Korona i dokolica

SVEMOĆ PARTITOKRATIJE (9)

Maj 20, 2022 1 Komentara

(15 riječi)

Djelovi iz knjige M.M. Ražnatovića koja je u pripremi za štampu.

 

Piše: Milorad Minjo Ražnatović

 

PRAVOSUĐE U RALJAMA

PARTITOKRATIJE

 

ISKUSTVA  DRŽAVA IZ REGIONA - ODNEDAVNO ČLANICA EU

Govoriti i analizirati pojave uplitanja politike u pravosuđe ne bi bilo kompletirano ako se ne bi osvrnuli i na iskustva iz regiona. Nažalost, ta iskustva će nam pokazati da se recidivi  partitokratskog oboljenja nerijetko javljaju i u nekadašnjim tranzicionim društvima i državama koje su pripadale komunističkom bloku, a sada su članice Evropske unije. Manifestuje se to donošenjem novih, navodno reformskih zakona i drugih pravnih akata vezanih za sudove, zbog kojih dolaze u konflikt sa ostalim članicama i organima Evropske unije. Tako se  Poljska našla na udaru kritika i prijetnji sankcijama zbog ranije usvojenog i od strane predśednika te zemlje potpisanog Zakona koji omogućava kontrolu sudske od strane izvršne vlasti (u suštini partijsku), putem ovlašćenja datog ministru pravde da  bira kandidate za Vrhovni sud, što se kosi sa svim demokratskim načelima nezavisnosti sudstva i njegovoj odvojenosti od izvršne i zakonodavne vlasti. Te prijetnje su, zbog izuzetno lošeg stanja u poljskom pravosuđu, kasnije i realizovane. Tako Pobjeda od 28.10.2021. godine izvještava: „Najviši sud Evropske unije je naložio juče  Poljskoj da plaća kaznu od milion eura dnevno, jer nije suspendovala disciplinsku komoru Vrhovnog suda.

Odluka Evropskog suda pravde je uslijedila nakon što je Evropska komisija zatražila ’finansijske kazne’ kako bi se obezbijedilo poštovanje presude iz jula, prenosi agencija AP.

Sud je saopštio da je kazna ’neophodna kako bi se izbjegla ozbiljna i nepopravljiva šteta po pravni poredak Evropske unije i vrijednosti na kojima je ta unija zasnovana’, a posebno šteta po vladavinu prava.

Evropska komisija, koja nadgleda poštovanje evropskih zakona, željela je da sud sa sjedištem u Luksemburgu izrekne dnevnu novčanu kaznu Poljskoj sve dok ne unaprijedi funkcionisanje poljskog Vrhovnog suda i suspenduje nove zakone, koji, prema tvrdnjama Brisela, potkopavaju nezavisnost pravosuđa.

Tačka sporenja je disciplinska komora poljskog Vrhovnog suda, tijelo kome je vladajuća partija dala ovlašćenja da disciplinuje sudije.“[1]

Isti tretman je primijenjen i prema Mađarskoj koja je takođe odlukom Evropskog suda kažnjena uskraćivanjem novca iz evropskih fondova zbog kršenja standarda EU u oblasti vladavine prava.

