Piše: Vladimir Jovanović

Sredinom 1992. Republika Crna Gora, tada članica dvočlane federacije nazvane Savezna Republika Jugoslavija (SRJ), formirane par mjeseci ranije, usred je iskušenja – grad Pljevlja i dio okolne teritorije našao se pod kontrolom četničkih paravojnih snaga.

U blizini je granica sa Bosnom i Hercegovinom, tada međunarodno priznatom državom. Na BiH je u toku srpska oružana agresija, koja je iz SRJ podržavna i ilegalnim doturom ratnoga i logističkoga materijala, kao i organizovanim slanjem paravojnih snaga.

Zbog toga su protiv Srbije i Crne Gore (SRJ nema tada priznanje većine država) uvedene sankcije od strane Ujedinjenih nacija. Beograd i Podgorica nevješto pokušavaju da opovrgnu učešće u agresiji.

Četničku pobunu predvodi Milika-Čeko Dačević, Pljevljak, potonji vojvoda, po zanimanju kuvar, tada član Srpske radikalne stranke Vojislava Šešelja.

Brojnost jezgra Čekove grupe je 40-50 ljudi, ali uživa popularnost značajnoga dijela lokalne populacije, od kojih je dio naoružan. Dačević je tvrdio da ga je navodno podržavalo 5.000 ljudi. Lokalnu vlast u gradu ima Demokratska partija socijalista (izbore u decembru 1990. dobila pod imenom Savez komunista Crne Gore).

U Pljevlja pristiže operativna grupa iz Srbije, predvođena Živojinom-Žikom „Crnogorcem” Ivanovićem – to je pukovnik „Crvenih beretki”, tj. Jedinice za specijalne operacije Resora državne bezbjednosti MUP-a Srbije. Tvrdi da ima ovlašćenja da svi, uključujući i MUP Crne Gore u Pljevljima, izvršavaju njegova naređenja! Iz MUP-a Srbije kasnije tvrde da ne znaju o kome je riječ?!

Takođe iz tri autobusa prispjelih iz Srbije u Pljevlja je, kako tvrde crnogorski državni zvaničnici, „izašlo 150 ljudi, vjerovatno, ratno raspoloženih”.

Četnici i paravojne grupe u Pljevljima su naoružanje dobili i uživaju podršku i zaštitu od Vojske Jugoslavije i MUP-a Srbije, a 60 odsto pripadnika Centra bezbjednosti Pljevlja MUP-a Crne Gore je prešlo na Čekovu stranu. U Pljevljima se nalazi vojni garnizon.

Četnici prijete da će detonirati most na Đurđevića Tari. Dačević je na vezi sa braćom Kornjače iz Čajniča (BiH), lokalnim ratnim gospodarima prostora do Metaljke, na crnogorskoj granici.

Postoji realna prijetnja da, po obrascu u BiH, Srbi izvrše masakriranje i nasilni progon pljevaljskih Muslimana. Tog ljeta 1992. bilježi se oko 25-30 bombaških napada i miniranja u Pljevljima, a samo u toku jedne noći zapaljen je kompleks od sedam zanatskih radnji, čiji su vlasnici Muslimani.

Na autobuskoj stanici u Pljevljima od šenlučenja rezervista ubijena je mlada Muslimanka dok je čekala autobus sa đetetom u naručju, navodi se u docnijim izvještajima. Dačević je sa grupom naoružanih četnika 27. jula 1992. godine u pljevaljskoj kafani „Kraljevski par“ maltretirao i tukao Muhedina Hrastovinu. Sedmorica radnika su izranjavani kada je iz zaśede pucano na kombi vozilo Jasmina Pelidije.

Gradom se kreću vojne kolone, navodno u tranzitu prema BiH, uključujući i kolonu od 11 tenkova Vojske Jugoslavije. Kamion s dva protivavionska topa krstari ulicama, nema nikoga da ga zaustavi i privede razularenu „posadu” četnika – demoralisana policija se koncentrisala na eventualnu odbranu zgrade CB Pljevlja.

U grad konačno pristiže SAJ MUP-a Crne Gore. Čeku Dačeviću (njegovom pratiocu) crnogorska policija je oduzela automobil dovezen s ratišta. I Dačević je, nakon što je danima divljao po gradu, priveden.

Potom je od strane četnika i njihovih simpatizera opkoljena zgrada CB Pljevlja. Oko grada su, iz tri pravca, postavljene barikade sa naoružanim četnicima. Blokirana je benzinska pumpa, pekara i još neki vitalni objekti. Dačević je ubrzo pušten, navodno na intervenciju izvjesnoga pukovnika Milića.

Gradom se valjaju naoružani i ručnim bombama opasani četnici; danima i noćima odjekuju ravnogorske pjesme i prijeti se „Turcima”; pucano je na minare Husein-pašine džamije u centru grada…

MUP Crne Gore raspolaže podacima da je 350 dugih cijevi, među kojima desetak puškomitraljeza, dotureno srpskim ekstremistima u Pljevljima od strane MUP-a Srbije!

Na širem planu, ogoljava se marionetska pozicija Crne Gore unutar SRJ, jer su Pljevlja poligon za destabilizaciju i demonstriranje nemoći Crne Gore da bez podrške iz Beograda obezbijedi na svojoj teritoriji elemmentarni mir i stabilnost.

Tema „Situacija u Pljevljima” je 7. avgusta 1992. prva tačka dnevnoga reda Vrhovnoga savjeta odbrane (VSO) – tijela koje je po Ustavu SRJ kolektivni vrhovni komandant oružanih snaga. Članovi VSO su tada trojica predśednika: Dobrica Ćosić (SRJ), Slobodan Milošević (Srbija), Momir Bulatović (Crna Gora – u to vrijeme postojalo je Predśedništvo CG, kolektivni organ kojim je rukovodio Bulatović).

Međutim, Miloševića nema na ovoj sjednici VSO, a prisutni srpski zvaničnici tvrde da nijesu umiješani, niti imaju ikakve bitne informacije o tome što se događa u Pljevljima! 

Sastanku je, pored drugih državnih i vojnih zvaničnika, prisustvovao i Milo Đukanović, tadašnji premijer Crne Gore.

Šta je i ko rekao na toj śednici VSO, objavićemo u narednome nastavku. Sada pogledajte foto-galeriju o zbivanjima u Pljevljima: privođenje Dačevića u  pljevaljsku stanicu policije; četničke barikade na prilazima gradu – tu Dačević razgovara s tadašnjim komandantom Podgoričkoga korpusa Vojske Jugoslavije generalom Radomirom Damjanovićem, koji śedi u automobilu…

(Nastavlja se)