Istorija

OKUPACIJA I PONIŠTENJE CRNE GORE

„Oslobođenje“ kakvo istorija ne pamti

Jul 19, 2020 4 Komentara

(15 riječi)

Stigli su regentovi „povjerenici“ i crnogorske petstokupljevine, s ciljem da proglase lažno „ujedinjenje“. Crnogorci u tim časovima nijesu ni slutili da je lažna „oslobodilačka“ vojska ulazila u Crnu Goru s direktivom da se svim sredstvima izvede državno poništenje Crne Gore i njeno pripajanje Srbiji kao obične pokrajine

Atmosfera u kojoj je prije dvije godine protekla stogodišnjica tzv. Podgoričke skupštine otkrila je razmjere konfuzije u kojoj se nalazi crnogorska inteligencija. Naši intelektualci su u javnim nastupima ispoljili elementarno nerazumijevanje događaja od prije jednog vijeka, ne uspijevajući da u njima uoče ono najbitnije. Ta zbrka stoji u direktnoj vezi sa motivima za nastanak nove knjige Vuka Draškovića. Ta jeftina i zašećerena bajka o diktatoru i zlikovcu Aleksandru Karađorđeviću, lažnom oslobodiocu i lažnom ujedinitelju, nikad ne bi ugledala svjetlo dana da su u crnogorskoj istoriografiji rasvijetljeni njegovi zločinački motivi i činjenice oko 1918. godine.

 

U sagledavanju onoga što se zbilo u oktobru i novembru te godine ključan je redosljed događaja, iz čega proističe i njihovo pravilno razumijevanje po značaju i uzročno-posljedičnoj vezi. Većini još izmiče činjenica da je Podgoričkoj skupštini (novembar 1918) prethodio čin vojnog zaposijedanja i okupacije Crne Gore od strane Srbije (oktobar 1918).

 

Dakle, prvo se dogodila okupacija, pa tek onda Podgorička skupština. To je ta ključna okolnost koju je višedecenijsko „podešavanje“ uspjelo da zamagli i učini nevidljivom.

 

Hoće se reći da je Podgoričkoj skupštini prethodio ulazak i razmještaj srpske vojske po gradovima, uvođenje policijskog časa i ukidanje slobode kretanja, sa čime je ukinuta politička i svaka druga sloboda Crnogoraca. Nakon toga je bilo lako simulirati prevarantske „narodne skupštine“. Dakle, Podgorička skupština je to samo epizoda u okviru vojne dominacije Beograda tokom koje su u naredne dvije godine (1919-1920) počinjeni masovni i sistematski zločini nad crnogorskim narodom.

 

Ovo znači da se pažnja mora usmjeriti na okupacioni ambijent u kome su „povjerenici“ Aleksandra Karađorđevića mogli neometano postupati po uputstvima dobijenim od regenta i sprovesti montiranu skupštinu koja je zamišljena godinu dana ranije na Krfu, đe su – dakle, van Crne Gore – čak bile i odštampane njene odluke! U takvom svjetlu postaje jasnije kako je i zašto je u Podgorici, u novembru 1918, u okruženju topova srpske okupacione vojske i četnika Koste Pećanca, ukinuta Crna Gora.

 

„REVOLUCIJA“

Domaći ližisahani (pristalice bezuslovnog ujedinjenja) su od početka, iz ideološko-propagandnih razloga, pokušavali da tobožnje „odluke“ Podgoričke skupštine predstave kao „revoluciju“ – što je besramna zamjena teza u svrhu pravdanja okupacije. Revolucija je moguća samo u slobodnoj, neporobljenoj, suverenoj državi, kojom upravlja domaća vlast i u kojoj ustavni poredak čuva domaća vojska i policija. Revolucije ne može biti u okupiranoj državi, poput Crne Gore, koja se od oktobra 1918. godine, nalazila pod čvrstom kontrolom Aleksandrovih trupa i u kojoj je strana vojna sila, svojom neograničenom voljom diktirala politički ambijent. Na primjer, Francusku revoluciju nazivamo tim imenom zato što u njoj nije učestovala nikakva spoljna (tuđa) vojna sila koja je stupila na francusko tlo i uvela ili pokušavala da uvede okupacioni poredak – jer tada te događaje više ne bi zvali revolucijom već agresijom i ratom.

