ruštvenim mrežama i srpskim medijima širi se tekst dopisnika iz Rima Željka Pantelića „Božićni ustanak nije bio sukob Crnogoraca i Srba“. On u tom u tekstu piše da se u dijelu crnogorskoga društva kreira mit o Božićnom ustanku iz 1918. godine, mada je to bila Božićna pobuna, i tvrdi: Prvo, da sukob nije bio na liniji Crnogorci – Srbi, već na dinastičkoj i ideološkoj osnovi. Po njemu, sve se završilo brzo i još brže palo u zaborav. Drugo, citira navode izvjesnih britanskih posmatrača, koji su boravili u zemlji da isprate izbore za ustavotvornu skupštinu 1920. godine, očito podržavajući njihovu tvrdnju, da su pristalice kralja Nikole bili obični razbojnici koji pljačkanje ljudi opravdavaju borbom za povratak kralja Nikole.

Obmane i činjenice

Ali zluradi Pantelić, koji o ovoj problematici pojma nema, ne citira ono što je ključno. To su izvještaji grofa Džona de Salisa, doajena diplomatskog kora u Kraljevini Crnoj Gori i američkog pukovnika Šermana Majlsa, kao ni američkog majora Čarlsa Velingtona Furlonga, koji su tokom 1919. godine boravili u Crnoj Gori i jasno konstatovali da je Crna Gora bila žrtva nasilne okupacije i aneksije od strane Srbije i da je crnogorski narod bio žrtva strašnoga terora. Pristrasni i nedovoljno upućeni dopisnik – novinar, gospodin Pantelić - makar bi morao znati da činjenice obavezuju i da zaključci i interpretacije slijede iz činjenica. Ali on to ne radi, jer o ovoj problematici pojma nema ili ga je neko naučio da servira obmane. Dakle, nijedan od ova dva zaključka i sama definicija Božićnog ustanka kao Božićne pobune nijesu tačni. I sa stanovišta međunarodnog prava i crnogorskoga ustava i krivičnog zakonika, važećeg tada u Crnoj Gori.

To nije bila oružana pobuna, inkriminisana onda važećim zakonodavstvom, već oružani ustanak za odbranu suvereniteta i pravnog poretka Crne Gore. I božićni ustanici nijesu preduzeli nikakve deliktuozne i inkriminisane radnje, već samo ono što ih je po zakletvi ustavnom i pravnom poretku obavezivao crnogorski ustavni i zakonski sistem.

Aneksija a ne ujedinjenje

Gospodin Pantelić treba da zna značanje i smisao ustavnih, zakonskih i moralnih normi koje su tada vladale u Crnoj Gori i Evropi, ali budući da je novinar dopisnik iz Rima dugo godina, još iz vremena Miloševića, kad piše o ovoj temi, makar bi trebalo da pročita dvije naučne studije: rektora Đenovskoga univerziteta i profesora međunarodnoga prava, doktora Prosperta Fedocija (1921) i profesora Arnalda Gatija (1924), koji su jasno dokazali da je Crna Gora bila žrtva okupacije i aneksije 1918. godine i da nikakvog „ujedinjenja“ nije bilo.

Izmišlja i da je vojni komadant i vođa Božićnog ustanka, komandir (brigadir) Krsto Zrnov Popović, bio Srbin i da se tako nacionalno izjašnjavao, što je neistina - dokumenti ga demantuju. Inače, ustanak je masovni oružani otpor sa ciljem slamanja okupacionoga poretka, što je bilo u crnogorskom slučaju, zbog čega i jeste ustanak. Učestvovalo je oko 5.000 naoružanih ustanika koji su za cilj imali oružano slamanje otpora srpskih okupacionih trupa. Nakratko,

pred sami slom ustanka, dobio je bio i oblik rata između Crne Gore i Srbije. Jer je bio masovni oružani otpor, u zahvatu cijele crnogorske teritorije, u koji su se bili uključili cjelokupni ljudski i drugi resursi. Potvrđuje to i činjenica da je nakon propasti ustanka protiv srpske okupacije oružani otpor nastavljen kroz komitski pokret, protiv koga je vođen pravi rat. Unutar njega bilo je uključeno više hiljada lica, od kojih su mnogi zvjerski ubijeni ili su robijali dugogodišnje kazne, a njihove porodice iskusile brutalnu osvetu Aleksandrove žandarmerije. Cijela Crna Gora, pa i Rovca su tome najbolji primjer. Protiv njih je doslovno vođen rat, koji se završio užasnim zločinima, koje je žandarmerija izvršila nad Rovčanima, samo da ih prisili da se pomire s okupacionim poretkom. Koliko je kratko trajao i bio brzo zaboravljen, kako piše Pantelić, posljednji komita, inače učesnik Božićnog ustanka, ubijen je tek 1933. godine. Bio je to Petar Markov Pekić, jedan od vođa Božićnog ustanka.

