Iz pripreme knjige  izbora iz Antologije Grčke književnosti predstavljam jednog od zbačajnih pjesnika Grčke čija je poezija posebna i fascinantna.

PETROS GOLITSIS PJESNIK SLOBODE PALOG ČOVJEKA

Piše: Božidar Proročić

Petros Golitsis (grč: Πέτρος Γκολίτσης rođen  u Tesalonikiju, 1978. godine) je pesnik, esejista i književni kritičar. Diplomirao je na Univerzitetu ,,Makedonija” (Tesaloniki), Londonskom Univerzitetu  (Birkbek Koledž) i na Univerzitetu Šefild, gde je studirao ekonomiju i pedagogiju. Ima zvanje doktora nauka (Univerzitet Šefild). Trenutno je stipendista Visoke akademije za obrazovanje.

Od 2010. piše kolumne za više nedeljnika i novina, kao što su grčki ,,EFSN”, ,,Eneken” i ,,Poetika”. Jedan je od urednika u magazinu ,,Traka i Erato” (Revista Internacional de Poesía y Poética) i izdavački urednik u izdavačkoj kući ,,Romi” iz Tesalonikija. Dobitnik je međunarodne nagrade  za poeziju, „Tudor Argezi“ (2018), a sarađivao je i sa švajcarskim kompozitorom Jonasom Koherom (2016) na poetskoj kompoziciji „ Privremena koža “. Golitsis je autor četiri samostalne zbirke: ,,Sjećanja papira” (2009), ,,Glađenje vremena” (2013), ,,Privremena koža” (2015) i ,,Prepuklost sa mesom” (2017), kao i sedam tomova eseja o modernoj i savremenoj poeziji, i tri dvojezične zbirke: ,,Privremena koža” - ,,Solun posle Odiseja”(jezici: grčki, srpski), prevod M. Puslojić, UKC, Beograd, 2019, ,,Privremena koža” (engleski, srpski), prevod J. Gumas i M. Puslojić, UKC, Beograd, 2019, kao i ,,Privremena koža i druge pjesme” (grčki, engleski), prevod J. Gumas, izdavačka kuća Romi, 2019.

Dobitnik je više priznanja na međunarodnim festivalima (Tesaloniki, Atina, Targu Ju) i učestvovao je na „Nuori Voima“, specijalnom izdanju posvećenom savremenoj grčkoj književnosti i poeziji u Helsinkiju, Temperu i Jivaskili, 2015. Međunarodnu nagradu za poeziju ,,Tudor Argezi” dobija 2018, od Udruženja Pisaca Rumunije, dok od Udruženja Pisaca Srbije dobija međunarodnu nagradu ,,Povelja Morave” 2019. godine, kada postaje i član Udruženja Pisaca Srbije.

Njegove pjesme su prevođene na engleski, nemački, španski, finski, rumunski, bugarski i srpski jezik i mogu se naći u mnogim međunarodnim antologijama.

Jedan je od osnivača kulturne fondacije ,,Idrija” i urednik izdavačke kuće „Romi“ iz Tesalonikija. Preveo je Volt Vitmana i Volas Stivensa na grčki.Ali ono što čini Petera Golitsisa velikim pjesnikom je način na koji on upada u svoje i gleda u poetske slike svijeta svrgavajući ga. Njegova poezija je strastvena životu, prevladava i raste za nas. Čitajući njegovu  zbirku poezije ,,Prepuklost sa mesom “ ali i sve ranije vidimo političkog pjesnika koji dramatično definiše metode svog pisanja. U svojim stihovima kao i u cjelokupnoj svojoj poeziji Golitsis je svjetlonazor najviše zamišljen. Možda smo zarobljeni u vremenu, zarobljeni u raspadajućim tijelima gdje materijali gube sjaj, ali postoji onaj dinamičan način nastavka, iz generacije u generaciju, jedinstvenim načinom odbrane. Pjesme iz njegovih zbirki su mozaik samospoznaje, gdje je čovjek, u centru svijeta, insistira na stvaranju uprkos smrti. Otkrivamo da ove pjesme, su odsječene od uobičajene lirizma, na presudan način služe istini koju svi kriju unutra. Iako deluje nesigurno, nevidljivo, upravo nas ta snaga istine spašava od našeg konačnog gubitka. Golitsis predviđa svijet u ruševinama. Smrtnost paradira u njegovom radu kao stvar od najvećeg značaja, gdje možemo definisati stvarnost. A pošto se ovaj pjesnik ne bavi lakim rešenjima, definicija stvarnog je neuravnotežena slika, oblak pejzaža, iskrivljeno ogledalo. Baš kao i naš svijet. Kao i naši instinkti. Intelektualna zemlja Golitsis krije u suštini žalost palog čovjeka, hvali slobodu i nasilje, govori retorikom da ukloni usamljenost, očajnički traži toplinu, kad ga sarkazam i surovost ostave na miru.

