Istorija

Pogibija Andrije Đekovića, katoličkog sveštenika Crnogorske vojske: Slava mu i vječna pamjat!

Okt 07, 2023 0 Komentara

(15 riječi)

Piše: Vladimir Jovanović

15. batalion Crnogorske kraljevske vojske, Ulcinjski (Bjelogorski), iz sastava Crmničko-Primorske brigade 1. divizije, pretrpio je u ratovima 1912-1913. ove gubitke: - 11 poginulih, 1 umrlih od bolesti; ranjeni: 1 oficir i 27 podoficira i vojnika.

Batalion je jedan od onih koji je imao naglašeni viševjerski sastav. Pripadnik ove jedinice bio je i Andrija Đeković, vojni sveštenik, katolički župnik salčki Arhibiskupije barske.

Zakonom o parohijskom sveštenstvu (1910), kojim su obuhvaćeni klirici Mitropolije crnogorske - Crnogorske pravoslavne crkve i Arhibiskupije barske, uređuje se — za pravoslavno sveštenstvo: da „parohijski sveštenik mora biti isključivo ono lice, koje je crnogorski podanik i koje je svršilo stručnu pravoslavnu bogoslovsko-učiteljsku školu ovđe, ili na strani - ravnu našoj” (čl. 4); — a isto tako za rimokatoličko sveštenstvo: da „parohijski sveštenik može biti ono lice, koje je crnogorski podanik i koje je svršilo stručnu rimokatoličku teološku školu” (čl. 35).

Pravoslavni i rimokatolički sveštenici su izjednačeni u statusu državnih službenika: „Parohijsko sveštenstvo prima plate, povišice, penzije kao i dodatke iz državne kase” (čl. 20).

Prema Zakonu o ustrojstvu vojske (29. april 1910) „svaki je crnogorski državljanin dužan služiti u vojsci i na poziv Gospodarev braniti oružjem u ruci svoju otadžbinu do potpunog iscrpljenja sviju sila; vojska je odbrana otadžbine i potpora zakonitosti” (čl. 1).

Sveštenstvo, i pravoslavno i rimokatoličko i muslimansko, oslobođeno je svakogodišnje obaveze da učestvuje u vojnim vježbama, ali je prethodno moralo, kao i svi vojno-sposobni muškarci, da prođe dvokratni regrutski (rekrutski) ciklus:

„Svještenici priznatih vjeroispovijesti u državi oslobođavaju se vojne obaveze, ali ni oni taj čin ne mogu dobiti, dok ne prođu obadva obavezna rekrutska vježbanja. Oni od njih, koje ministar vojni odredi u saglasnosti s ministrom crkvenih poslova za VOJNE SVEŠTENIKE, s objavom ratnog stanja ulaze u sastav odjeljenja kojima su dodijeljeni i idu s njima u rat” (čl. 18 st 2).

Dakle, i župnik Andrija Đeković je prošao najmanje dva regrutska vježbanja, prije nego ga je ministar vojni u saglasnosti s ministrom crkvenih poslova odredio za vojnoga sveštenika u 15. batalionu (Ulcinj) Crmničko-Primorske brigade 1. divizije Crnogorske kraljevske vojske.

A „Knjazu (Kralju) Gospodaru, kao vrhovnom Zapovjedniku vojske i predstavniku Države i Otadžbine, svaki vojnik, pri svome stupnanju u vojsku, polaže svečanu vojničku zakletvu na vjernost”.

Crnogorska zakletva, propisana Zakonom o ustrojstvu vojske (čl. 211 st. 3 i 4), glasi:

„Zaklinjem se svemogućim Bogom, da ću biti vjeran mojemu Gospodaru Njegovom Kraljevskom Visočanstvu Knjazu Nikoli I; da ću za nerazdvojnu korist i ugled otadžbine i Njegovu savjesno vršiti povjerene mi dužnosti; da ću na tu cilj slušati sve moje starješine i da ću do potonje kapi krvi braniti naš mili i sveti barjak crnogorski. — Tako mi Bog pomogao”…

„Antena M” serijom tekstova obilježava 110. godišnjicu crnogorskih ratova 1912-1913, tokom kojih su, između ostaloga, oslobođeni:

- Mojkovac (desna obala Tare), Bijelo Polje, Berane (i sadašnja Petinjica), Rožaje, Plav, Pljevalja.

Novooslobođene varoši i oblasti su uključene u Kraljevinu Crnu Goru, što je Londonskim mirovnim ugovorom međunarodno priznato 30. maja 1913, a potvrđeno i bilateralnim Sporazumom o utvrđivanju državne granice između Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije, potpisanim 30. oktobra 1913, kasnije ratifikovanim u Crnogorskoj narodnoj skupštini na Cetinju i u Narodnoj skupštini u Beogradu.

Upravo veliki dio postojećih crnogorskih državnih granica — prema Republici Srbiji (ondašnja Kraljevina Srbija), kao i dio prema Bosni i Hercegovini (ondašnja Austro-Ugarska) i Albaniji (odlukom velikih sila kao država krajem 1912. formirana) — utvrđen je u ratovima 1912-1913, tokom koji su Crnogorci imali sljedeće žrtve:

- poginulih 2.598, umrlih od bolesti 462, ranjenih 7.321.

Jedan od onih naših predaka koji su položili život za Kraljevinu Crnu Goru je i katolički sveštenik Andrija Đeković. Citiraću nekrolog „Glasa Crnogorca” iz oktobra 1912… 

„Uzoran sveštenik. — Iz St. Bara nam javljaju: Na 23. tek. mj. u gori Kakarić Bušati hrabro je poginuo u prvim redovima naše vojske s krstom u ruci katolički vojni sveštenik ulcinjskog bataliona, otac Andrija Đeković, Crnogorac rodom iz Zatrijepča, paroh salčki od 36 godina.

On je 10 godina revnosno služio svojoj domovini, a sada krvlju potvrdio svoju odanost Kralju i domovini.

— Slava mu i vječna pamjat!”