantan odnos delegacije EU u Podgorici, briselske administracije, američke Ambasade, vašingtonske administracije, domaćih i međunarodnih nevladinih organizacija koje se bave pitanjima profesionalizma i medijskih sloboda, prema određenim nedemokratskim, neetičkim i neprofesinalnim pojavama čiji su kreatori određeni privatni mediji, ujedno i njihovi medijski favoriti, još nešto. Ni riječi ne izustiše o političkim opoziciono-medijskim pritiscima koje vrše preko svojih nevladinih trabanata na podređivanju uređivačke politike Javnog servisa svojim interesima. Ni riječi, kada, tadašnji sastav Savjeta, u sprezi sa privatnim medijskim koncernom Vijesti, pojedinim nevladinim organizacijama prepoznatljivog političkog diskursa i opozicionim partijama, izdejstvova (većinom glasova), nezakonitu smjenu generalnog direktora RTV Crne Gore gospodina Rada Vojvodića, ili kada ista ova „ekipa“, predvođena tadašnjim predśednikom Skupštine Rankom Krivokapićem, neviđenom hajkom, brutalnim političkim pritiskom i progonom, neprimjerenim za evropske pojmove demokratije, iznudi ostavku pređašnje  direktorke TV Crne Gore gospođe Rutović, koja  za sobom povuče cio urednički tim. Ostajali su nijemi na iscrtavanje meta  pojedinim javnim ličnostima (političarima, novinarima, biznismenima, kulturnim i naučnim poslenicima), od strane dva privatna crnogorska medija, samo zbog toga što se ne slažu sa propagandističko-tabloidnom politikom medijskih tajkuna Vijesti i sa ideološkim velikosrpskim diskursom Dana. Ne iskazaše svojevremeno svoj stav o ambicijama jednog privatnog medija - Vijesti, nezabilježenim u medijskim zajednicama demokratskih društava, koji se pokuša nametnuti kao organizator političkog skupa o dijalogu pozicije i opozicije vezanom za prevazilaženje „političke krize“ prouzrokovane opozicionim bojkotom parlamenta nakon parlamentarnih izbora 2016. godine, te kao prijedlagač nekakve političke deklaracije o nacionalnom pomirenju, stavljajući tako sebe u poziciji ravnopravnog učesnika stranačkih aktivnosti. Niti se oglasiše, makar nekim uopštenim stavom, kojim će podśetiti na evropske demokratske standarde, povodom događaja na Univerzitetu Crne Gore i nezakonite smjene rektorke. Međutim, tu su uvijek bili kada je trebalo pripomoći „nezavisnosti“ medija od „političkog uticaja“ tadašnje partije na vlasti (DPS), ali nikad kada te medije treba i konkretno upozoriti na svoju neprofesionalnost, brutalnost, primitivizam i etičke diskvalifikacije pojedinaca, ili pojedinih društvenih i političkih grupa, što im je zapravo bila dužnost. Jer,  sve nabrojano ne spada u korpus profesionalizma i medijskih sloboda, već u  njihovu najkriminalniju zloupotrebu, koja se, međutim, odvijala pod zaštitom navedenih međunarodnih demokratskih institucija i diplomatskih predstavništava u Crnoj Gori!

 

