Škrinja

Goran Sekulović: Hommage Podgorici (XIII)

Dec 19, 2023 0 Komentara

(15 riječi)

Iz knjige Gorana Sekulovića ‘’Hommage Podgorici’’, sa podnaslovom ‘’I ljudima koji su je nosili u svom srcu i stvaralačkom duhu'', koja će se uskoro publikovati, objavljujemo u nastavcima esej ''Morača, Ribnica, Gorica… ili: Od ’Labud plaže' do 'Bemax Arene' i dalje niz obale Morače do 'kraja bedema' grada''.

Na ovom mjestu mi dolazi asocijacija u vezi jedne misli i ideje Pavla Mijovića, kojom je htio da do kraja osmisli i oplemeni te stavi u funkciju nacionalne, istorijske i kulturne memorije kompletan prostor na obje obale Morače, i sa strane hotela ''Podgorica'' i nagrađenog projekta Svetlane Kane Radević i sa strane utvrđenja na ušću Ribnice u Moraču: ''Jedna komponenta za koju bi se trebalo založiti je kompletiranje ovog srećno započetog pokušaja prilagođavanja prirodnim i istorijskim relejima titogradske arhitekture sa pandanom na drugoj  strani rijeke – staroj gradskoj tvrđavi koju već dugo narod naziva Nemanjinim gradom. Ona je arheološki ispitana i za nju je predloženo adekvatno rješenje. Nečiji nehat ili nerazumjevanje godinama su kočili izvođenje jednog započetog posla, uklapanje Nemanjinog grada u živi organizam izgradnje Titograda kome stoji kao ruglo u samom centru grada.

Poslije Radevićeve egzibicije, koja je uvažena kao primjer za dublje razmišljanje i nove ambicije u građevinarstvu isprepletenom ostacima kulturnog nasljeđa, trebalo bi već jednom da se shvati da je Nemanjin grad Titogradu ono što i citadela staroj Budvi – oaza u pustinji jednoličnog novog urbanizma, koji je obezličio i jedan i drugi grad. U tu oazu bi se moglo pobjeći na osobit način – pogledom sa terasa novog titogradskog hotela, izronulim iz pećinskih obala rijeke kao himera stare Podgorice. Samo rekonstruisana titogradska citadela, konzervisana i uređena kao svojevrstan muzejski objekt, mogla bi da bude odgovarajući pandan tek podignutoj građevini.

Svetlana Radević je poštovala tu uzajamnost. Zašto da se tragom te nove inicijative ne istraje? Zašto da se ne uradi  ono što je prije nekoliko godina, kad je podnesen prijedlog za očuvanje i oživljavanje istinskih vrijednosti starog podgoričkog urbanizma i arhitekture, izgledalo prihvatljivo i izvodljivo, a sad evo, nanovo aktualizovano? Tek dopunjeno uređenjem Nemanjinog grada i njegovog ambijenta na suprotnoj strani Morače kao tražene i srećno nađene poente na kojoj bi se sa terasa novog hotela mogao da odmara pogled, zaustavlja misao i evokacija, oplemenjuje perspektiva i horizont – tek tako kompletirano nagrađeno djelo postalo bi osmišljeno do kraja.’’[1]

Slična ideja Mijovićevom razmišljenju jeste poduhvat da se cijeli prostor obala Morače i Ribnice dovede u odgovarajući sklad sa prirodnim, kulturnim i istorijskim obilježjima, vertikalama i velikanima Podgorice! Nešto se već uradilo na ovom planu: spomenimo samo predivno rekonstruisan, praktično novosagrađen objekat Galerije Rista Stijovića na mjestu njegove nekadašnje rodne kuće u Staroj Varoši blizu Sahat kule.[2] Dakle, od početne tačke objekta ''Labud plaže'' preko visećih-pješačkih mostova – Moskovskog pješačkog i starog visećeg, ali i uzvodno od rekonstruisanog i obnovljenog pješačkog mosta (izgrađenog na mjestu postavljenja pontonskog mosta od strane proleterskih partizanskih jedinica prvih dana po oslobođenju) koji nosi ime istaknutog podgoričkog i crnogorskog pionira neimarstva građevinskog inžinjera Andrije Kažića a spaja Malo brdo i Zagorič – i mosta Blaža Jovanovića (arhitekte Branka Žeželja), te uz produženje šetačke staze od Sastavaka pa dalje niz lijevu obalu Morače sve do mosta Junion Bridža (koji se izgradio na mjestu zvanom Konjski ulaz)[3] – pa zašto ne i dalje niz lijevu ili pak desnu obalu Morače sve do tzv. Krivog mosta i još dalje do mosta na Morači, tj. do početka ili kraja saobraćajnice-ulice Vojislavljevića pored raskrsnice prema Cetinju i Danilovgradu i Nikšiću – stižemo tako do kraja urbanog podgoričkog toposa, sada samo u ideji, planiranog, slućenog i željenog, a realno mogućeg i gotovo na dohvat ruke stvarnog i konačnog, realizovanog.