Korona i dokolica

Povodom bojkota Dana državnosti

Nikšić, Budva i Tuzi-kakva braća

Jul 15, 2023 3 Komentara

(15 riječi)

Piše : Ilija Despotović

Sumnje više nema-neisticanje državne zastave na Dan državnosti Crne Gore u tri opštine,uz nevoljno i simbolično isticanje u nekoliko drugih opština, sasvim jasno potvrđuje da se u Crnoj Gori, na unutrašnjem planu,ustanovljava paradržavna struktura odnosa koja direktno protivurječi ustavnoj kategoriji teritorijalnog integriteta i suvereniteta.Najnoviji antidržavni gest je očigledna potvrda, suštinski, novi korak ka institucionalizaciji podjele Crne Gore na ono što se u modernoj politikologiji označava kao entitet, jednostavno rečeno, neka vrsta enklave političke posebnosti u istoj državi.

Drugim riječima, to znači da Crna Gora, objektivno, više nema teritorijalni integritet i suverenitet u punom smislu. Jer, integritet i suverenitet nijesu samo relacija u odnosu na spoljni svijet.Jer država Crna Gora nije vlasna ni unutra, ako za bilo šta, a ono bar njena zastava koristi u skladu sa Ustavom i zakonom.      

Tendencija entitetizacije, naravno, ne  tiče se samo odnosa prema državnim simbolima, i nije od juče. Možemo je pratiti i u vezi sa drugim pitanjima,prije svega u političkoj retorici.Odavno smo mogli registrovati upotrebu „odrednica“, recimo, „Crna Gora i Boka“, „Crna Gora i Brda“, „Stara Hercegovina“, itd.Nije li „bitka za Nikšić“ na lokalnim izborima imala smisao,za njene  bojovnike, početak upravo bitke za obnovu „Stare Hercegovine“. Očita je bila namjera da se stvori „hercegovačka osovina“, upravo promjenama vlasti u opštinama Nikšić, Šavnik, Žabljak i Pljevlja. Sva ona muka u vezi sa izborima u Šavniku imala je samo taj smisao-da se od granice sa Bosnom i Hercegovinom, na zapadu, do granice  Bosnom i Srbijom, na sjeveru, uspostave lokalne vlasti , bliske „srpskom svetu“.Šavnik i njegov predsjednik Jugoslav Jakić, zasad, oduprli su se uspostavljanju te transverzale.U Pljevljima je, međutim , lokalni gradonačelnik Mario Vraneš otišao korak dalje- naredio je da se na svim opštinskim ustanovama i firmama istakne trobojka.Vraneševi novinari već su se na lokalnim portalima oglasili sa pričom o tome da je Crna Gora 1912. godine „anektirala“ Pljevlja.

Entitetske poteze preduzimaju i direktorti državnih kompanija , sa sjedištem u ovim opštinama. Milan Lučić Rudnik uglja u Pljevljima već je okrenuo prema Elektroprivredi Srbije, direktno suprotno interesima Crne Gore. Njegov istomišljenik Milutin Đukanović ne preza da  finansira Crkvu Srbije novcem Elektroprivrede.Nikšićki srednjoprstaš Marko Kovačević, takođe, finansira projekte Crkve Srbije.

Bilo je, sjetimo se, ideja da se formira neka vrsta „zajednice srpskih opština“ u Crnoj Gori. A ponašanja, koja se, kako navode mediji, mogu svakog dana, vidjeti na našim jadranskim plažama, okretanje ražnjeva,recimo, ili četničke pjesme iz kafana u nekim primorskim mjestima, ne samo da su degradirajuće pojave za naš turizam, nego imaju i jasnu političku poruku-ovo je „srpsko more“. Nije li srpski političar Dragan Marković Palma, upravo ovih dana izjavio da je , poslije niza godina, došao na more, u Petrovac, jer, kaže, do sada nije htio , dok je na vlasti bio Milo Đukanović.

Sve u svemu, „srpski svet“ se već osjeća, a na beogradskim televizijama gostuju pojedinci koji otvoreno pozivaju da se u tom pravcu ne staje, vreć da se radi sve do reprize 1918. godine, dakle, do nasilnog pripajanja Crne Gore Srbiji.

Ali, vratimo se opštinama koje su  bojkotovale Dan državnosti. Naravno, ima u tome dosta zajedničkog.Ipak, razlozi neisticanja državnih zastava nijesu isti u Nikšiću, Budvi i Tuzima. Nikšić i Budva su u tom poigledu međusobno bliži-spaja ih vrlo slična, ili gotovo identična (pro)srpska vlast. U Budvi, valja podsjetiti u ovom kontekstu, još stoji mermerna ploča sa lažnim natpisom-da je Budvu 1918. godine „oslobodila“  srpska vojska,a u Nikšiću njihov srednjoprstaš tvrdi da je taj kraj „rodno mjesto“ srpskog jezika. Ni jedni, ni drugi ne mare za činjenice.U Budvu je, u novembru 1918. godine ušla jedna formacija takozvanih jadranskih trupa srpske vojske, u danima kada je Prvi svjetski rat već bio završen, a Budva već oslobođena.Što se tiče jezika, rodonačelnik savremenog srpskog jezika Vuk Karadžić sam je , u jednom momentu, pominjao crnogorski jezik. Srbovanje aktuelne nikšićke lokalne vlasti, moglo bi se reći, za stepen je jače od budvanske, zadojeno je četničkom ideologijom.Da je tako, svedoči upravo ideja da se jedna od glavnih nikšićkih ulica , upravo ona koja nosi ime Vuka Stefanovića Karadžića preimenuje u ulicu Blagoja Jovovića.Dakle, „otac srpskog jezika“ treba da ustupi ulicu jednom minornom, opskurnom,  četničkom oficiru. Nikšićki srednjoprstaš kao da je zaboravio da je crnogorski Velji rat, u kome je  i Nikšić oslobođen osmanlijske vlasti, bio veoma jak adut Crne Gore na Berlinskom kongresu, da su velike sile odlučile da i formalno potvrde rezultate oslobodilačkih ratova Crne Gore i njenu nezavisnost.

