Istorija

Na današnji dan

(Pod)sjećanje na dan kada je Tito postao predjednik

Jan 14, 2021 4 Komentara

(15 riječi)

Narodna skupština FNRJ izglasala je Ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvodjača. Umjesto vlada i ministarstava uvedena su izvršna vijeća i državni sekretarijati. Prvi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća postao je Josip Broz Tito, koji je do tada bio premijer

Tito je prethodno obavljao funkciju premijera, a na predsjedničkoj funkciji, tokom koje je do Ustavnog zakona bio predsjednik Predsjedništva Narodne skupštine Jugoslavije, naslijedio je Ivana Ribara, postavši ujedno i predsjednik SIV-a.

Ustavnim zakonom iz (14. januara) 1953. Jugoslavija je proglašena socijalističkom, demokratskom saveznom državom suverenih i ravnopravnih naroda. Sva vlast u zemlji je pripadala radnom narodu preko predstavnika u raznim tijelima, kao i neposredno – izborima, opozivom predstavnika, zborovima, savjetima i drugim oblicima samoupravljanja, koje je proglašeno za osnov čitavog uređenja.

U skladu s ustavnim načelom o uvođenju samoupravljanja u javne službe, Osnovnom uredbom o ustanovama sa samostalnim finansiranjem bilo je predviđeno da su javne službe komunalne, kulturne, prosvjetne, zdravstvene i društvene djelatnosti, kao i djelatnosti kojima je cilj zadovoljavanje opštih potreba naroda ili unapređenje pojedinih grana uprave ili ekonomije. Ovo je poslužilo i kao osnov za donošenje posebnih propisa u javne službe, u koje su uvrštene i neke ekonomske djelatnosti, npr. željeznice, PTT, snabdijevanje električnom energijom itd. Kasnije je Zakon o javnim službama iz 1957. ukupan rad državnih tijela tretirao kao „javne službe“.

Osnovama političkog i društvenog uređenja proglašene su društvena svojina na sredstvima za proizvodnju, samoupravljanje proizvođača u privredi, samoupravljanje radnog naroda u opštini, gradu i srezu i samoupravljanje radnog naroda u oblasti prosvjete, kulture i socijalnih službi.

Na polju predstavničkog tijela ovo se ogledalo u uvođenju Vijeća proizvođača, kao doma predstavnika profesija, pored političkog doma. Napušten je princip dihotomne podjele vlasti, a Savezna narodna skupština proglašena je za vrhovnog predstavnika narodnog suvereniteta i najviši organ vlasti federacije.

Do tada postojeći najviši izvršni organi, Prezidijum Narodne skupštine FNRJ i Vlada FNRJ zamijenjeni su sa dva izvršna organa Savezne narodne skupštin – Predsjednikom republike i Saveznim izvršnim vijećem (SIV), koji su skupštini bili odgovorni za rad. Predsjednik republike bio je ujedno i predsjednik SIV-a.

Takođe je napušten i demokratski centralizam, povećana su prava republika i autonomnih oblasti, a u opštini, gradu i srezu uvedeno je samoupravljanje.

Potpredsjednici Saveznog vijeća bili su Edvard Kardelj, Aleksandar Ranković, Moša Pijade I Milovan Đilas, sekretar je bio Veljko Zeković, izborni članovi Ljubčo Arsov, Spasenija Babović, Jakov Blažević, Rodoljub Čolaković, Uglješa Danilović, Franjo Gaži, Strahil Gigov, Ivan Gošnjak, Avdo Humo, Osman Karabegović, Boris Kidrič, Sava Kosanović, Ivan Krajačić, Boris Krajger, Vicko Krstulović, Franc Leskošek, Ivan Maček, Momčilo Marković, Božidar Maslarić, Miloš Minić, Slobodan Penezić, Krsto Popivoda, Koča Popović, Milentije Popović, Dobrivoje Radosavljević, Đuro Salaj, Vidoe Smilevski, Mijalko Todorović, Cvetko Uzunovski, Jovan Veselinov, Svetozar Vukmanović, Vlada Zečević, a članovi na osnovu čl. 82 Ustavnog zakona Petar Stambolić, dr Vladimir Bakarić, Miha Marinko, Lazar Koliševski, Đuro Pucar i Blažo Jovanović.

Resori u Saveznom vijeću bili su državni sekretarijati i to Državni sekretarijat za inostrane poslove, Državni sekretarijat za poslove narodne odbrane, Državni sekretarijat za poslove budžeta i državnu administraciju, Državni sekretarijat za unutrašnje poslove i Državni sekretarijat za poslove narodne privrede.