Istorija

Evropske stranputice

Mar 25, 2024 0 Komentara

(15 riječi)

Pitanje je - kako smo došli do toga da članice EU, poput Mađarske, ne samo podržavaju Rusiju sa svim antievropskim vrijednostima, nego da budu blijede kopije Putinove vladavine, da mnoge partije u EU budu finansirane ruskim dolarima i blagonaklone prema zločinačkoj agresiji na Ukrajinu

Autor: Slobodna Jovanović - Pobjeda

Ako bismo tražili pojam koji najsažetije definiše slobodna društva, samim tim i demokratiju, onda bi to bio individualizam. I kao pravo na posebnost, tako i kao pravo na individualne slobode i prava.

Organizovanje individualaca na osnovu ideološke osnove i stavova, interesa ili nekih zajedničkih ciljeva čini princip političkog organizovanja u demokratskim društvima. Nasuprot tome, zloupotreba demokratskih resursa u nametanju kolektivnih ideologija, produkovanog opšteg interesa, nacionalnog ili bilo kog drugog, i ciljeva koji proizilaze iz tako grupno formulisanog interesa obično se kreću od simulirane demokratije, tzv. hibridne demokratije do autokratija i otvorenih diktatura. Granice svih tih oblika u kojima je pojedinac jedino važan kao dio grupe uvijek su fluidne i prelaze iz jednog stanja u drugo, u zavisnosti od volje i prilika u koje društvo zapada.

KONTROLA MEDIJA

Nije teško povezati da sve ideologije, religije i organizacije, koje zagovaraju grupne interese, sabornost, potiru individuu i smatraju da su prava individue potpuno efemerna u odnosu na interes čopora, pripadaju političkom desnom spektru i same po sebi su reakcionarne, retrogradne i neprijateljske prema modernosti i uređenim demokratijama u kojima je pojedinac stub sistema. Nerijetko se radi o nasilnim ideologijama i organizacijama koje ili sprovode nasilje nad neistomišljenicima ili podstiču nasilje prema njima. Sistemi u kojima dominiraju takve ideologije uskraćuju svojim građanima pravo na slobodan izbor, na slobodnu informaciju i na slobodnu misao. Iako se često slične pojave u mnogim takvim nedemokratskim društvima poistovjećuju sa istorijskim periodima fašizma, koji je dobio ime simbolički, jer je uvezano pruće (italijanski fascio) mnogo teže prelomiti, za razliku od pojedinačnih grančica, ne bi trebalo bježati od sličnih paralela, jer okolnosti čine da stvari izgledaju benignije nego što jesu. U nekim drugim okolnostima sigurno da bi se pokazale u pravom svjetlu, u kakvom su se već istorijski dokazale.

Jedan od slikovitih primjera je propaganda i zloupotreba medija. Danas nije moguće kao što je to bilo u periodu pred osvajanje vlasti nacista u Njemačkoj i nakon osvajanja vlasti kada su biračima dolazili na vrata i poklanjali tada poprilično skupe radio-aparate na kojima su bile fiksirane frekvencije na kojima su slušaoci u predviđenim terminima mogli slušati partijska obraćanja Hitlera, Gebelsa i drugih. Između njihovih govora emitovana je muzika i radio-drame za koje su njemački nacisti smatrali da su dovoljno njemačke i patriotske po njihovim mjerilima. Sada se koriste suptilnije metode - davanje nacionalnih frekvencija podobnim medijima, vlasničko preuzimanje većine medija, zloupotreba tzv. nezavisnih radio-difuznih organizacija za kontrolu medija i sl. Različita su iskustva u nedemokratskim sistemima, počev od Mađarske u kojoj država preko agencije kontroliše sve elektronske medije, Srbije u kojoj vladajući SNS i predśednik Srbije kontrolišu sve institucije države, a preko njih i propagandu preko uzurpiranih medija, uključujući i Javni servis Srbije, pa do Bjelorusije i Rusije u kojima se mediji kontrolišu teškom represijom, a nije rijetkost da su i ugroženi životi „grešnih“ novinara.

