•   Četvrtak,Decembar 12.
  • Kontakt
Škrinja

Goran Sekulović: Hommage Podgorici (III)

(15 riječi)

Iz knjige Gorana Sekulovića ‘’Hommage Podgorici’’, sa podnaslovom ‘’I ljudima koji su je nosili u svom srcu i stvaralačkom duhu'', koja će se uskoro publikovati, objavljujemo u nastavcima esej ''Morača, Ribnica, Gorica… ili: Od ’Labud plaže' do 'Bemax Arene' i dalje niz obale Morače do 'kraja bedema' grada''.

Današnji izgled hotela ''Crna Gora'' – Hotel ''Hilton''

   

Treba reći da je ''Hilton'' na kraju izašao, ipak, kao sasvim dobar, uspješan i pozitivan primjer rekonstrukcije starog zdanja hotela ''Crna Gora'' koje je ostalo, sve u svemu, osnovnim jezgrom i novopodignutog ''Hiltona''. Novi hotel izgrađen je na temeljima starog hotela Crna Gora, ali je ugovor podrazumijevao da se sačuvaju dvije stare, ali vrlo važne, komponente. Prva je čuvena terasa koja je od 1953. bila stjecište društveno-kulturnog života grada pod Goricom. Drugi uslov je bio da se sačuva bogata kolekcija umjetničkih slika koju posjeduje. Jer, ovaj hotel može da se pohvali najbogatijom kolekcijom umjetničkih slika u Crnoj Gori. Tako je sačuvana, dakle, i prostorno i funkcionalno glavna hotelska – a moglo bi se reći po ne samo istorijskom, već i aktuelnom značenju, mjestu, atraktivnosti, prestižu, dinamičnosti, načinu i navici posjećivanja i korišćenja, tradiciji, skoro kultnosti, te likovnoj, arhitektonskoj, dizajnerskoj i estetsko-urbanoj memoriji i glavna gradska podgorička – terasa sa originalnim i autentičnim, izvornim i prepoznatljivim masivnim stubovima-''nosačima, poput antičkih kapitela, od ručno tesanog domaćeg kamena, koja je ''nadograđena'', oplemenjena i dodatno obogaćena mnogim i vizuelnim i komforno-upotrebnim aspektima na jedan vrlo modernistički način time što je svom dužinom i visinom ''zatvorena'', tj. zastakljena (što je vrlo značajno i klimatizovana) samo za zimski period, a u ljetnjem periodu je potpuno otvorena, tako da se dobila jedna sasvim specifična i neobična kombinacija enterijerno-eksterijerne prostorne cjeline.

           Poslije Vujadina Popovića, arhitekta Vukota Tupa Vukotić je bio sljedeći pionir kada je u pitanju urbanističko osmišljavanje moderne Podgorice. On se prije svega fokusirao na približavanje Morače i Gorice gradu i obratno. Prvi arhitektonsko-urbanistički poduhvat, a potom i građevinski uspješno realizovani objekat koji je trebao da ''spusti'' Podgoricu na Moraču, bio je upravo projekat i objekat Vukote Tupe Vukotića iz1960. godine nazvan “Labud plaža” u kojemu je osim ugostiteljskog objekta bio smješten i Kajakaški klub. Taj  projekat je bio pun pogodak, ne samo kao prvi objekat koji je u potpunosti poslužio svojoj prevashodnoj i neposrednoj namjeri i svrsi: da se građani Podgorice bezbjedno i lako, a komforno i lijepo i spuste i potom isto tako osjećaju i druže, zabavljaju bezbrižno i uz plivanje i druge sportske aktivnosti odmaraju na obalama Morače. On je bio i arhitektonskom formom i gradivnim materijalom inicijalna kapisla za adekvatno i pozitivno dalje vrjednovanje i oplemenjivanje i lijeve i desne obale Morače sve do današnjih dana.[1]  ''Analizirajući objekatLabud plažeVukote Tupe Vukotića (nastao 1960. godine), sa konzolnim terasama i slomljenim parapetima koji streme prema Morači, može se reći da HotelPodgoricau određenoj mjeri duguje ovom objektu. Takođe, upotreba oblutka kao materijala prisutna je na prvoizgrađenom objektu. Nije rizično ustvrditi da je ovdje počela da se uspostavlja linija jedne škole arhitekture, koja se nije upečatljivije nastavila.’’[2] Ili kako to arhitekta Petar Rakočević kaže: ‘’Govoreći o autohtonim arhitektonskim tipovima na području Crne Gore, primijetićemo kako je zaista mali broj onih stvaralaca čiji je opus učitao lokalne parametre. Arhitektonsko stvaralaštvo ljudi poput Vukote Tupe Vukotića, Radosava Zekovića, Milana Popovića, Svetlane Kane Radević, Uroša Martinovića, Božidara Milića, Petra Perovića bilo je u velikoj mjeri uslovljeno lokalnim kontekstom, kako materijalnim, tako i onim koji je dio psihe kolektiviteta. Na taj način su njihove kuće često imale idejno uporište u arhaičnim fenomenima osobenim za crnogorski etos. (Radosav Zeković motiv tovarnih kljusadi koristi da bi osmislio novu zgradu Sjedišta komunističkog saveza u ondašnjem Titogradu; Vukota Tupa Vukotić za kapelu na Čepurcima uspješno 'koketira' sa nizovima kuća u paštrovskim i crmničkim zajednicama; Svetlana Kana Radević u slučaju hotela 'Podgorica' koristi motive podzida, međa i terasa za razvijanje intimnog odnosa sa obalom Morače i okolnim pejzažom).''[3]