 

„GRAĐANSKI RAT“

Iz istih razloga se ni ono što je u Crnoj Gori uslijedilo od oktobra 1918. ne može nazivati „građanskim ratom“. Takvo nešto je, takođe, moguće samo u suverenoj zemlji, kada sukob dvije suprotstavljene (domaće) političke struje ili grupacije preraste u oružani obračun. Poput Američkog građanskog rata.

 

Ali, to nije bio slučaj u Crnoj Gori, đe se jedna politička opcija od samog početka stavila u službu srpskih okupacionih trupa i aktivno učestvovala u učvršćivanju okupacionog stanja i činjenju zločina nad crnogorskim stanovništvom. Dakle, bio je to kolaboracionizam i kvislinštvo.

 

PROPAGANDA

Pažnju naročito treba obratiti na maligno dejstvo srpske propagande, koja ovih dana neodoljivo podsjeća na tadašnju. Nikola Pašić je 1914. (iznova) lansirao tobožnji „tajni ugovor“ između kralja Nikole i Austrije, na osnovu koga su raspirivane laži o Nikolinom „izdajstvu“. Taj falsifikat je 1907. načinio Radovan Perović Tunguz - za što to se nije znalo sve do 1968. kada je tu krivotvorinu raskrinkao Risto Dragićević, na osnovu izjave Perovićevog rođenog brata i svjedočenja Trifuna Đukića.

 

Lažni Perovićev ugovor je tokom 1914-1916. bio moćno propagandno sredstvo protiv stabilnosti crnogorske vojske i države. Pored toga, u periodu 1916-1918. kao i nakon razdržavljenja Crne Gore, bio je temelj za sprečavanje svih pokušaja da se govori o okupaciji Crne Gore i nečasnoj ulozi srpske vojske i državnog vrha. Ta vješta podvala je decenijama stvarala porazne psihološke efekte, bacajući sumnju na patriotizam crnogorskog kralja i kredibilitet Petrovića.

 

Pojava studije Rista Dragićevića 1968. godine je bila trenutak velikog otrežnjenja, u kome su uočene i razmjere srpske propagande protiv Crne Gore. Ključno je da je podmetačina imala razorno psihološko dejstvo tokom Prvog svjetskog rata i na početku srpske okupacije Crne Gore (1918-1920), kada je po svaku cijenu trebalo pridobiti Crnogorce za ciljeve srpske velikodržavne politike. Nakon kraljevog odlaska iz zemlje, tobožnji „tajni ugovor“ uvezan je s tobožnjim Nikolinim „izdajstvom“ u vezi Lovćena i Mojkovca i tobožnjim „milionima“ koje je dobio od Beča.

 

Kancerozna srpska propaganda je iskoristila taj trenutak da bi proizvela efekat psihološke lavine, čime su pokolebane mnoge crnogorske patriote. Nikola T. Zec svjedoči da se među Crnogorcima u emigraciji, u Londonu, Parizu i na drugim stranama, tokom 1916-1917. govorilo samo o Nikolinoj navodnoj „izdaji“. Srpska propaganda iz vremena Prvog svjetskog rata bila je uspješna do te mjere da njeni sadašnji baštinici i nakon punih sto godina koriste identične mehanizme. Malo se od tada što izmijenilo u velikosrpskim projekcijama. Glavni cilj je, tada i sada, bio je da ubijede što veći broj Crnogoraca u laži i konstrukcije. U tome su tokom 1914-1918. godine bili više nego uspješni. Mnogi Crnogorci su povjerovali u izmišljotine o svom kralju. Mnogi od njih su se u toj zabludi okrenuli protiv sopstvene države i naroda. Među njima je bilo i onih koji su bili spremni da pogaze slobodu koju su generacije njihovih predaka mukotrpno gradile tokom dugih stoljeća.

 

Agresivna i dugotrajna srpska propaganda bila je psihološka priprema za ono što će uslijediti u oktobru i novembru 1918. kada su mahinacije dostigle vrhunac.