DIKTATORI ZAJEDNO: Putin sa Vučićem

Kolika je moć kontrole javnog mnjenja u neslobodnim režimima govori i to da vlast u Mađarskoj i Srbiji opstaje isključivo na selekciji informacija i propagandi koja veliča vlast i njene uspjehe, sa jedne strane, dok sa druge strane od svojih političkih protivnika stvaraju neprijatelje nacije, države, izdajnike i strane plaćenike. To najbolje pokazuje to što gledaoci jedine kablovske televizije u Srbiji, koja nije pod kontrolom vlasti, skoro konsenzusom su protivnici akuelne vlasti, dok većina stanovništva živi u medijskom mraku, bez saznanja o vezama vlasti sa kriminalom, aferama, zloupotrebi pravosuđa itd. Kreira se situacija da svako ko kritički posmatra vlast postaje žrtva ostrašćenosti većine, organizovane po već navedenom principu grupe - rulje, kojom upravljaju tzv. nacionalne elite i njihove vođe.

ISTORIJSKE ,,ISTINE“

Raspadom velikih socijalističkih tvorevina, poput SFRJ i SSSR-a, na više manjih država, najveće među njima, Srbija i Rusija, umjesto da su krenule putem modrnizacije i demokratizacije, vratile su se na početne tačke, na vremena kad su težili imperijalnoj moći i kad su širile svoje teritorije, ubijeđene da su to njihove istorijske teritorije, bez obzira što su to bile u nekom kratkom periodu istorije. I ne samo to, kao mnogo veće i brojnije zemlje uspijevaju da nametnu narative, istorijske „istine“ kojima svojataju tuđu istoriju, asimiluju druge nacije, kao dio imperijalne politike.

Crna Gora je žrtva jedne takve ambicije, kada se istorijske praznine druge države popunjavaju istorijom Crne Gore, iako Crna Gora ima potpuno odvojeni istorijski život od te države, osim u dva perioda kada je bila žrtva njene oružane agresije. Postoji naoko sličnost sa aktuelnim aspiracijama Rusije na Ukrajinu, ali uz prilične razlike, tako da ćemo se time baviti kasnije. Iako je Crna Gora medijski okupirana medijima iz Srbije, nije je moguće poistovjetiti sa medijskom situacijom u Srbiji. Ako je riječ o uticaju iz Srbije na Crnu Goru, onda je to više putem publicistike, izmišljene mitologije, tobožnjih narodnih predanja, internet kvazienciklopedija, itd, nego što to uspijeva „prijemčivost“ Vučićeve vladavine i njegova propaganda. Ono što je karakteristično za Crnu Goru je to što su prosrpski argumenti sve tanji i sve groteskniji, to je dokazivanje srpstva sve agresivnije i sve opsenije, što ide do nivoa lakrdije. Slušajući ih u Crnoj Gori nije bilo nikada nikakvog zajedništva, već smo kroz čitavu istoriju svi bili rogovi u vreći. Jedino što je bilo zajedničko nije ljubav prema Crnoj Gori, već ljubav prema Srbiji, koje nije ni bilo pet stoljeća. Izmišljaju se nošnje, kola, nose se šajkače, mrzi se zastava jer ne liči na srpsku, ... stvara se nova prošlost.

Da Crna Gora nije ni demokratska, ni građanska govori to da je ona organizovana ne na individualnim slobodama i pravima, već na grupnim ideologijama, bilo da su nacionalne, geopolitičke ili neke treće. Da ne bude zabune ne negira se pravo bilo kojoj zajednici na organizovanje, ali ako polaze od prava individua na udruživanje, a ne na nametnute nacionalne ili druge okvire. Najbolji primjer tog nametanja su neka agresivna ponašanja bošnjačkih političkih predstavnika prema crnogorskim Muslimanima da oni ne mogu biti ništa drugo do Bošnjaci, praćeno ne baš pristojnim epitetima. Elem, politička scena u Crnoj Gori je podijeljena na procrnogorsku, srpsku ili prosrpsku, bošnjačku, albansku, prorusku i prozapadnu. Da stvari budu žalosnije, politički subjekti se ujedinjuju po nekoj iščašenoj logici, po trenutnim političkim interesima. Tako imamo zajedno prozapadne i proruske partije, ali jedino što nemamo to je ujedinjenje proevropskih partija, iako su svima puna usta evropskog puta.

