Politika

DFC analiza: Mediji o izbornom danu u Nikšiću – Podizanje tenzija i širenje narativa

Mar 15, 2021 0 Komentara

(15 riječi)

Atmosfera tokom izbornog dana u Nikšiću bila je relativno mirna iako se nedjeljama pred 14. mart najavljivalo da se radi o izborima od istorijskog značaja. Registrovano je nekoliko manjih incidenata, poput nasilnog glasanja putem pisma koje je zabilježio CeMI, navodi se u analizi DFC-a.

Međutim, brojne dezinformacije i lažne vijesti koje su objavljivane u medijima iz Srbije i na društvenim mrežama obilježile su proces glasanja. Na sreću, njihove prognoze – od nemira na ulicama u slučaju poraza vlasti, do gašenja struje u popodnevnim časovima i bijega predsjednika Đukanovića iz države preko Albanije – nisu se ostvarile.

Istovremeno, svi koji su pratili izborni dan putem portala i na društvenim mrežama imali su utisak kao da u gradu pod Trebjesom vlada atmosfera koja najavljuje uvod u potencijalne sukobe. Po zatvaranju izbornih mjesta i nakon proglašenja izbornih rezultata pristalice koalicija Za budućnost Nikšića i Mir je naša nacija okupljale su se u većem broju. Tada su zabilježeni manji incidenti ispred izbornog štaba koalicije ZBNK, kao i kršenje epidemioloških mjera, iako su lider koalicije ZBNK i predsjednik Skupštine Aleksa Bečić pozvali svoje pristalice da pobjedu proslave u kućama.

Kao i tokom parlamentarnih izbora 2020. godine u Crnoj Gori, mediji iz Srbije prednjačili su u izvještavanju o situaciji u Nikšiću, a naslovi na tim portalima nerijetko su bili obojeni senzacionalizmom i tendencioznošću. Prevladavali su isti narativi i predviđanja o završetku izbornog dana kao i tokom parlamentarnih izbora. Po istoj matrici, htjelo se predstaviti da u Nikšiću vladaju nemir i haos. Dok je na parlamentarnim izborima u izvještavanju prednjačio Glas javnosti, na ovim izborima je to bio Nacionalist.

Neredi koji se nisu desili

Narativ o neredima koje planira DPS bio je neizostavna tema u medijima iz Srbije. Tokom izbornog dana moglo se pročitati da aktivisti Demokratske partije socijalista fotografišu birače i prijete im da ne glasaju drugu političku opciju kao i da skupljaju 300 momaka da bi izazvali nerede na biračkim mjestima kako bi poništili izbornu volju građana. DPS je, prema tim objavama, podršku u izazivanju nereda našao i u Budvi. Kako piše portal Nacionalist, Milo Đukanović je shvatio da je vrag odneo šalu, pa moli svog prijatelja Brana Mićunovića da iz Budve pošalje eskadron komita batinaša i kavčana da izazovu nerede u Nikšiću.

Sličan narativ je uočen i tokom parlamentarnih izbora: (ВАЖНО) ДПС спремио „посебан“ сценарио за вечерас: Моле се грађани да побједу прославе у својим домовима!, pisao je IN4S tada o planu DPS da organizuje grupe koje će paliti NATO, EU i zastave Crne Gore i na taj način izazvati nerede.

Portal Novosti piše i da su pripadnici Specijalne antiterorističke jedinice primijećeni na ulicama Nikšića da spriječe haos koji su najavili iz DPS, zbog navodnog prebijanja njihovih članova. Uz to, nastavljaju da se velike policijske snage grupišu ispred stanice policije u Nikšiću, kao i da im u pomoć stižu kolege sa Žabljaka, a sve u cilju sprječavanja eventualnih nereda. Informer istu vijest prenosi pod tendencioznim naslovom: VRI U NIKŠIĆU, SLEDE SATI STREPNJE, SAMO DA NE BUDE…! STIGLI I POLICAJCI IZ ŽABLJAKA, DPS-ovci vozilima kruže oko štaba koalicije “Za budućnost Nikšića”!