Ovakvim „reformama“ pravosudnog sistema, kojom je omogućeno da vladajuće partije daju ovlašćenja sudovima da disciplinuju sudije, odnosno da donose presude po njihovom diktatu shodno partijskim ili interesima partijskih elita, ne  samo da se urušavaju demokratske i pravne tekovine Evropske unije, već se ove države vraćaju na same početke tranzicionog procesa, ili čak još dalje u vrijeme takozvanog real socijalizma/jednopartijskog sistema i autokratskog vladanja. Na prvi pogled ova antievropska i antidemokratska tendencija mogla bi se povezati sa konzervativnim desničarskim partijama koja su tamo na vlasti, ali sljedeća dva primjera će nas uvjeriti da ta činjenica može biti obojena i tim bojama, ali  ne i presudan uzročnik ovakvih nedemokratskih i neevropskih tendencija. Naime, samo dvije godine nakon ulaska u Evropsku uniju (polovinom 2015. godine), Vlada Hrvatske, pod vođstvom socijaldemokrate Zorana Milanovića, usvaja dokument pod nazivom „Zaključak o suradnji s Bosnom i Hercegovinom kod pružanja pravne pomoći u kaznenim postupcima“ (koji je još na snazi), onemogućavajući tako direktnu samostalnu saradnju pravosudnih organa Hrvatske sa pravosuđem Bosne i Hercegovine, čime se politika direktno umiješala u rad sudske vlasti, postavljajući Vladu kao arbitra u slučajevima zahtjeva pravosudnih organa Bosne i Hercegovine za izručenje pojedinaca koji su načinili ratne zločine u toku rata na teritoriji ove države. Istrajavanje na ovom zaključku, naišlo je na oštre osude i Serža Bramerca, Glavnog tužioca Haškog suda, koji je u razgovoru sa hrvatskim ministrom pravosuđa rekao „da je vrlo iznenađen što u jednoj članici Europske unije izvršna vlast može tako drastično intervenirati u vlastito pravosuđe sprječavanjem određenih zahtjeva za pomoć iz Bosne i Hercegovine“[2]. Ili onaj primjer od prije nekoliko godina iz Crne Gore (on nije iz sfere pravosuđa, ali jeste klasičan primjer partitokratskog ataka na nezavisnost jedne visokoobrazovne institucije – Univerziteta Crne Gore), koja je daleko iskoračila ka Evropskoj uniji i čija bi vladajuća politička garnitura morala dobro paziti da ne vuče poteze koji će ugroziti njen brži integracioni napredak. Međutim, autoritarni staljinistički duh prošlih vremena, u određenim situacijama oduzme demokratski dah, ispoljavajući svu svoju brutalnost, o čemu śedoče i prethodna dva primjera, kao i ovaj crnogorski slučaj grubog kršenja autonomije Univerziteta Crne Gore, od strane Vlade na čijem je čelu bio socijalista Marković, koji je preko svojih partijsko-političkih poslušnika u Savjetu, izdejstvovao nezakonitu (ustanovljeno od svih sudskih instanci) smjenu tadašnje rektorke R. Vojvodić (nije isključeno da se tada preko rektorke i Univerziteta odvijao unutrašnjo-partijski sukob određenih „frakcija“, odnosno napad na M.Đukanovića). Time je na jedan, evropskim demokratskim državama stran način (nezabilježen čak ni u ondašnjoj Crnoj Gori pod vlašću komunista), sprovedena staljinistička čistka na univerzitetu, ne samo rektorke, već svih onih koji su je podržavali, čime je drastično narušen ugled i autonomija Univerziteta. Ovakva smjena rektorke i moralno kameleonstvo pojedinaca iz Upravnog odbora Univerziteta, koje se kretalo od, u početku, bezuslovne podrške, do potpunog odbacivanja ponuđenog programa i njene satanizacije, najveći profit je donijelo upravo tim malim partijskim aparatčicima - inferiornim naučnicima, koji, jedva dočekavši ovakvu društvenu deformaciju da  iskažu svoju vlastodržačku dominaciju, posredstvom prenesene im, ali i strogo kontrolisane partijske moći,  postaju veliki inkvizitori,