RUSKI UTICAJ

Najteže objašnjivo zdravom razumu je da su u tzv. proevropskoj vladi najbrojniji proruski opredijeljeni političari i poštovaoci Putina. Istina da je EU svojim proširenjem izgubila svoj pravi karakter koji je činio najboljim mjestom za življenje na planeti. EU kakvu pamtim iz vremena kada sam bio pasionirani zagovornik članstva u EU i sebe titulisao sa „najmanje Evropljanin“ krasile su ono što kolokvijalno zovemo evropske vrijednosti. To su one individualne slobode i prava, bez kolektivnih ideologija, bez kolektivnih žrtvovanja i žrtvovanja samo u ime slobode. Te i takve evropske vrijednosti su napadnute potonjih makar dvije decenije u čitavoj Evropi. Ako bismo vrijednosno određivali što su evropske vrijednosti onda bi ono što predstavlja Rusija već duže vrijeme bio pravi primjer antiteze toj sentenci, kao sve suprotno evropskim vrijednostima. Pitanje je kako smo došli do toga da članice EU, poput Mađarske, ne samo podržavaju Rusiju sa svim antievropskim vrijednostima, nego da budu blijede kopije Putinove vladavine, da mnoge partije u EU budu finansirane ruskim dolarima i budu blagonaklone prema zločinačkoj agresiji na Ukrajinu.

Evropa, koja postavlja Orbanovog čovjeka za komesara koji daje smjernice u reformama i demokratizaciji, debelo je bolesna. Čini se da svi ti likovi, od Varheljija, Pope, Žofrea, da ih ne nabrajam dalje, samo gledaju da zadrže svoju platicu i simuliraju nekakav rad, inače ih zabolje ono čuveno uvo jednog našeg ambasadora i za Zapadni Balkan i za demokratiju. Da im je do demokratije ne bi se Ursula fon der Lajen grlila sa Anom Brnabić nakon što su onako bezočno pokrali izbore u Srbiji, niti bi se svjetski državnici srdačno zdravili sa Aleksandrom Vučićem nakon „najčistijih izbora u istoriji“ i dok ih on vrijeđa na najprizemniji način.

Dok god vlada licemjerje i dok god se evropski zvaničnici sastaju sa članovima Vlade Crne Gore, dok Andrija Mandić sjedi na mjestu predśednika parlamenta, nema ništa ni od evropskih vrijednosti, ni od EU. Ili dok god se srpski političari ljubakaju sa zločincima u Moskvi, dok se igra fudbal sa reprezentacijom zemlje koja granatama zasipa reprezentativce jedne druge zemlje - mi imamo posla sa običnim ništarijama čiji jedini životni moto je novac.

PRISVAJANJE UKRAJINE

Ana Brnabić, naviknuta na antologijske intervjue sa Jovanom Jeremić, oduševljena je intervjuom Putina sa Takerom Karlsonom. I ne samo ona, oduševljen je i dobar dio Crne Gore i skoro sva Srbija. Nema veze što nije bilo nijednog pitanja o Navaljnom, Putinovim dvorcima i vinogradima na obalama Crnog mora, podignutim novcem tajkuna koji je tobože dat za prosperitet Rusije, prepunim zatvorima Putinovih protivnika, zabrani medija, zabrani NVO, .... jedino ga interesovao Evan Gerškovič, američki novinar uhapšen za špijunažu.