Izvanredno uklopljen u okolni pejzaž, ali danas zapušten i prepušten nebrizi: ObjektLabud plaže” arhitekte Vukote Tupe Vukotića – pogled sa Moskovskog mosta (Foto: Bojana Sekulović)




[1] ''U jednom od rijetkih video-zapisa o životu u Titogradu...1962. godine vidimo Titograđane koji se odmaraju na terasi hotela Crna Gora, plivaju u Morači odmah ispod Kajakaškog kluba koji je projektovao Kanin (Svetlane Radević, napom. G. S.) kolega i drug iz djetinjstva Vukota Tupa Vukotić. Tog ljeta, sa studija, u Titograd je došla prva žena arhitekta u Crnoj Gori. Uživala je u titogradskom ljetu baš na...terasi hotela Crna Gora ili na terasi kajakaškog kluba s pogledom na Moraču, diveći se arhitekturi koja ju je očigledno inspirisala. U tom trenutku nije znala da će samo nekoliko godina kasnije, u svojim dvadesetim, nizvodno od Kajakaškog kluba, na suprotnoj obali rijeke, upravo ona projektovati veličanstveni hotel Podgorica koji će nastaviti da dominira crnogorskom arhitekturom do danas.'' (Dijana Vučinić: ''Poetika i progresivna vizija prve crnogorske arhitektice'' u katalogu za izložbu ''Svetlana Kana Radević: Poslijeratna arhitektura između centra i periferije'' koja je prvi put prikazana na XVII Venecijanskom bijenalu arhitekture u Palati Palumbo Fosati od 21. maja do 22. novembra 2021. godine)

[2] Rifat Alihodžić: “Arhitektura u Crnoj Gori 1965.-1990. kroz prizmu 'Borbine' nagrade”, Podgorica, CANU, 2015.g.; Na neki – suštinski! – način, ova ''linija jedne škole arhitekture’', zapravo ne samo konkretne gradnje već i načina mišljenja i upotrebe i izrade oruđa  i sredstava za život, u krajnjem čitavog pogleda na svijet, zametnula se i zaiskrila još u praistoriji na ovim našim današnjim podgoričkim i crnogorskim prostorima. To su pokazala i, u Predgovoru već pomenuta, arheološka istraživanja i iskopavanja na Bioču kraj Podgorice krajem osamdesetih godina prošlog vijeka. O tome nekadašnja direktorica Arheološke zbirke SR Crne Gore Olivera Žižić kaže: ''Nauci je poznato da je kanjon Morače oduvijek pružao izvanredne uslove za život dalekim praistorijskim zajednicama. U kanjonu se nalaze brojne pećine, podkapine i drugi geomorfološki oblici, izvanredna klima, izuzetno velika količina pijaće vode, bogatstvo biljnog i životinjskog svijeta, a sve je to bilo od velikog značaja za život i opstanak praistorijskog čovjeka... Već prva kopanja prije dvije godine su pokazala neuobičajeno veliku količinu arheološkog materijala, među kojima izuzetno velik broj obrađenih oruđa, sa više oblika i namjena, izgrađenih od lokalnog materijala – kamena, često od rječnih oblutaka – kojeg ima u izobilju u samom koritu Morače.'' (G. Sekulović: ''Značajno arheološko otkriće u kanjonu rijeke Morače: Blago musterijanske kulture’’ ''Pobjeda'', 19. V. 1988.g.)

 

 

[3] Petar Rakočević: ''Razvoj autohtonih arhitektonskih tipova u Crnoj Gori – O međama i soliterima'', ''Pogled'', časopis Inženjerske komore Crne Gore, br. 42, maj 2023.g., str. 73



1 Komentara

StaroPodgoričanin Postavljeno 26-11-2023 15:04:18

Ovaj redovno na vašem portalu imaginarno kako njemu odgovara i sadašnjoj strukturi piše o Pdg. Ovaj tekst je zastiďe u odnosu na nekadašnji HCG. HILTON ,kad god prođem zatamnjeni prozori kao avet u odnosu nekadašnjeg hotelskog monumenta. Ovakve njegove skase batalite. Dobro mi i od njega bolje znamo da nas i prethodnim tekstovima podsjeća.

Odgovori ⇾

Ostavite komentar

• Redakcija zadržava puno pravo izbora komentara koji će biti objavljeni. • Komentari koji sadrže psovke, uvrede, prijetnje i govor mržnje na nacionalnoj, vjerskoj, rasnoj osnovi, kao i netolerancija svake vrste neće biti objavljeni. • Prilikom pisanje komentara vodite računa o pravopisnim i gramatičkim pravilima. • Nije dozvoljeno pisanje komentara isključivo velikim slovima niti promovisanje drugih sajtova putem linkova. • Komentari u kojima nam skrećete na slovne, tehničke i druge propuste u tekstovima, neće biti objavljeni, ali ih možete uputiti redakciji na kontakt stranici portala. • Komentare i sugestije u vezi sa uređivačkom politikom ne objavljujemo, kao i komentare koji sadrže optužbe protiv drugih osoba. • Objavljeni komentari predstavljaju privatno mišljenje autora komentara, i nisu stavovi redakcije portala. • Nijesu dozvoljeni komentari koji vrijedjaju dostojanstvo Crne Gore,nacionalnu ,rodnu i vjersku ravnopravnost ili podstice mrznja prema LGBT poulaciji.