 

Srpska vojska je ušetala u već oslobođenu Crnu Goru, preuzimajući u svoje ruke varoši koje su prethodno oslobodile crnogorske komite. Sa njima su stigli i regentovi „povjerenici“ i crnogorske petstokupljevine, s ciljem da proglase lažno „ujedinjenje“. Crnogorci u tim časovima nijesu ni slutili da je lažna „oslobodilačka“ vojska ulazila u Crnu Goru s direktivom da se svim sredstvima izvede državno poništenje Crne Gore i njeno pripajanje Srbiji kao obične pokrajine.

 

Aleksandar Karađorđević je Dragutinu Milutinoviću, komandantu lažne „oslobodilačke“ vojske, prethodno saopštio u Skoplju da „pri radu u Crnoj Gori ne bude meka srca“ i da koristi sva sredstva. Srpska vojska je u oktobru 1918. „oslobodila“ već oslobođenu zemlju, zaposijedajući već oslobođene gradove i smjenjujući u njima, poput Peći, zakonite crnogorske vlasti postavljene nekoliko dana ranije. Bilo je to „oslobođenje“ kakvo istorija nije upamtila. Nakon toga je preostalo da se uklone istinski crnogorski oslobodioci da ne bi pravili probleme onim lažnim. To se ubrzo i dogodilo. Kad je paradiranje lažnih „oslobodilaca“ okončano, Dragutin Milutinović je razoružao crnogorske komite. Istovremeno su naprasno „umrle“ njihove vođe, svakako zbog toga što su se protivili razoružavanju. Tako su lažni „oslobodioci“ uklonili prave. Time je lažna „oslobodilačka“ vojska izvela prvi korak za kriminalno političko djelovanje, zbog koga je i žurila da zauzme Crnu Goru.

 

POLICIJSKI ČAS

Odmah po ulasku na Cetinje, srpski major Svetolik Nikolić izdao je (23. oktobra 1918.) naredbu kojom je zaveo policijski čas. Malo iza toga Dragutin Milutinović je zabranio slobodno kretanje iz mjesta u mjesto. Time je Crnogorcima bila ukinuta sloboda političkog djelovanja, ali oni to još nijesu shvatali. Navedenim aktima je suštinski otpočela srpska okupacija, koja se nadovezala na austrijsku. Bio je to još jedan korak u realizaciji onoga što je bilo pripremljeno na Krfu.

 

Regentov „povjerenik“ Svetozar Tomić je iz Crne Gore nadređenima poslao poruku da sve ide po planu i da je za 11. novembar u Podgorici zakazao „ujediniteljsku skupštinu“ na kojoj će je trebalo izglasati već načinjenu (i odštampanu) rezoluciju o detronizaciji kralja Nikole i nestanku Crne Gore. „Ujediniteljska“ farsa je mogla da počne. Rečenog datuma, pod okupacionim plaštom, uslijedio je montirani podgorički igrokaz na kojem je u okruženju Milutinovićevih topova i četnika Koste Pećanca, ukinuta crnogorska država i sloboda.

 

ČAHURA

Okupatori su, međutim, potcijenili snagu autohtone crnogorske političke tradicije. Porobili su zemlju u kojoj je misao slobode živjela preko deset stoljeća. Crnogorske patriote su 24. decembra 1918. podigle ustanak koji je ugušen u krvi. Zemlja je od tada bila pod čvrstom vojno-policijskom blokadom. Karađorđevićevski režim je drakonskim mjerama i neviđenim zločinstvima tokom 1919/1920. uspio da uništi masovan narodni otpor. Ali, nije uspio da ga poništi. Slobodarski duh se „učahurio“ poput klice u pustinji kojoj je valjalo preživjeti do prve pogodne istorijske situacije. A ta prilika se ukazala u julu 1941. kada se crnogorski narod digao na ustanak, počinjući da, u duhu antifašizma, vraća ukradenu državnost. Crnogorska država je, korak po korak, vaskrsavala i, na koncu, ušla kao ravnopravan subjekt u jugoslovensku federaciju.

(Izvor: Pobjeda)