Škrinja

Goran Sekulović: Hommage Podgorici (III)

Nov 25, 2023 1 Komentara

(15 riječi)

Iz knjige Gorana Sekulovića ‘’Hommage Podgorici’’, sa podnaslovom ‘’I ljudima koji su je nosili u svom srcu i stvaralačkom duhu'', koja će se uskoro publikovati, objavljujemo u nastavcima esej ''Morača, Ribnica, Gorica… ili: Od ’Labud plaže' do 'Bemax Arene' i dalje niz obale Morače do 'kraja bedema' grada''.

   

Treba reći da je ''Hilton'' na kraju izašao, ipak, kao sasvim dobar, uspješan i pozitivan primjer rekonstrukcije starog zdanja hotela ''Crna Gora'' koje je ostalo, sve u svemu, osnovnim jezgrom i novopodignutog ''Hiltona''. Novi hotel izgrađen je na temeljima starog hotela Crna Gora, ali je ugovor podrazumijevao da se sačuvaju dvije stare, ali vrlo važne, komponente. Prva je čuvena terasa koja je od 1953. bila stjecište društveno-kulturnog života grada pod Goricom. Drugi uslov je bio da se sačuva bogata kolekcija umjetničkih slika koju posjeduje. Jer, ovaj hotel može da se pohvali najbogatijom kolekcijom umjetničkih slika u Crnoj Gori. Tako je sačuvana, dakle, i prostorno i funkcionalno glavna hotelska – a moglo bi se reći po ne samo istorijskom, već i aktuelnom značenju, mjestu, atraktivnosti, prestižu, dinamičnosti, načinu i navici posjećivanja i korišćenja, tradiciji, skoro kultnosti, te likovnoj, arhitektonskoj, dizajnerskoj i estetsko-urbanoj memoriji i glavna gradska podgorička – terasa sa originalnim i autentičnim, izvornim i prepoznatljivim masivnim stubovima-''nosačima, poput antičkih kapitela, od ručno tesanog domaćeg kamena, koja je ''nadograđena'', oplemenjena i dodatno obogaćena mnogim i vizuelnim i komforno-upotrebnim aspektima na jedan vrlo modernistički način time što je svom dužinom i visinom ''zatvorena'', tj. zastakljena (što je vrlo značajno i klimatizovana) samo za zimski period, a u ljetnjem periodu je potpuno otvorena, tako da se dobila jedna sasvim specifična i neobična kombinacija enterijerno-eksterijerne prostorne cjeline.

           Poslije Vujadina Popovića, arhitekta Vukota Tupa Vukotić je bio sljedeći pionir kada je u pitanju urbanističko osmišljavanje moderne Podgorice. On se prije svega fokusirao na približavanje Morače i Gorice gradu i obratno. Prvi arhitektonsko-urbanistički poduhvat, a potom i građevinski uspješno realizovani objekat koji je trebao da ''spusti'' Podgoricu na Moraču, bio je upravo projekat i objekat Vukote Tupe Vukotića iz1960. godine nazvan “Labud plaža” u kojemu je osim ugostiteljskog objekta bio smješten i Kajakaški klub. Taj  projekat je bio pun pogodak, ne samo kao prvi objekat koji je u potpunosti poslužio svojoj prevashodnoj i neposrednoj namjeri i svrsi: da se građani Podgorice bezbjedno i lako, a komforno i lijepo i spuste i potom isto tako osjećaju i druže, zabavljaju bezbrižno i uz plivanje i druge sportske aktivnosti odmaraju na obalama Morače. On je bio i arhitektonskom formom i gradivnim materijalom inicijalna kapisla za adekvatno i pozitivno dalje vrjednovanje i oplemenjivanje i lijeve i desne obale Morače sve do današnjih dana.[1]  ''Analizirajući objekat “Labud plaže” Vukote Tupe Vukotića (nastao 1960. godine), sa konzolnim terasama i slomljenim parapetima koji streme prema Morači, može se reći da Hotel “Podgorica” u određenoj mjeri duguje ovom objektu. Takođe, upotreba oblutka kao materijala prisutna je na prvoizgrađenom objektu. Nije rizično ustvrditi da je ovdje počela da se uspostavlja linija jedne škole arhitekture, koja se nije upečatljivije nastavila.’’[2] Ili kako to arhitekta Petar Rakočević kaže: ‘’Govoreći o autohtonim arhitektonskim tipovima na području Crne Gore, primijetićemo kako je zaista mali broj onih stvaralaca čiji je opus učitao lokalne parametre. Arhitektonsko stvaralaštvo ljudi poput Vukote Tupe Vukotića, Radosava Zekovića, Milana Popovića, Svetlane Kane Radević, Uroša Martinovića, Božidara Milića, Petra Perovića bilo je u velikoj mjeri uslovljeno lokalnim kontekstom, kako materijalnim, tako i onim koji je dio psihe kolektiviteta. Na taj način su njihove kuće često imale idejno uporište u arhaičnim fenomenima osobenim za crnogorski etos. (Radosav Zeković motiv tovarnih kljusadi koristi da bi osmislio novu zgradu Sjedišta komunističkog saveza u ondašnjem Titogradu; Vukota Tupa Vukotić za kapelu na Čepurcima uspješno 'koketira' sa nizovima kuća u paštrovskim i crmničkim zajednicama; Svetlana Kana Radević u slučaju hotela 'Podgorica' koristi motive podzida, međa i terasa za razvijanje intimnog odnosa sa obalom Morače i okolnim pejzažom).''[3]

Izvanredno uklopljen u okolni pejzaž, ali danas zapušten i prepušten nebrizi: Objekt “Labud plaže” arhitekte Vukote Tupe Vukotića – pogled sa Moskovskog mosta (Foto: Bojana Sekulović)