Politika

Stav Andrije Nikolića

Puzajući udar

Feb 14, 2020 3 Komentara

(15 riječi)

Umjesto da Mitropolija crnogorsko primorska Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori zbog nezadovoljstva sadržajem Zakona o slobodi vjeroispovijesti, podnese Ustavnom sudu incijativu za ocjenu ustavnosti tog zakona, njeni crkveni prvaci su, po svoj prilici, odabrali vaninsticuionalnu metodu pritiska na državu.

Ako se zna da se Mitropolija crnogorsko primorska, iako je to bila najavila, nije obratila Ustavnom sudu Crne Gore, a da je zahtijevala da to ne čini niko drugi, onda litije koje organizuju definitivno poprimaju karakter puzajućeg udara na državu i njene institucije. Cilj je skopčan sa politikom - ubijediti što više građana da o Crnoj Gori i njenim nacionalnim interesima, ne treba da odlučuje Crna Gora, već neka druga adresa, gdje se tradicionalno definišu zajednički interesi Srba u regionu. U suprotnom, postavlja se pitanje, da li bi Mitropoliji crnogorsko primorskoj SPC u Crnoj Gori, u ovom trenutku odgovarao scenario u kojem bi Ustavni sud, recimo, proglasio Zakon o slobodi vjeroispovijesti neustavnim. Šta bi nam tada sugerisala pozicija SPC u ustavno pravnom sistemu Crne Gore?

Prvo, da je Mitropolija crnogorsko primorska SPC podnoseći žalbu Ustavnom sudu prihvatila ustavno pravni poredak Crne Gore i da se odriče samoproglašenog naddržavnog statusa.

I drugo, to bi značilo da su crkveni velikodostojnici SPC zainteresovani za dijalog sa Vladom. Zato je i znakovito odugovlačenje najavljenog podnošenja inicijative o ustavnosti Zakona o slobodi vjeroispovijesti, odnosno upitno je da li će je Mitropolija crnogorsko primorska uopšte i predati Ustavnom sudu.

ŽALBA

Da li je zakon o slobodi vjeroispovijesti diskriminatorski, odnosno da li ugrožava neko od vjerskih prava i sloboda određenim grupama ili pojedincima, može da odluči jedino Ustavni sud, ali da bi Ustavni sud izašao sa stavom, potrebno je da se prethodno stvore uslovi, odnosno, da bude podnešena inicijativa za ocjenu ustavnosti. Istovremeno, skoro da je retoričko pitanje, koliko su realne šanse da jedan zakon, sa diskriminatorskim elementima dobije zeleno svjetlo Venecijanske komisije, u kojoj sjede pravni eksperti, svjetski stručnjaci iz oblasti ustavnog i međunarodnog javnog prava. Čak i da to zanemarimo, u slučaju da se pred crnogorskim sudovima povede postupak o ustavnosti Zakona o slobodi vjeroispovijesti, te da SPC u Crnoj Gori bude nezadovoljna odlukom crnogorskog suda, može da inicira postupak pred sudom za ljudska prava u Strazburu, koji bi imao zadnju riječ. Dakle, onaj ko vjeruje u snagu svojih argumenata, nema čega da se plaši.

USTANAK

Međutim, suština je u drugome. Prerano su se poradovali svi koji su mislili da su velikodržavni nacionalizmi na Balkanu rekli posljednju riječ. Frustracije velikosrpskog nacionalizma nagomilavane su od devedesetih, tačnije od poraza u ratovima za proširenje teritorija u Bosni, preko gubitka Kosova, do osamostaljenja Crne Gore. Danas su narasle, što bi rekao jedan od istaknutih velikosrpskih ideologa, do “najmasovnijeg ustanka pravoslavnih hrišćana”. Ne čudi onda što je sa pravnog, priča namjerno skliznula na politički teren, gdje dominira nacionalizam sa militantnim prizvukom. Zagovornici ideje “Velike Srbije” koji pozivaju na ustanak pravoslavnih Srba protiv pravoslavnih Crnogoraca, postojanje Crne Gore vezuju za kraj mandata aktuelne crnogorske vlasti, procijenivši da je sad odsudna i vjerovatno posljednja šansa da ostvare svoj san. Istu priliku vrebaju i čelni ljudi prosrpskog Demokratskog fronta, koji sebe vide kao visoko zaslužne za početak crkvenih protesta. U slučaju da vlast ne povuče “sporni” zakon, Andrija Mandić predlaže da svi koji učestvuju na litijama dođu u Podgoricu, i da se ne razilaze, dok zakon ne bude stavljen van snage. Ništa drugo do već viđeni poziv, da se vlast smijeni sa ulice.

