Nakon što je polomljena mermerna ploča na spomeniku na Ravnom lazu u Piperima, na mjestu na kome je pokrajinski komitet KPJ donio odluku o pokretanju 13-julskog ustanka, bilježimo i prvu reakciju!

Akademik Vukić Pulević, inače Piper, emotivno je doživio vandalski čin u Stijeni Piperskoj:

- Ovo je najteži eksces, koji nikome normalnom ne bi pao ni u snu da ga učini! Tamo su imena ljudi koji su odlučili dizanje 13-julskog ustanka, udariti čekićem u ta imena, šta je to drugo nego fašizam i četništvo. To nije samo sumanuti eksces, nego je to je dio jednog organizovanog procesa, koji u Crnoj Gori poduže traje. Sada vrše atentat na taj crnogorski ponos, na crnogorske simbole u Crnoj Gori, zastave, spomenike...i to se radi na širokom planu, i ne samo tajno, kao što je polomljena ploča na Ravnom lazu nego i javno- u Skupštini, na litijama i drugim veoma eksponiranim mjestima!

Za Pulevića ovaj vandalizam pokazuje da je u Crnoj Gori prisutna četnička ideologija:

- Mislim da je to čisti četnički proces, koji vode četničke vojvode u javnim institucijama Crne Gore. U Skupštini Crne Gore imamo četničkog vojvodu Mandića, koji je osuđen i javno nastupa i poziva u Crnoj Gori na bune. Ovo treba da mobiliše cijelo crnogorsko društvo, od obrazovnih, kulturnih, političkih adresa, do građanskih, da stanu iza Crne Gore - kaže Pulević za Antenu M.

Jedan od najznačajnijih srpskih istoričara mlađe generacije Milivoj Bešlin kaže da je ovo udar u same temelje demokratske i antifašističke Crne Gore.

Poručuje da odgovor mora doći od države, ali to kako ističe nije dovoljno- neophodan je odgovor društva!

 - I kao istoričar i kao čovek s tugom gledam i pitam se kako je moguće da u Crnoj Gori i danas simbolu antifašizma, imamo ovakve slučajeve vandalizma i pokušaje uništavanja antifašističkih tradicija u javnom prostoru. Crna Gora je, uvek to ističem, jedini pozitivan primer na postjugoslovenskom prostoru, a i šire, u kojoj se sa državnog nivoa i u dominantnim narativima ne slave i ne uzdižu kvislinški barjaci bilo koje nacionalističke i fašističke kolaboracije iz Drugog svetskog rata - kaže Bešlin.

Antifašizam je, ističe temelj savremene Crne Gore, koja je obnovljena kao federalna država u okvirima druge Jugoslavije.

- Upravo zahvaljujući svom nemerljivom doprinosu jedinstvenom jugoslovenskom atifašističkom pokretu Titovih partizana. Antifašizam je danas kamen temeljac multietničke države, građanskog i sekularnog društva, koje se upravo zbog toga ne zasniva ni na jednoj nacionalnoj ekskluzivnosti niti nacionalističkoj isključivosti. Vandali i neofašisti koji su rušili ovaj istorijski spomenik tačno su znali šta time žele da sruše - ovo je udar u same temelje demokratske i antifašističke Crne Gore. Odgovor mora doći od države i njenih institucija, ali to nije dovoljno. Odgovor društva na pojave neofašizma važniji je od bilo čega. Široka društvena i kulturna osuda ovakvih činova i rad sa mladim ljudima su osnova da neofašističke pojave ostanu zauvek na civilizacijskoj margini - kazao je Bešlin za Antenu M i naglašava:

- Zbog toga je istorijski revizionizam i rehabilitacija kvislinga, u uniformama i mantijama,  opasno sjeme čija klica neminovno vodi u fašizaciju društva!

Nekadašnji urednik sarajevskih ,,Dana" i jedan od najboljih poznavalaca prilika u regionu, Senad Pećanin svoj je komentar na sramni čin u Stijeni Piperskoj dao kroz svojevrsnu genealogiju ideje koja je dovela do rušenja spomen ploče Trinestojulskom ustanku:

- Garašanin - Podgorička skupština - Nikolaj Velimirović - Joanikije Lipovac - Moljević - Ljotić - Nedić- Mihajlović - Memorandum-Milošević - Amfilohije - Slovenija - Arkan- Hrvatska - Dubrovnik - Vukovar- Bosna i Hercegovina - genocid - Kosovo - ubistvo Đinđića- Irinej- litije - Joanikije - skrnavljenje državnih simbola i antifašističkih spomenika Crne Gore... Kad bi mogli gledati vojvodu Mandića i čitati Vijesti mora da bi Pavle Đurišić, svetac Maca Vukojičić i Radovan Karadžić bili zadovoljni" - kaže Pećanin za Antenu M.