Posmatrano sa stanovišta teme kojom se bavimo, te iznesenih primjera, analitičkih opservacija koje smo obradili i prezentirali u ovom odjeljku, kao i prethodno postavljenog pitanja  o ostvarenoj ulozi medija na  kultivizaciji društva,  političkoj toleranciji i ukupnoj demokratizaciji možemo konstatovati da ti zadaci medija kao moćnog sredstva pozitivnog uticaja na preoblikovanju svijesti građana - depolitizacije i departizacije društva, nijesu ni izbliza ostvareni. Štoviše , većina njih, kao što smo viđeli, su:  što zbog ideološko-političkih opredjeljenja; što zbog sprege sa međunarodnim i unutrašnjim političkim i nevladinim faktorima koji su crnogorsku državnost i identitet doživljavali i doživljavaju kao privremeno stanje, a radi obezbjeđenja što lagodnijeg finansijskog položaja menadžersko-urendničkog tima, odnosno stvaranja ogromnog bogatstva; što zbog obaveza prema svojim oglašivačima prema kojima imaju dužnost da njihovim interesima prilagođavaju svoju uređivačku politiku; što zbog svojih frustracija proisteklih iz neostvarenih želja da, poslije vrtanja nezavisnosti, zauzmu najznačajnije državne funkcije; što zbog involviranja predstavnika EU i SAD (Kvinte) u aktivnosti koje su bile usmjerene na slabljenje i rušenje DPS vlasti, svojevoljno postali aktivni saučesnici urušavanja svojeg digniteta i autoriteta, te bili produžena ruka partitokratskom načinu vladanja i tako svjesno ili nesvjesno promovisali  izuzetno štetne društvene pojave koje su postale njegova normalnost, a ujedno i prepreka za brže uvođenje EU standarda i integracionog napredovanja. Ovom kontekstu iznesenih razloga koji su prepreka za neostvarivanje svoje društvene uloge, pridružićemo i mišljenje dr Gorana Sekulovića koji kaže da mediji „Možda nijesu uspjeli da spriječe društvene deformacije, upravo zbog toga, što su prvenstveno htjeli da oni sami dobiju razne privilegije i da uživaju u njima odnosno da njeguju ’volju za moć’, naravno, sopstvenu, dakle, da imaju moć van zakonskih normi, procesa i kontrole. Znači, nijesu uspjeli da odgovore svom zadatku, jer to u stvari nijesu ni htjeli. Ovđe se otvara pitanje ljudske prirode – onog po čemu ona, tj. čovjek po prirodi, etablirano čak, konstitucionalno, nagonski, instiktivno teži i onog što se javno kristališe kao društvena i socijalizovana vrijednost, ideal, ali što u praksi ostaje samo kao norma i princip, dakle, ostaje otvoreno pitanje odnosa ova dva entiteta i njihove interakcije.“[3] Slabosti koje, posebno u uslovima tranziconih društava, novinarska profesija nosi sa sobom su velike. No, one nijesu samo uslovljene onim objektivnim - društvenim prilikama, već i subjektivnim/individualnim. Dakle, etičnšću, odgovornošću i karakterom svakog pojedinačnog novinara i njegovog odnosa prema novinarskom pozivu, kao i svijesti o važnosti toga poziva za društvo. U tom pravcu je usmjerena i misao Max Webera koji kaže da „Neovisno od svih okolnosti, žurnalistička karijera ostaje jedan od najvažnijih putova profesionalne političke djelatnosti. Put koji nije za svakoga, a najmanje za slabe karaktere, naročito ljude koji svoju unutrašnju ravnotežu mogu održati samo u osiguranom staleškom položaju. Život mladog naučenjaka je hazard ali su oko njega izgrađene čvrste staleške konvencije koje ga štite od iskliznuća. Život novinara je u svakom pogledu ionako hazard, i to pod uvjetima koji na kušnju stavljaju unutrašnju sigurnost na način kao vjerovatno u malo kojoj drugoj situaciji. Često gorka iskustva u profesionalnom životu nisu možda ono najgore. Upravo se pod najuspješnije novinare stavljaju posebno teški unutrašnji zahtjevi. Uopće nije mala stvar, prividno ravnopravan, kretati se salonima moćnika, uz opće laskanje zbog straha, i pri tom znati da će se domaćin čim isprati gosta možda morati zbog održavanja veza sa ’nametljivim novinarima’ pred gostima posebno opravdavati, kao što nije mala stvar o svemu i svačemu, što ’tržište’ zahtijeva, o svim zamislivim problemima života, izjasniti se brzo i uvjerljivo, a da se pri tom ne potpadne ne samo pod apsolutnu površnost nego prije svega pod nedostojanstveno samorazotkrivanje i njegove neumoljive posljedice. Nije čudo što ima puno novinara koji su ljudski iskliznuli ili obezvrijedili se, nego je čudno to što, usprkos svemu, upravo ovaj sloj obuhvaća veliki broj vrijednih i autentičnih ljudi, što autsajderi ne mogu lako uvidjeti.“[4]