MOŠTI

Zato ne čudi kad se u frontalnom propagandnom ratu protiv Crne Gore, koriste kombinovane metode psihološkog, vjerskog, političkog i medijskog pritiska i manipulacije. Jedna od njih je i parola “ne damo svetinje”. Slogan koji bi valjda trebalo da sugeriše, da su Crnogorci nasrnuli da otimaju crkve i spomenike kulture, koje su kroz istoriju branili životima. Plašiti Crnogorce moštima Svetog Vasilija Ostroškog, isto je što i huliti na viteški podvig vojvode Mirka Petrovića i 19-orice Crnogoraca, koji su 1853. tokom “devet krvavih ostroških dana”, termopilskim junaštvom odbranili svečeve kosti od stostruko brojnijeg neprijatelja, pa kad je pristigla pomoć, napravili proboj kroz neprijateljski obruč, i sveca odnijeli u Cetinjski manastir. To može biti samo kulturna i civilizacijska legitimacija jednog naroda, ali i neoboriv dokaz da Crna Gora ima jako istorijsko pamćenje, čije krivotvorenje neće dozvoliti.

KO JE STARIJI?

Druga manipalicija odnosi se na to da je SPC starija od Crne Gore. To bi vjerovatno imalo nekog smisla kada bi država Srbija bila starija od države Crne Gore. Pod različitim imenima, Crna Gora traje puni milenijum. Duklja, istorijski najstarija crnogorska država, ujedno je i najstarija država na Balkanu. Za vrijeme prve crnogorske dinastije Vojislavljevića, koji su vladali od sredine X do kraja XII vijeka, Duklja je izborila nezavisnost 1042-ge u bici kod Tuđemila, da bi se kasnije uzdigla na nivo kraljevstva. Prvi kralj dinastije Vojislavljević bio je Mihailo, kojem se Papa Grgur VII, 1078. godine obraća kao Slovenskom kralju (Sclavorum regi). Poređenja radi, najstarija srpska država Raška, stekla je nezavisnost 1190. godine, a prvi srpski kralj Stefan Prvovenčani krunisan je 1217. godine.

PETAR PRVI I AMFILOHIJE

Treći pokušaj obmane odnosi se na to da nam se najviši velikodostnojnik SPC u Crnoj Gori mitropolit Amfilohije, oglašava sa trona Svetog Petra Cetinjskog. Šta je istina? Mitropolit Petar Prvi, bio je vladika i vladar Crne Gore iz dinastije Petrović, koji je predvodio Crnu Goru u teškim bitkama za slobodu i nezavisnost na Martinićima i Krusima. Petar Prvi je čovjek koji je sa svog trona mirio zavađene Crnogorce i pozivao ih na slogu. Petar Prvi je bio duhovni i svjetovni vladar kojeg je narod birao na opštecrnogorskom narodnom zboru. Sa trona ga nijesu mogli ukloniti ni ruski car i Sinod, koji su 1803-će godine, tražili od Crnogoraca da ga zbace sa vlasti i da ga sprovedu Rusima da mu oni sude, a da Rusija zauzvrat predloži novog mitropolita. Na crkveno narodnom zboru sredinom 1804. Crnogorci, su pozivajući se na kanonska pravila, odbili ruski zahtjev, potvrdivši autokefalnost crnogorske crkve. Nasuprot Petru Prvom, gospodin Amfilohije je mitropolit Srpske Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori, kojeg na to mjesto postavlja srpski patrijarh. On za razliku od Petra Prvog ne govori sa poštovanjem o Crnoj Gori, već je zove fildžan državicom, a Crnogorce komunističkim nakotom i kopiladima. Srpski Patrijarh Irinej je nadređeni za njegovo službovanje u Crnoj Gori, i ima mogućnost da ga smijeni, ili čak raščini, ukoliko mitropolit crnogorsko primorski uradi nešto što nije u duhu srpskih nacionalnih interesa. To je formalna i suštinska razlika između Petra Prvog i mitropolita Amfilohija.

LITIJE

Četvrta manipulacija, tiče se broja ljudi koji učestvuju u litijama. Nesumnjivo, broj ljudi na ulicama nije beznačajan, naprotiv, riječ je o brojci koju crnogorska opozicija nikad nije mogla da okupi na nekim protestima. Međutim, i tu se namjerno pretjeruje i preuveličava, pa se od sedamdeset hiljada ljudi na ulicama Crne Gore, došlo do brojke od dvjesta hiljada.  Naime, na Referendumu 2006. godine, 230 661 građanin, odnosno 55, 5 odsto ukupno izašlih, glasalo je da Crna Gora bude nezavisna i međunarodno priznata država. 185 002 građana izjasnilo se za zajedničku državu sa Srbijom. Na popisu 2011., 45 posto građana Crne Gore izjasnilo se da su Crnogorci po nacionalnosti, dok se 28, 7 odsto stanovnika Crne Gore, odnosno njih 178 110 izjasnilo kao Srbi. Na prošlim parlamentarnim izborima samo za Demokratski front je glasalo 80 hiljada građana, i otprilike još toliko za ostatak opozicije. Dakle, na litijama ne šeta više ljudi od onog broja koji tradicionalno glasa opoziciju na izborima, niti prosrpska politika može osvojiti vlast u Crnoj Gori bez podrške bivših suverenističkih glasova. Svježa su nam sjećanja kako je okončan pokušaj da se Pozitivna i SDP navedu na tu vodenicu, kao što je trebalo da se dogodi Zakon o slobodi vjeroispovijesti da bi Demokrate pokazale svoje pravo lice. Danas Pozitivna nema rejting, a SDP pokušava da sanira štetu koju joj je nanijela politika njenog nekadašnjeg lidera. Takođe, slaba je vajda da će nakon povratka na fabrička podešavanja, Demokrate ućariti neki suverenistički glas.   