Društvene demokratske deformacije ovog tipa, kada se dodjelom „viška“ partijske ovlasti, „ljudska priroda“ otrgne demokratskoj društvenoj kontroli - što karakteriše zanemarivanje činjenica i odsustvo bilo kakvog, a kamoli kulturnog dijaloga, kao civilizacijskog dostignuća imanentnog  visokoobrazovnoj i naučnoj instituciji ovog profila i društvenog značaja (pokazuje to i predmetni slučaj) - na površinu izbače sve slabosti i bijedu čovjekovog bića i njegovih najnižih nagona, koji ističu iz taloga ideološko-političke i moralne „prljavštine“, čija je karakteristika  intelektualna inferiornost, demokratska infantilnost i „puzeća“ agresivnost. Neizbježna pojava koja prati zarobljenike totalitarističke svijesti i autokratskog postupanja  je ponovno uspostavljanje  verbalnog delikta kao relikta nekadašnjeg komunističkog sistema, samo što se, u ovom slučaju, on uvodi na mala univerzitetska vrata, kroz takozvani Sud časti, koji je bivšeg člana Upravnog odbora UCG, profesora V. Pešića, zbog javnog „iznošenja negativnih stavova i kvalifikacija na račun organa Univerziteta i Vlade Crne Gore“, javno osudio da je prekršio akademske principe i etički kodeks. Ovom originalanom izumu,  mogla bi pozaviđeti najautoritarnija društva, a njene izumitelje - tadašnju  upravljačku strukturu (kad već to nije slučaj sa naučnim dostignućima), učiniti prepoznatljivim i „slavnim“ u evropskim i svjetskim univerzitetskim krugovima.

Ako su političke strukture Poljske, Mađarske i Hrvatske mogle sebi dozvoliti taj „luksuz“ partitokratskog, antidemokratskog i totalitarističkog intervenisanja u sferu sudstva, zbog činjenice da su članice EU (iako dvije prve već trpe posljedice takvog nedemokratskog i neevropskog postupanja), crnogorska izvršna vlast, ako ne zbog ničega drugog, ono samo zbog činjenice da se nalazi u aktivnom procesu integracija, taj „luksuz“ nije smjela sebi dozvoliti. Da li se ovaj slučaj i do koje mjere, negativno odrazio  napredak u procesu integracija, ili konkretnije je li imao neke štetne posljedice vezane za poglavlja koja tretiraju oblast nauke i prosvjete nije poznato? Ne bi ni bilo korektno da tim povodom, sa ove analitičke pozicije, nešto tvrdimo ili predpostavljamo, jer za to nemamo dovoljno argumenata,  ali možemo ukazati na indikativnu činjenicu da je na Vebometriks rang listi svjetskih univerziteta, đe se rangira 11.998 univerziteta, koja je objavljena u januaru 2018. godine, Univerzitet Crne Gore zauzeo 3380-tu poziciju, što je pad za 1010  pozicija samo za pola godine (prilikom posljednjeg rangiranja zauzimao 2370 mjesto). Ovaj pad se desio u periodu opisanih događaja na Univerzitetu Crne Gore i smjene njene rektorke, što budi sumnju da je uzrok pada rejtinga, u tako kratkom razdoblju,  upravo, posljedica navedene  činjenice.

U još ogoljenijoj partitokratskoj formi/nezakonito, sa brutalnošću i nasilništvom koji su svojstveni samo fašisodnim političkim subjektima, proces smjene rektora i Upravnog odbora Crnogorskog univerziteta nastavljen je dolaskom nove klerošovinističke Vlade, s tom razlikom što su na čelu ove najveće i najuglednije ustanove visokog obrazovanja u Crnoj Goriali (uz podršku istih onih pojedinaca/kameleona koji su u slučaju smjene pomenute rektorke, mijenjali stavove shodno „navigavanju“ tadašnje Markovićeve Vlade, sada pokušali istim metodom da se dodvore novoj Vladi u cilju opstanka na funkcije - što je grubo odbijeno) ovog puta došli, ne samo partijski poslušnici, već i ośedočeni negatori crnogorske države, nacije, jezika, crkve... Uz to, a u skladu sa svojim teokratskim karakterom čije je „istočnik“ bio Ostroški manastir, 42 „apostolska“ Vlada Crne Gore je pokušala da u redove  Upravnog odbora, kao njenog predstavnika, infiltrira jednog svještenika Crkve Srbije (SPC), što je bio probni balon i za druga imenovanja svještenika (po dubini) u državnim institucijama, čime je jasno istakla svoju opredjeljenost za  teokratizaciju države. Međutim, ovaj opasan naum je spriječen oštrom reakcijom javnosti, rezultirajući ostavkom ovog svještenika, što  u ovom političkom „ludilu“ predstavlja jedan mali  korak ka otrežnjenju društva i spremnosti progresivnih političkih i društvenih faktora da pokažu neku vrstu reakcije i hrabrosti da ne ustuknu, pred ovako važnim i sudbiskim pitanjima. Pitanjima, koji mijenjaju karakter jedne sekularne države, vraćajući je u tamne vilajete ranog srednjeg vijeka.