 On istražuje ljudske granice, probija se u opise zaboravljenih čula, postaje ljubazan kao odgovor na namjerno odjsJecanje duše od izražavanja kroz emocije, poduzimajući da nas vodi u paradoksalni kosmos izgrađenu na ruševinama moderne Evrope, sa slogovima i vizijama koje će se jednog dana ispuniti u budućnosti. Poezija Petera Golitssisa je subverzivna. Pjesnik opkoljava logiku i svojim slikama upada u racionalnost. Politika je isprepletena sa socijalnim i egzistencijalnim temama u nadrealnoj lirki koja je strukturirana u neočekivano i povremeno nerazumno. Petros Golitsis jedan je od kreativnih glasova u grčkoj poeziji. Stalnim prisustvom u polju kritičkih i rijetkih dubinskih studija pesnika modernizma, Golitsis ostavlja grčki književnost neizbrisiv trag. Riječ, kao što je to prosvetiteljstvo iznijelo, i odvodi nas u carstvo pjesničkog prevrata. Pjesme Petrosa Golitisa takođe senzibiliziraju potrebu za svjetlošću i optimizmom u društvu koje se utapa u blatu krvi (trule oči, jednostruka krv viče, u drvetu, litici i u prostoru i ugao vremena). Uostalom, smrt i mrtvi imaju stalno prisustvo u njegovim zbirkama (solarna oluja, tijelo po tijelo, od pojedinca do pogreba, mnoštvo podneva, plaža, Aleksis Akrithakis, crna trava i crvena fontan. Naravno, ne postoje egzistencijalne pretrage vremena.

ODABRANE PJESME:

JEDINA MOJA SU BRIGA VOZOVI

Pjesma za Anselma Kifera

Tašna

lutajuća

na praznim aerodromima

na crnim trakama

gdje cijede

rđu.

Potravljeni su

koraci ljudi

i ljudi sami

travu sasušenu utiskuju

Vjetar zvižduće krv.

Jedan avion sa strane

Kašlje - tren pred smrt - trava sasušena.

TIJELA

Tijela padaju

poput sjemena na tle

nova tijela se uzdižu

u pozama prethodnih

skončavaju i padaju

poput sjemena na tle

po pepelu se prostiru

vrišteći m i l o s t

BALKAN EXSPRESS

Probo me je nekoliko puta

spalio me živu

čudo je da vam se uopšte i obraćam

jer sam mrtva.

Jedina moja briga su vozovi

da li će proći na vrijeme

da me ne vide

kako raspoređujem sitno kamenje

i krijem se dolje.

Možda će jedan sitni kamen biti dovoljan

da me vide

kako držim ruke ostalih mrtvih

kako ih guram ka dolje.

GROBLJE TERMIS

Okupljanje mrtvih.

Svjetlo obasjava kamen

ka sebi se vraća

i ponovo obasjava kamen.

Na ovom groblju

ne pričaš sa znanima

sa mrtvima

sa sobom

niti se pomjeraš.

Lebdi poluprikaza

omeđena

kamenom i svjetlom.

JOŠ NIŽE

Trebalo bi iznova da siđem

da smirim svoje lude

poneki motre tavanicu

razrogačenih očiju

prave se mrtvi

još niže

skupe se dvoje - troje

glasno govore

trljaju ruke i prave planove

trebalo bi neprekidno da se nalazim još niže

za razliku od onog koji trese lancima

i urla

Sa Grčkog preveo: Dragan Vitorović