Crnogorci u dvorištu

Što se prvoga zaključka tiče da to nije bio sukob Crnogorci - Srbi, dokazujemo da jeste primjerom komandira Đura Vučinića, koji je nakon propasti ustanka emigrirao u Italiju. Amnestijom 1921. godine, koju je potpisao kralj Aleksandar, obuhvaćena su sva lica koja su se nalazila u egzilu, uglavnom u Italiji, i dozvoljen im povratak u Crnu Goru sa jugoslovenskim pasošima. U jugoslovenskom konzulatu u Rimu, komandir Đuro je odbio da primi jugoslovenski pasoš u kome je pisalo da je Srbin. Tražio je da mu napišu da je po narodnosti Crnogorac, što su u konzulatu odbili. A onda su mu kazali da će bit ispraćen kući, na Vranićke Njive kod Podgorice, i da mu se stoga neće dozvoliti da se kreće van dvorišta, samo zato što je Crnogorac. Stoga mu je nekolike godine pred kućom stojao žandarm, i sprečavao mu kretanje van dvorišta. Između dva rata odbio je da prima i jugoslovensku penziju. Drugi zaključak da su

pristalice kralja Nikole, dakle, domoljubi koji su se borili za slobodu svoje domovine, bili obični razbojnici, najobičnija je zamjena teza. Upravo, one koji su zločinačkim i razbojničkim metodama lišili Crnogorce države – žandarmerija i kvislinzi - koji su utvrđivali okupacioni poredak u zemlji, možemo nazivati razbojnicima, bolje reći zlikovcima. Stotine pobijenih i popaljenih domova, oteta sloboda i država, pljačka svih crnogorskih resursa, śedoci su zločinačke naravi režima kralja Aleksandra Karađorđevića.

Vrijedi pomenuti i činjenicu da je između dva rata Crnogorska stranka artikulisala crnogorske nacionalne i državne interese. A na toj nepravdi učinjenoj prema jednoj maloj državi, Crnoj Gori, i narodu, Crnogorcima, koja je između dva rata vapila do neba, utemeljio se komunistički pokret u Crnoj Gori. Da bi 1945. godine, kao ratni pobjednik, konstituisao Crnu Goru kao jednu od šest jugoslovenskih federalnih jedinica – povratili su joj jedan oblik državnosti - a Crnogorcima su dali pravo da se tako iskazuju. Nema boljega dokaza da je Božićni ustanak bio crnogorsko-srpski sukob od te činjenice. Kad su 1945. godine dobili pravo da se iskazuju Crnogorcima, masovno i dobrovoljno su se tako iskazivali, čemu smo svi śedoci. Njih skoro 200.000 samo u Srbiji. Zato gospodin Pantelić treba da nauči da prije nego što nešto napiše prethodno to valjano prouči. Jer njegova priča o Božićnom ustanku i njegovim učesnicima je netačna. Nas dvojica, ja Stevo Vučinić, sin Marka Vučinića, izgnanika u Gaeti, i sinovac komandira i jednog od vođa Božićnog ustanka, takođe i emigranta u Gaeti, Steva Jovanova Vučinića i svi moji Vučinići na čelu sa ministrom i generalom Milutinom Vučinićem, predsjednikom Vlade u egzilu, koji je umro kao izgnanik i sahranjen u Rimu 1922. godine, stradali su zbog odanosti Crnoj Gori i ljubavi prema njoj kao svojoj domovini. Moja bliska krvna svojta Đuro Vučinić unuk je komandira (majora) Đura Mijajlova Vučinića, jednoga od golgotskih mučenika za pravo, čast i slobodu Crne Gore (i njegov stric Andrija bio je u Gaeti).

Na kraju, obraćamo vam se lično, uvaženi gospodine Panteliću, jer se nadamo da ćete ovo naše pismo pročitati. Savjetujemo vas da naučite da poštujete činjenice koje obavezuju. Ako nam ne vjerujete, za nauk pronađite državni kalendar Kraljevine Crne Gore za 1920. godinu, koja je još bila priznata kao država. U njemu će te naći poemu „Sloboda ili smrt“, autora Rada Dedovića, napisanu u Marselju, decembru 1919. godine, u kojoj između ostaloga piše: „...bijele dvore vojvode Mijajla/ pune nekad gospodstva i sjaja/ zapališe dom junaka starih/ obijesni Huni i Tatari/ što ne šćeše njegovi sinovi/ srbijanski postati robovi...“

Nadam se, gospodine Panteliću, da ste iz ovoga našega odgovora nešto naučili o Božićnom ustanku i crnogorskim slobodarima.

Stevo M. Vučinić, potpredśednik Crnogorske evropske partije

Đuro M. Vučinić, član Glavnoga odbora Crnogorske evropske partije  

pobjeda.me