Polazeći od  navedenih saznanja o iskušenjima koja novinarska profesija nosi sa sobom, te da tim iskušenjima nijesu odoljeli  mnogi ugledni novinari i medijske kuće stavljajući svoj ispred interesa profesije, a shodno potrebi da se crnogorsko društvo reformiše i u skladu sa njegovim opredjeljenjima integriše u EU i prihvati njene standarde, što je nemoguće bez dobrog nezavisnog, objektivnog i profesionalnog novinarstva, pred Crnom Gorom se postavljao zadatak, posebno u vrijeme suverenističke vlasti koja je i bila nosioc demokratskih reformi, da stvori/formira jednu moćnu Televiziju koja bi bila uzor profesionalnog, etičkog i crnogorskim interesima (državnosti, kulturi, jeziku, istoriji, crkvi i ukupno identitetu) privrženog i odgovornog novinarskog iskaza. Zvuči zaista nevjerovatno da je onaj dio progresivnih društvenih snaga u Crnoj Gori, koje su od  raspada bivše Jugoslavije bile na pravoj strani istorije, oličenih, antiratnim, antifašističkim, proevropskim i suverenističkim subjektima, posebno onim političkim koji su participirali u vlasti od 1997. – 2020. godine i bili u poziciji da značajno pomognu formiranju, nijesu prepoznali potrebu za jednim takvim medijem, već su se oslanjali na Javni servis i lokane TV stanice u opštinama đe su bili na vlast. Kao da im nije bilo jasno da je vlast prolaznog karaktera i da shodno tome i ovi mediji „idu od ruke do ruke“, te da je bio imperativ stvaranje jedne nezavisne televizije (i ne samo nje, već i drugih elektronskih i štampanih medija/portala), koja će i poslije njihove vlasti živjeti punim životom, uz puno poštovanje navedenih vrijednosti. Naprotiv, jedna televizija koja je gajila takve standarde i vrijednosti, osnovana u onim turbulentnim vremenima na kraju prošlog vijeka, tačnije u septembru 1998. godine – NTV Montena, koja je imala potencijal da postane ovo o čemu govorimo, zbog gotovo nikakve pažnje i pomoći ondašnjih vlasti, ali i ostalih suverenističkih subjekata zarobljenih svojim samoljubljem, samodovoljnošću, nesolidarnošću i odsustvom svijesti o značaju jednog ovakvog medija za Crnu Goru, je uvijek bila na ivici egzistencije, da bi početkom 2015. godine, zbog nemanja finansijskih sredstava, morala da se ugasi. Nažalost, ovakvu sudbinu su za vrijeme suverenističke vlasti doživjeli još neki crnogorski mediji, a na ovom mjestu ćemo pomenuti samo časopis Prosvjetni rad – list crnogorskih prosvjetnih naučnih i kulturnih radnika, koji je prije gašenja -  dok je funkciju  glavnog urednika obavljao dr Goran Sekulović, bio jedini štampani medij u Crnoj Gori koji je izlazio na jotovanom crnogorskom književnom jeziku, što je, sva je prilika, bio dovoljana „argument“ tadašnjem DPS ministru prosvjete, ali ne samo njemu, njegovo gašenje. S druge strane, imamo najezdu veljesrpskih šovinističkih medija koji su nicali kao pečurke poslije kiše, a mnogi su se formirali i održali zahvaljujući državnoj pomoći. O tempora o mores! Ili, da li se iz ovih vremena i političkih „običaja“ izvukla ikakva pouka koja će u bućnosti služiti dobru Crne Gore?

 

                                                                                   Nastaviće se