Ono što je meni smiješno u tom intervjuu su istorijska tumačenja od strane Putina. U namjeri da objasni kako se radi o istom narodu, upravo je pokazao da su Ukrajinci (ne pominje Ukre kao izvor imena, već kao da su „ukraj“) poseban narod sa posebnom istorijom do ujedinjenja dijela Ukrajine u XVII stoljeću sa Moskovskim carstvom. Poneki put mu se otelo da je Novgorod bio centar Moskovske velike kneževine, pa je malo brkao pojmove Rusi i Moskoviti, pa Rurika povezao sa knezom Olegom, koji je bio na čelu Kijevske Rosi, itd. Ali ono što je sigurno, istorija Kijevske Rosi ne može pripadati sadašnjoj Rusiji samo zato što je 1654. Bogdan Hmeljnici, nakon višegodišnjih pregovora sa Varšavom, Otomanskim carstvom i Moskvom ipak potpisao sporazum sa Moskvom, jer je Aleksej I obećao punu autonomiju, koju je Petar Veliki kasnije potpuno poništio. Petar Veliki je Moskovite pretvorio u Ruse upravo da bi prisvojio bogatu istoriju Kijevske Rusi, koja je u XI stoljeću bila evropski kulturni, religijski i univerzitetski centar. U to vrijeme je imala oko 400 crkava, uključujući i čuvenu Kijevsku lavru, dok su Moskoviti dijelili kulturu barabar sa Mongolima. Kijev je nastao u V stoljeću, dok Rusija danas slavi godišnjicu postojanja od 859. godine, kada je nastao Novgorod kao centar Moskovske velike kneževine. U Novgorodu postoji i spomenik koji slavi 1000. godišnjicu. To i Putin reče u intervjuu.

Nego, u više navrata sam pisao o istoriji Ukrajine, pa se ne bih ponavljao, ona je imala burnu istoriju i nije nikada bila samo dio Ruske imperije, iako Putin daje sebi pravo da je prisvaja. Ukrajina i njen narod su prošli razdoblje najvećih uspjeha u vremenu moćne srednjovjekovne države Kijevske Rusi, zatim tatarsku okupaciju u XIII stoljeću i državno rasulo, a potom duga stoljeća kolonijalne podložnosti moćnim suśednim državama: Tatarskom kaganatu ili Zlatnoj hordi, Poljskoj kraljevini i Republici, Litvanskom vojvodstvu, Moskoviji, odnosno kasnije Ruskoj imperiji, Otomanskom sultanatu, Habsburškoj carevini i Austrougarskoj monarhiji, Rumunskoj kraljevini, Sovjetskoj komunističkoj državi. Po logici Putina svi bi oni danas polagali pravo na djelove Ukrajine.

Ono što je meni posebno zanimljivo je crkveno pitanje. Od početaka hrišćanstva u Kijevskoj Rusi, Carigradski patrijarhat je, u crkvenom smislu, bio nadređen Kijevskoj mitropoliji, a Kijevska mitropolija je bila nadređena ostalim istočnoslovenskim eparhijama, uključujuči i mladu Moskovsku eparhiju. Ako se radilo o jednom narodu koji je podijeljen u dvije države zanimljivo je zašto je Moskovska eparhija nekanonski istupila iz Kijevske mitropolije i formirala sopstvenu mitropoliju, ostavši oko 140 godina van kanonskog reda. Znači, nepriznata 140 godina. Za one kojima slabo ide matematika to je skoro pet puta duže od nekanonskog statusa CPC!

Nego, mnogo važnije od Putinovih istorijskih nebuloza jeste nešto što nije fraza. A to je da se u Ukrajini brani evropski sistem vrijednosti. Ako je u miru uspio da ga poremeti, možete misliti što bi se desilo da pobijedi u ratu protiv Ukrajine. Nego me strah ko ih brani! Zamislite da se raširi sistem u kojem vođa mijenja Ustav po svom nahođenju, dodaje mandate, na izborima dobija 87 odsto, da su mu protivnici oni koje vođa izabere, da kritičari, poput Borisa Nadeždina i Jekatarine Duncove, nemaju šanse da ispune uslove za kandidaturu, a da komunista Haritonov, nacionalista iz LDPR (partija Žirinovskog) Leonid Slucki i neki Davankov iz biznisa, poštovalac Putina, budu jedini protivnici. Što će reći – bez protivnika!