Prošle sedmice Milatović je odbio da raspiše izbore nakon što su šavnički odbornici skratili već istekli mandat šavničkom parlamentu.

U oba slučaja pozvao se na Zakon o lokalnoj samoupravi kojim je propisano da mandat Skupštine opštine traje četiri godine i da joj on može prestati prije isteka vremena na koje je izabrana, raspuštanjem ili skraćenjem mandata.

S obzirom na to da je mandat SO Šavnik prestao 2022. godine, te da od tada traje izborni ciklus u tom gradu, ocjena pravnog tima predsjednika države je da je zakonski nemoguće raspisati nove izbore, već da treba stvoriti uslove da se postojeći okončaju.

– U konkretnom slučaju, imajući u vidu da je mandat aktuelnom sazivu Skupštine opštine istekao u junu 2022. godine, njeno raspuštanje predmetnom Odlukom Vlade nakon isteka vremena na koje je birana, ne može ishodovati raspisivanjem novih izbora u opštini Šavnik – naveo je Milatović u saopštenju za javnost.

U šavničkom pravnom ćorsokaku, ostaje pitanje da li će nadležni organi obezbijediti uslove za nesmetan izlazak građana na biračka mjesta u zgradi Opštine i selu Kruševice, ili će Milatović i premijer Milojko Spajić ostati pri svome i status quo odugovlačiti u nedogled.

SLOVO ZAKONA ILI…

Odluku o raspisivanju izbora u Šavniku za 23. oktobar 2022. godine donio je bivši predsjednik Crne Gore Milo Đukanović koja je, kaže Milatović, zakonita i dalje na pravnoj snazi.

– Donošenje nove odluke u istoj pravnoj stvari, pored kršenja člana 37 stav 4 Zakona o lokalnoj samoupravi i člana 15 stav 2 Zakona o izboru odbornika i poslanika, značilo bi i narušavanje pravnog poretka i pravne sigurnosti u zemlji – rekao je Milatović.

NEZAKONITO PONAŠANJE VLADE: Jakov Milatović

On je podsjetio da je Državna izborna komisija (DIK), u odgovoru Ministarstvu javne uprave od 12. marta, ukazala „da je izborni proces na dva biračka mjesta u Šavniku u toku, odnosno da izbori nijesu sprovedeni na biračkim mjestima Sala SO Šavnik i kafana Kruševica“.

To, kako su naveli iz DIK-a, za posljedicu ima činjenicu da birači koji su upisani u birački spisak na tim biračkim mjestima nijesu ostvarili biračko pravo.

Milatović je istakao da se iz takvog stava zaključuje da je ostvarivanje biračkog prava na ta dva biračka mjesta nužno osigurati u okviru izbornog procesa koji je u toku, posebno imajući u vidu da se radi o pravu koje je zagarantovano Ustavom.

– Još jednom apelujem na sve nadležne institucije da odgovornim i predanim radom doprinesu finalizaciji započetog izbornog procesa, kako bi se u što kraćem roku konstituisali novi organi lokalne samouprave u opštini Šavnik – poručio je Milatović.

PRINCIP FAKTICITETA

Međutim, redovni profesor prava u penziji i nekadašnji predsjednik Ustavnog suda Blagota Mitrić smatra da je odluka predsjednika države da ne raspiše izbore zato što postojeći izborni proces nije završen, predstavlja klasičan primjer bukvalnog tumačenja pravnih normi koji je, kako kaže, prevaziđen u pravu.

On objašnjava da pravilo fakticiteta, koje je jače od pravne norme, važi u praksi sličnoj onoj u Šavniku kada nepravna situacija može potrajati do kraja četvorogodišnjeg mandata.

– Pored toga što je nastupila nepravna situacija u opštini, postoji pravilo fakticiteta i opšte međunarodno pravo „rebus sic stantibus“ – odnosno promijenjene okolnosti kada nadležni državni organ mora da dejstvuje odmah drugim odlukama. Teorijski i praktično ovo stanje u Šavniku može da traje do kraja novog četvorogodišnjeg mandata, što znači da taj grad trpi nepravnu situaciju. Valtazar Bogišić je davno napisao: „Ko ne razumije smisao i duh pravne norme, taj ne zna pravnu normu“ – rekao je Mitrić za Pobjedu.

Mitrić je, takođe, ocijenio da u Šavniku ne bi vladala pravna agonija da nadležni državni organi nijesu „prekrštenih ruku“ gledali opstrukciju izbornog procesa u tom gradu.

PRAVNO BEZUMLJE

– PRAVNA AGONIJA KOJA VLADA U ŠAVNIKU, A KOJA JE DO JUČE POSTOJALA I U ANDRIJEVICI I BUDVI, PROIZVOD JE KARDINALNE GREŠKE NADLEŽNIH DRŽAVNIH ORGANA. I DOK JE U ANDRIJEVICI I BUDVI U POSLJEDNJEM ČASU PRONAĐENO RJEŠENJE, OPŠTINA ŠAVNIK UPADA U SVE VEĆE BEZUMLJE. TAMO SU IZBORI POČELI U OKTOBRU 2022. GODINE, A NADLEŽNE KOMISIJE DONIJELE SU ODLUKU DA SE PONOVE NA DVA BIRAČKA MJESTA. OD TADA DO DANAŠNJEG DANA AKTUELNA CRNOGORSKA VLAST, NE DA NE MOŽE DA OBEZBIJEDI USLOVE ZA ODRŽAVANJE LEGITIMNIH IZBORA, NEGO SE PONAŠA KAO DA NE POSTOJI. I ONOM MJEŠTANINU ŠAVNIKA JE JASNO DA IOLE DOBAR DOMAĆIN NE BI DOZVOLIO DA MU SE TO DEŠAVA U KUĆI, A NE CENTRALNI DRŽAVNI ORGAN – REKAO JE MITRIĆ ZA POBJEDU.