Još iz rubrike #nijesedesilo: Isključenje struje, bjekstvo predsjednika

Osim izazivanja nereda i policije na ulicama, kreativnost u narativima ni ovoga puta nije odmakla dalje od one zabilježene na parlamentarnim izborima. Portal Nacionalist saznaje da DPS planira isključenje struje u Nikšiću. Kako pišu, suočeni sa sigurnim porazom, DPS-ovi vojnici su dobili zadatak da neposredno po okončanju izbora sprovedu diverziju prema elektroenergetskom sistemu kako bi sprečili opštinsku izbornu komisiju da u normalnim uslovima prebroje glasove koji će označiti njihov kraj. Na parlamentarnim izborima, portal Glas javnosti objavio je da se oko 18.00 časova planira gašenje internet komunikacije u Crnoj Gori i obaranje opozicionih portala poput IN4S i Borbe, što se nije dogodilo tada, kao ni sada sa gašenjem struje.

I saopštenje koje je Uprava policije izdala da građani ne izlaze na ulice nakon zatvaranja biračkih mjesta i da poštuju mjere za suzbijanje korona virusa, Nacionalist je iskoristio u svrhu širenja panike i vijest objavio pod naslovom: НЕ СЛУТИ НА ДОБРО! Полиција Црне Горе издала хитно саопштење: Останите код куће, НЕ ОКУПЉАЈТЕ СЕ. Zatvaranje biračkih mjesta mediji iz Srbije su zaokružili ponavljanjem narativa da Milo Đukanović planira spektakularno bjekstvo iz države. Portali Objektiv i Alo su obajvili da je Đukanovićevom šefu obezbjeđenja naređeno da pripremi neupadljivo vozilo srednje klase, kojim će se u slučaju razvoja po njega nepovoljne političko-bezbednosne situacije u Crnoj Gori, u toku noći uputiti u pravcu Albanije, gde posredstvom „poverljivih ljudi“ koji su zaposleni na GP Božaj pod okriljem mraka konspirativno napustiti teritoriju Crne Gore.

Isti narativ da je predsjednik Đukanović trebalo da napusti državu plasiran je na portalu Alo i tokom parlamentarnih izbora 2020. U tekstu je tada prenesena izjava advokata Gorana Petronijevića da Milo Đukanović ima spremne helikoptere na tri lokacije koji bi trebalo da ga prebace u Albaniju ukoliko pretrpi izborni poraz.

Kontinuirani narativ o napuštanju članova DPS
Udarna vijest na Kuriru bila je: PUKLA TIKVA: Duško Marković napustio štab DPS-a, NA POMOLU NOVA PARTIJA? Taj portal piše da je, prema dobro obaviještenom izvoru, bivši premijer Crne Gore napustio DPS i krenuo u formiranje nove stranke, predviđajući da će ta partija nakon nikšićkih izbora doživjeti svoj prvi veliki raskol. Marković je ubrzo demantovao te navode putem svog Tviter naloga. Frakciji Duška Markovića će se, prema navodima Nacionalista, pridružiti i Andrija Nikolić jer ne želi da trpi mobing i pritisak šefa Mila. Da Marković i Nikolić nisu jedini koji napuštaju DPS uvjerava nas neprimjerenim sadržajem portal Alo: ANARHIJA U DPS Milov verni sluga se nalizao rakije i okrenuo mu leđa! Svjestan da DPS-u slijedi poraz, Milutin Simović se, prema navodima tog portala, po starom narodnom običaju kad je najteže prihvatio lozove rakije i dovodeći sebe u stanje teške alkoholisanosti ublažio nivo straha i stresa. Narativ o gubitku DPS na izborima nije zaobišao ni sam izborni dan, a Glas javnosti ga je predstavio sljedećom objavom: DEBAKL NA POMOLU: Sanja Damjanović briznula u plač kad je shvatila da GUBI!