Jedan od najcjenjenijih hrvatskih novinara Vlado Vurušić, za Antenu M kaže da spomenike ruše oni koji bi da istoriju prilagode njihovim današnjim potrebama.

- Živimo u nekom čudnom vremenu, nekoj izvrnutoj dimenziji, da se najslavniji trenuci povijesti nekog od naših naroda s ovih prostora, sada žele pretvoriti u sramotne. Napad na spomenik kojim se obilježava početak ustanka Crnogoraca u Drugom svjetskom ratu u Piperima samo je jedan u nizu pokušaja prekrajanja i zatajivanja povijesti. I to u ovom osjetljivom političkom trenutku kada smo svjedoci negiranja i atakiranja na crnogorsku državnost i zasebnost nacionalno-kulturnog identiteta.

Vurušić podsjeća da je crnogorski NOB obnovio one nacionalne identitete koji su joj bili pokradeni i pribrojani srpskom identitetu:

- Treba li podosjećati da su upravo partizani i pokret koji je vodio Tito, ispravili nepravdu koja je zadesila Crnu Goru stvaranjem prve, one kraljevine Jugoslavije, kada su joj oteteti svi prerogativi državnosti, nacionalnog identiteta, pa i autokefalna Crkva. Zato je spomenik u Piperima razbijen jer smeta istina i ne uklapa se u današnja negiranja i posezanja prema savremenoj i suverenoj Crnoj Gori. Partizanskom borbom sve je to podignuto iz pepela i obnovljeno, u uslovima koji su tada vladali na ovom području.

Upravo je crnogorski NOB obnovio one nacionalne identitete koji su joj bili pokradeni te pribrojani srpskom identitetu. Budimo svjesni da je partizanski pokret svakom od nekadašnjih naših naroda sprao ljagu. I s Rupnika i Pavelića i Mihailovića i Nedića koji se pohvalio osobno Hitleru da je Beograd prvi 'Judenfrei grad' - 'očišćen' od Židova, a danas ga se želi rehabilitirati. Nije teško pretrpostaviti da bi, recimo povratkom Kraljevine, nakon Drugog svjetskog rata svi Hrvati stalno ispaštali krivnju zločinačkog ustaštva, a da vjerojatno Bošnjaka, Makedonaca i Crnogoraca ne bi bilo na karti poznatih naroda Evrope. I to je to. I zato se ti spomenici ruše, kako bi se mijenjala povijest i prilagođavala današnim političkim pretenzijama".

Čelnik nekadašnjeg Pokreta za nezavisnu Crnu Goru Rade Bojović naglašava da "velikosrpsko agresivno i kriminalno ponašanje neće stati ukoliko mu se crnogorska država i društvo ne budu mnogo odlučnije, energičnije i masovnije suprostavili".

- Vandalsko i kukavičko lomljenje spomeničke ploče na Ravnom lazu samo je nastavak četničke litijaške raspojasanosti. Ohrabreni bahatom anticrnogorskom kampanjom SPC i zvaničnog Beograda domaći i pritom uvijek periferni četnici sve više tumaraju zabitima velikosrpske politike. Zato i ovaj najnoviji profašistički kulturocid samo otkriva naličje Amfilohijevih procesija. Istovremeno, sve vidljivije velikosrpsko agresivno i kriminalno ponašanje neće stati ukoliko mu se crnogorska država i društvo ne budu mnogo odlučnije, energičnije i masovnije suprostavili. Jer, u evropskoj drzavotvornoj i antifasistickoj Crnoj Gori nema i ne moze biti mjesta kleronacionalistickoj i revizionistickoj četnickoj politici. To odlično zna svako ko je shvatio razloge raspada SFRJ, baš kao što su to odlično znali i lučonoše Trinaestojulskog ustanka  - ističe Bojović.   (Antena M)