PUNKTOVI MOĆI

No, pritisci na Crnu Goru nijesu samo unutrašnji, niti su mediji iz Srbije usamljeni u kampanji diskreditacije Crne Gore i njene vlasti. Poruke se odašilju tako što se osluškuju ključni punktovi moći u Srbiji. Tako je za generalnog sekretara predsjednika Srbije Nikolu Selakovića, “Crna Gora klasična srpska država”. Patrijarh Irinej smatra da su Crnogorci Srbi, isto kao i Šumadinci i Vojvođani, dok ministar spoljnih poslova Ivica Dačić prijeti Crnogorcima koji žive u Srbiji oduzimanjem državljanstva ukoliko podrže Zakon o slobodi vjeroispovijesti. Najbrutalniji je bio ministar zdravlja Zlatibor Lončar, koji je javno pogazio Ustav Republike Srbije, kada je u rasističkom maniru saopštio kako se trudi “da u njegovom resoru ne bude Crnogoraca,”, te da u Srbiji “na mnogo vodećih mjesta imaju Crnogorce koji ne znaju srpski da pričaju.”  Ne treba se onda čuditi medijima u Srbiji (čast izuzecima), oni samo razrađuju i nijansiraju strategiju oficijelnog udara na Crnu Goru, jer se Crna Gora u njihovoj projekciji i dalje tretira kao unutrašnje političko pitanje Srbije, a Crnogorci kao Srbi koji su se odrekli svog identiteta. Toliko su retrogradni nastrtaji na Crnu Goru, da ponižavaju srpsku kulturu i politiku.

Na kraju, pitanje oko kojeg se koncentriše glavnina negativne kampanje prema Crnoj Gori: da li stoji ocjena da je Zakon o slobodi vjeroispovijesti uperen protiv srpstva u Crnoj Gori i da li je opravdano kazati da vladajuća većina vodi antisrpsku politiku?

DRŽAVA

Značajan dio Srba koji je glasao za zajedničku državu sa Srbijom, time se nije izjasnio protiv Crne Gore, kao što ni većina Crnogoraca koja je bila za nezavisnu Crnu Goru, na taj način nije željela da kaže da je protiv Srbije. Srbi u Crnoj Gori, treba da prihvate da na njih gledamo kao na građane i državljane Crne Gore koji su u našim porodicama, među našom braćom, kumovima, komšijama i prijateljima. Oni su i naši birači, naše kolege u partiji, i naše kolege u Skupštini. Pored ostalih, Crna Gora je i država srpskog naroda, kao što je srpski narod jedan od naroda koji je stvarao Crnu Goru. Međutim, civilizacijski je neprihvatljivo da neko ne želi da ima državu. Još je neprihvatljivije da se neko odriče svoje države, i da želi da postane administrativna cjelina druge državne oblasti. Za takav odnos prema sopstvenoj državi ne može biti opravdanja.

VJERA

Konačno, vjeroispovijest mora ostati lično pitanje, najintimniji refleks svake ličnosti, i to pravo neće, niti smije biti uskraćeno bilo kome. Nema ničega u Zakonu o slobodi vjeroispovijesti što se sa tim sukobljava. Oni koji su služili u crkvama, služiće i dalje, kao što će u crkve dolaziti oni koji su i prije dolazili. Osnovna ideja ovog zakona je da stvori institucionalne pretpostavke da svi vjerujući ljudi, nezavisno od njihove nacionalne pripadnosti, mogu slobodno zadovoljavati svoje vjerske potrebe, a ne da država arbitrira između dvije pravoslavne crkve sa ciljem da pomogne jednoj, a da odmogne drugoj. U crkvu ne treba odlaziti da bi se tamo iskazivao politički ili nacionalni stav. Makar to nije praksa u sekularnim državama. A Crna Gora jeste sekularna država, tako smo zapisali i u Ustavu. Zato je odgovor na sva pitanja koja dijele društvo, uvijek u dijalogu. A dijalog se vodi pod okriljem institucija drzave.

Andrija Nikolić, poslanik DPS-a u Skupštini Crne Gore