Lažne vijesti i istraživanja
Jedna od prvih lažnih vijesti koja se pojavila na društvenim mrežama tokom izbornog dana u Nikšiću bila je da je nikšićki kantautor Miladin Šobić pozvao Nikšićane da glasaju protiv Demokratske partije socijalista. Tvrdnje su demantovane na Fejsbuk stranici Šobića.

Lažna istraživanja javnog mnjenja kružila su i tokom predizborne kampanje, a nisu zaobišla ni izborni dan. Društvenim mrežama je kružilo lažno istraživanje CeMI-ja (Centar za monitoring i
istraživanje) o rezultatima izlaznih anketa, prema kojem ubjedljivo vode koalicije Za budućnost Nikšića i Mir je naša nacija. Iz CeMi-ja su za Raskrinkavanje.me rekli da izlazne ankete nijesu
dozvoljene u Crnoj Gori. CeMI ih nije nikad radio, pa samim tim ne radi ih ni na ovim izborima. Riječ o dezinformacijama koje treba ignorisati. CeMI će objaviti procjene rezultata glasanja nakon što glasanje bude okončano, ali NE na bazi izlaznih anketa, nego druge metodologije, metode paralelnog prebrojavanja glasova, kako to radimo svaki put kad nadgledamo izbore, naveli su.

Snimak da je na djelu kupovina glasova i prodaja ličnih karata u kafiću Arkade pojavio se na društvenim mrežama, a ubrzo su ga preuzeli i mediji. Tabloid Alo je snimak prenio pod naslovom SKANDAL TRESE NIKŠIĆ Policija čuva lokal u kom Đukanovićevi ljudi kupuju glasove, prete građanima privođenjem!, objašnjavajući da je u jednom lokalu na jednom mestu zatečeno više od 15 ljudi. Policija je, prema rečima Milana Kneževića, pozvana, ali ne reaguje, navodi se u tekstu. Portal Novosti nešto kasnije reciklira vijest uz nešto više informacija, te objavljuje drugi snimak, tvrdeći da je tokom pretresa u kafiću Arkade zatečeno deset aktivista DPS-a kako kupuju glasove. Uprava policije je kasnije saopštila da u kafiću Arkade koji je registrovan kao štab DPS-a, nisu kupovani glasovi.

Eksces u Dragovoj luci, na biračkom mjestu 118
Iz opštinskog odbora Demokratske partije socijalista u Nikšiću su tokom izbornog dana saopštili da je Marko Kovačević nasilno upao na biračko mjesto br. 118 u naselju Dragova Luka, te da je
tom prilikom otet birački materijal, spriječen birački odbor da izađe na teren i pretučeno jedno lice. Iz Uprave policije su saopštili da su izašli na to biračko mjesto i uvtrdili, između ostalog, da je netačna informacija da je bilo ko pretučen na tom biračkom mjestu.

Nacionalist je zaključio izborni dan viješću: МИЛО ГАЗИ УСТАВ: Уводи полицијски час у Никшићу! (ФОТО). U tekstu je dostavljen skrinšot Vajber poruke u kojoj osoba koja je nazvana ŠEF MILO navodi sljedeće: Pripremite se za veceras uvodim policijski cas u Nk. Kao i tokom parlamentarnih izbora, nijedna od najavljenih situacija – gašenje struje, neredi na ulicama, bijeg u Albaniju i najzad uvođene policijskog časa – nije se dogodila u Nikšiću. Iako tenzija u naslovima i medijskim izvještavanjima nije nedostajalo, izborni dan u Nikšiću protekao je relativno mirno.

Digitalni forenzički centar podsjeća da je za kvalitetno suzbijanje dezinformacija i lažnih vijesti neophodna edukacija građana i jačanje medijske pismenosti i u Crnoj Gori i u svim zemljama regiona. Lažne vijesti se šest puta brže šire od tačnih informacija na društvenim mrežama, što samo govori u prilog težini borbe protiv tog fenomena. Jedini mogući put je zajednička borba medija, nadležnih institucija i organizacija protiv lažnih vijesti.