Tuzi su, ipak, posebna priča- Đeljošajev bojkot Dana državnosti možda je  zlokobniji od budvanskog i nikšićkog neisticanja državne zastave. Lokalni šef Tuzi, naravno, neće da kaže pravi razlog, već nam jeftino populistički, cinično, podlo  poručuje da se ne „kiti zastavama, već fabrikama“. Ma nemoj Đeljošaje!?

Vrlo je vjerovatno da Đeljošajev bojkot 13. jula,i to onoga berlinskog, 1878. godine, ima veze sa stavovima albanskih istoričara ( i političara)  da je Berlinski kongres „oštetio“ Albaniju. Po tom tumačenju, a Đeljošaju je to blisko, na Berlinskom kongresu je , gle čuda, čak i Podgorica, nepravedno  ostala u Crnoj Gori. Đeljošaju, da nije baš ta „nepravda“ Berlinskog kongresa razlog tvojeg bojkota 13. jula 1878. godine, Dana državnosti Crne Gore?U tom se kontekstu ti vrlo strastveno zalažeš za „razgraničenje“ Podgorice i bivše gradske opštine Tuzi, nekoliko puta si najavio „pregovore“ , a ne razgovore , o „razgraničenju“. Simtomatično je, takođe, da ti češće koristiš naziv Malesija, a ne opština Tuzi. Ničim neizazvan, nerijetko poručuješ „mi smo svoji na svome“. Uoči  važnih izbora za Crnu Goru, uglavnom se opredjeljuješ „neutralno“, u stilu –to  i nije nama važno. Doduše, nijesi sam u tome. Bivši poslanik u Skupštini Crne Gore , Farhat Dinoša , ostao je u sjećanju po izjavi, u vrijeme debata o sudbini odnosa  Crne Gore i Srbije- vi se dgovorite (Crnogorci i Srbi) kako god hoćete, ali jedna soba u toj kući je naša.To i može imati smisla, ili imalo je tada, ali sindrom „jedne sobe“ nije u interesu multietničke, multivjerske Crne Gore. Jer ko zagovara „jednu sobu“, možda će jednog dana htjeti i da za nju otvori posebna vrata. Takođe, Đeljošajev politički saveznik, jedan od predvodnika sadašnje koalicije u Tuzima, ne tako davno, takođe, u crnogorskom parlamentu, u vrijeme debate o deblokadi institucija,  reče ovako-hajde više, vi Slaveni se dogovorite, jer mi (Albanci) zbog vas trpimo. Ko da se dogovori? Sloveni- Crnogorci, Srbi, Bošnjaci, Muslimani, Hrvati, svi u Crnoj Gori,jer, tako mu dođe, to i nije stvar Albanaca! Što i oni ne bi učestvovali u tom „dogovaranju“? Oni su, moglo  se dalje logicirati, kao prinuđeni da žive u „slovenskoj državi“, a „Slaveni“ se ne dogovaraju, nego Albanci trpe.

Imali smo, ranije,priliku i  da čujemo i stavove o „ekonomskom suverenitetu“ područja na kojima žive Alabanci.  

Nije li  time , takvim tumačenjima i logikom, „berlinskom nepravdom“, „jednom sobom“, „ekonomskim suverenitetom“, „ dogovorom Slavena“, motivisano neisticanje  crnogorske državne zastave u Tuzima, vjerovatno, i u Ulcinju?

A isti Đeljošaj je, gle čuda, samo desetak dana prije našeg Dana državnosti, u Tuzima istakao američku državnu zastavu, na dan kada SAD  slave svoju nezavisnost i državnost! Ima li logike u tome, je li to Đeljošajev patriotizam?Ako se smije pitati?Đeljošaja, Abazovića i Milatovića.

Naravno, sadašnja Vlada Crne Gore , „u tehničkom masndatu“, o svemu tome ćuti. Neće da se“miješa“.Izglasani predsjednik Crne Gore Jakov Milatović i sam je ohrabrio „demokratiju“ u vezi sa zastavama , i himnom, izjavom da svako može da ističe zastave koje hoće, dakle, može i da ne ističe.Najavio je i mogućnost da se mijenjaju državni simboli.Svakako, i to podstiče relativizaciju i ignorisanje postojeće zastave i himne.   

Bez obzira na nijanse Marka Kovačevića, Nika Đeljošaja i budvanske vlasti bez Mila Božovića, jedno im je zajedničko- nepoštovanje svoje države, zašto ne reći, njeno negiranje. Crnu Goru, očigledno je, ne žele svi koji u njoj, po njenom Ustavu i zakonima,politički se organizuju i konkurišu za javne funkcije i poslove , koji se biraju i čije se  funkcije finansiraju njenim novcem.Je li Crna Gora država? Suverena , svakako, nije.

(kraj)