U veći pravni haos upada se, dodaje Mitrić, činjenicom da imamo dva nadležna državna organa za rješenje situacije – Vladu i predsjednika države.

Mitrić je mišljenja da je Vlada odluku o uvođenju prinudne uprave trebalo da donese odmah poslije drugog-trećeg prekida glasanja na izborim mjestima u zgradi Opštine i selu Kruševice.

– Međutim, Vlada je „prekrstila ruke“ i gledala u nedogled. Onda su, nakon godinu i po od prvog izlaska na birališta u Šavniku, donijeli odluku o prinudnoj upravi. Međutim, Skupština opštine ih je preduhitrila skraćenjem mandata, pa je Vladina odluka formalno-pravno bila „out“. Ipak, moje mišljenje je da, ako je Vlada prva donijela odluku, iako nije bila zavedena u Službenom listu, ta i odluka SO su morale biti dovedene u jednak položaj. Pravilo međunarodnog načela glasi – „ko prvi u vremenu, jači je u pravu“. Tako nešto je trebalo da se primijeni u toj situaciji kada imamo lokalni i centralni organ da donose različite odluke po pitanju rješenja situacije u Šavniku – dalje objašnjava Mitrić.

Sa druge strane, kako je rekao, predsjednik države je čvrst u odluci da ne raspiše izbore, jer izborni proces u Šavniku nije završen.

– Imamo dva državna organa predsjednika i premijera koji su, svako na svoj način, nadležni za lokalnu samoupravu i svako za sebe donosi odgovarajuće odluke, pa se postavlja pitanje koja je važeća i to još više pokazuje pravni galimatijas u jednoj maloj opštini kao što je Šavnik. Ne znam kako bi se premijer i predsjednik ponašali da imamo parlamentarnu krizu kao što ima Srbija – naveo je Mitrić.

On je istakao da najoštrije osuđuje ponašanje nadležnih državnih organa, koji su nijemo posmatrali pravno bezumlje u malom Šavniku i dopustili da se „komšije, kumovi, rođaci svađaju međusobno“.

– To je nezabilježeno u iole civilizovanom svijetu, a čini mi se da je Crna Gora koliko-toliko civilizovana, iako nije demokratska, a još manje pravna država – zaključio je Mitrić.

Vujović: Dati ovlašćenja DIK-u

Državna izborna komisija (DIK) trebalo bi da preuzme nadležnosti opštinske izborne komisije (OIK) ukoliko ona ne može da sprovede izborni proces, ocijenio je doc. dr Zlatko Vujović, politički analitičar i predsjednik Upravnog odbora Centra za monitoring i istraživanje (CEMI).

Vujović je, na jučerašnjoj sjednici Odbora za sveobuhvatnu izbornu reformu, rekao da ne možemo govoriti o novom izbornom procesu dok prethodni nije završen.

– To je standard. Morate omogućiti da se dosadašnji izborni proces završi. Argumenti da ima birača koji su se preselili iz druge opštine mogu da važe za svaku opštinu. Nije ništa učinjeno da se spriječi ta situacija – rekao je Vujović.

On je stava da crnogorski parlament treba, zbog razloga hitnosti, prije predviđene izborne reforme, usvoji izmjene kojima bi se DIK-u dala mogućnost da preuzme nadležnosti OIK-a.

– DIK nije nikakva federacija opštinskih izbornih komisija, ali treba da postoji jasna hijerarhija, ne samo kada govorimo o upravnom postpuku, već o organizaciji izbornog procesa. To bi trebalo da bude najbolja poruka svih političkih partija – hajde da damo ovlašćenja DIK-u da završi izborni proces, a ne da u IBAR-u stoji da ova zemlja to ne može da uradi – poručio je Vujović.

DPS: Vlada da povuče odluku i doprinese fanalizaciji izbora

Odluka Vlade Crne Gore da povučenu odluku pošalje na objavljivanje Službenom listu kako bi uvela prinudnu upravu u opštini Šavnik nezakonita je i protivustavna, ocijenili su u Demokratskoj partiji socijalista (DPS).

U toj partiji smatraju da je uslov svih uslova da Vlada i nadležne državne institucije odgovornim pristupom doprinesu finalizaciji započetog izbornog procesa da bi se u najkraćem roku konstituisali novi organi lokalne samouprave u Šavniku i razriješila dugotrajuća politička kriza.

Pozivaju Vladu da se vrati poštovanju ustavnog poretka i da povuče nezakonitu Odluku o uvođenju prinudne uprave u opštini Šavnik.

– Vlada koja nije u stanju da obezbijedi poštovanje zakona i sprovođenje izbora, i koja na taj način svjesno ulazi u rizik da sruši osnovni princip vladavine prava, ne može da govori o dobijanju IBAR-a. Iz odgovornosti da zaštitimo poziciju države u susret odluci EU o ispunjenosti privremenih mjerila, uradićemo sve da ne dozvolimo da u IBAR-u stoji da ova država nije u stanju da obezbijedi poštovanje ustavnog poretka – istakli su u saopštenju.