“Proces je postupan, dobro organizovan i lako ga je dokumentovati tokom poljednjih nekoliko godina: i susjedna Srbija i Rusija pokušavaju proširiti uticaj u Crnoj Gori. I to čine vrlo uspješno. Jedan od najefikasnijih instrumenata u tom poslu je Srpska pravoslavna crkva”, piše bečki Der Standard.

U tekstu koji potpisuje Adelheid Wölfl, naslovljenom “Na sudu zbog kritike srpskog pravoslavlja”, potaknutog suđenjem istoričaru Bobanu Batrićeviću, između ostalog piše:

“Nakon 2017, kada se Crna Gora pridružila NATO-u, što je bio jasan znak prozapadne orijentacije, kontramjere koje su preduzele antizapadne snage postale su sve uočljivije. Tokom pandemije Kovida, Srpska pravoslavna crkva mobilisala je desetine hiljada građana protiv zakona o vjeri.Taj je zakon omogućio da vjerski objekti koji su bili izgrađeni iz državnih fondova ili su pripadali državi sve dok Kraljevina Crna Gora nije inkorporirana u Kraljevinu Jugoslaviju 1918, ponovo postanu vlasništvo sadašnje države Crne Gore”.

“Kroz propagandu i laži”, piše Der Strandard, “taj pokret uspio je da pravno pitanje vlasništva nad imovinom prikaže kao borbu socijalno ugroženih za ljudska prava, što je dovelo do smjene vlasti i zbacivanja prozapadne vlade. Tada su na vlast došli političari poput Dritana Abazovića, pod uticajem srpskog predsjednika Aleksandra Vučića”.

“U Srbiji”, piše dalje u tekstu uticajnog bečkog lista, “mnogi nacionalisti nikada nisu prihvatili nezavisnost male, multikonfesionalne i multinacionalne Crne Gore. Oni danas sve snažnije rade na jačanju uticaja srbijanskog režima na okolne države – Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu i Kosovo. Njihov projekat “Srpski svet” ne podrazumijeva nužno promjenu granica, već prije slabljenje suvereniteta susjeda. Slično kao i devedesetih godina XX vijeka, srpsko pravoslavlje postaje protagonista etničkog nacionalizma i, uz pomoć mitologije, poprima kvazireligijski karakter. Ova religijsko-nacionalistička srpska politika poznata je od 19. vijeka. Ime joj je etnofiletizam. Nacija ima prednost nad vjerom: crkva je tu primarno da služi naciji. To, naravno, vodi u proces protiv sekularizacije”.

Der Standard dalje piše: “Jedan od onih koji to kritikuju je istoričar Boban Batrićević(…) U svojoj kolumni, on citira mitropolita Joanikija II Mićovića, koji pozitivno govori o četničkom vođi Draži Mihailoviću, kao i vladiku Metodija Ostojića, koji je rekao: “Rusija je nada za cijeli slobodoljubivi svijet(…) U svetoj Rusiji leži nada za spasenje ne samo za pravoslavne narode, nego i za Evropu i cijeli svijet”. Zbog toga je Batrićević na sudu. Ovaj proces, koji je u suprotnosti sa slobodom izražavanja, bio bi nezamisliv u Crnoj Gori samo nekoliko godina unazad. Ali danas je crnogorsko pravosuđe očito pod uticajem nove vladajuće klike. Uloga “političkog hrišćanstva” na Balkanu tema je kojom se akademski krugovi naširoko bave već decenijama”.

“Rusko pravoslavlje zauzima vrlo sličnu etno-nacionalističku poziciju kao i Srpska pravoslavna crkva tokom raspada Jugoslavije i danas. To nema nikakve veze sa principima hrišćanstva; i Ruska i Srpska pravoslavna crkva organizacije su koje autoritarnim režimima daju ideološku legitimaciju i obezbjeđuju ideološku superstrukturu koja je zasnovana na antizapadnom i antidemokratskom etno-nacionalizmu”, kaže za Der Standard ugledni stručnjak za istoriju Istočne Evrope sa Bečkog univerziteta, Oliver Jens Schmitt.

“Ali danas u Crnoj Gori, ako to kažete javno, završite u policiji”, dodaje Der Standard.

Bečki list tekst završava upozoravajućim poređenjem sa Bosnom i Hercegovinom: “Tu su pokušaji da se Crna Gora – kao što se već decenijama čini sa Bosnom i Hercegovinom – prikaže kao “disfunkcionalna država”, koju treba potčiniti Srbiji, da bi navodno bila “stabilizovana”. U tom ključu treba tumačiti i pozive da se Srbi u Crnoj Gori proglase za konstitutivni narod i bude uspostavljen etno-federalni sistem”.