Iz ovih primjera mogli smo zaključiti da se gotovo na isti način, klatno autokratskog nasljeđa, vraća i u onim zemljama u kojima vladaju desničarske nacionalističke stranke, kao i u onim u kojima su vladale ili vladaju napredne socijaldemokratske građanske partije. Zapravo njihov zajednički imenitelj, kako članica EU tako i onih koje to nijesu, neovisno od toga što pripadaju sasvim suprotnim ideologijama, je partitokratski način vladanja, koje proizilazi iz istovjetnog socijalističkog/komunističkog totalitarnog nasljeđa - jednopartijskog vladanja (iako su Crna Gora i Hrvatska koje su bile republike u okviru SFRJ, u odnosu na ondašnje zemlje real-socijalizma, kojima su pripadale Poljska i Mađarska, bile na unatrašnjem planu neuporedivo liberalnije u ekonomskom, kulturnom i u pogledu ljudskih prava i sloboda, a prema svijetu otvorenije, o čemu śedoči jugoslovenski „crveni“ pasoš koji je bio jedan od najcijenjenijih u svijetu, ipak je to bila zemlja jednopartijskog monopola u kojoj su sve državne institucije bile pod patronatom jedne partije - SKCG/SKJ – i njenog danonoćnog  „bdenja“ nad svim društvenim procesima, što je dovodilo u pojedinim periodima do situacija u kojima su ograničavane slobode govora, izjašnjavanja i pisanja – śetimo se samo kako su u javnosti anatemisani  narodni heroj Savo Brković, filozof Ćeno Zeković i pjesnik Slavko Perović kada su se odvažili da ustvrde da je crnogorska nacija autohtona – bez srpskih primjesa, ili kako su prošli MASPOK-ovci u Hrvatskoj 1971. godine.)

Shodno predhodno kazanom mišljenja smo da presudan uzrok ovakvog stanja u sudstvu opterećenog utucajem političkih elita, kao i opisanih „totalitarističkih ekcesa“, zapravo leži u činjenici da demokratski procesi u post-komunističkim društvima nijesu bili izraz  volje dobrog dijela građana, niti njihovih partijsko-političkih elita, pa samim tim ni državnih rukovodstava. Iako su im,  deklarativno, usta bila puna Evrope i demokratije, preovlađujući politički duh i svijest su naslijeđeni iz vremena komunizma. I u jednom i drugom slučaju demokratski  standardi su, u suštini, „prihvatani“ pod „pritiskom“ Evropske unije i SAD, a u praksi sprovođeni „na kašičicu“, kao nužnost izvlačenja ekonomskih benefita, koji će pomoći da ove zemlje izađu iz ekonomske zaostalosti i obezbijede kakav, takav socijalni mir i političku stabilnost. Pri ovakvom stanju svijesti, nije ni postojalo realnih pretpostavki da demokratija zaživi svom svojom punoćom i cjelokupnošću svojeg bitka, a  kao takva nije ni mogla izroditi i razviti snažne pravosudne i druge državne institucije, nalik onim u savremenim društvima i razvijenim demokratijama, koje će biti brana recidivima prošlosti i protivpravnim radnjama, nalik onim koje smo obrađivali u ovom odjeljku.

 

 

                                                                                                       Nastaviće se