Vašingtonu je, čini se, ponestalo kredibilnih ideja za rješavanje nastalih sukoba u regionu. Umjesto da osujeti pansrpstvo i obuzdaju hrvatske i albanske ekvivalente, neki zvaničnici naivno vjeruju u neku vrstu regionalnog “multipolarizma” u kome su manje države podređene politici većih regionalnih sila, kaže u razgovoru za Danas Januš Bugajski, viši saradnik Džejmstaun fondacije iz Vašingtona. On je ocijenio da će Crna Gora u narednim godinama biti bojno polje između pristalica nezavisnosti i zagovornika srpskog i ruskog “sveta”. Bugajski smatra da se uoči vanrednih parlamentarnih izbora i Crnoj Gori koji su zakazani za 11. jun može očekivati otvoreniji i jači hibridni uticaj Srbije i Rusije na Crnu Goru.

Bugajski je nedavno u kolumni za istraga.ba napisao i da su do sada predlagani različiti planovi za rješavanje nastalih sukoba, uključujući i razmjenu teritorija i prilagođavanje granica na način da se izgrade etnički homogenije države, ali bez ikakvog uspjeha usred straha da bi to moglo ubrzati nove oružane sukobe.

Uprkos tome, piše Bugajski, razvoj događaja tokom prošle godine ukazuje na to da su Vašington i Brisel možda osmislili nacrt za novo regionalno rješenje – tripartitni plan čiji je cilj nagraditi Beograd, Zagreb i Tiranu političkim i ekonomskim uticajem nad slabijim susjednim državama i direktnijom kontrolom nad srodnim stanovništvom u susjednim zemljama.

„Srpski i hrvatski nacionalisti mogli bi zajedničkim snagama paralisati institucije BiH… Preko svojih saveznika i opunomoćenika, Beograd bi takođe bio ovlašćen da sprovodi srbizaciju Crne Gore uz pomoć SPC i srpskih nacionalističkih predstavnika u parlamentu i vladi“.

Koji su najjasniji pokazatelji tripartitnog plana Vašingtona i Brisela o kojem pišete i koliko je takav plan opasan po mir u regionu?

Bugajski: Takav plan je evidentan u izbornim manipulacijama u BiH, pritiscima da se uspostavi srpska politička autonomija na Kosovu, i izdaji najodanijeg prozapadnog lidera Mila Đukanovića u Crnoj Gori. Takav plan će izazvati nove konflikte koji mogu da dovedu do oružanih sukoba jer će Bošnjaci, Crnogorci i Kosovari u njemu gledati kao na pokušaj eliminacije svoje državnosti i sužavanja nacionalnog identiteta.

Imaju li SAD tim na Balkanu koji zaista razumije lokalne uslove na terenu? Šta možemo očekivati od Džejmsa Rubina, specijalnog izaslanika SAD i koordinatora Centra za globalni angažman pri Stejt departmentu (tokom nedavne posjete regionu Rubin je kazao da je Zapadni Balkan osjetljiv na ruske i kineske dezinformacije i da veliki dio dolazi iz Srbije; izrazio je i uvjerenje da se Crna Gora neće ponovo okretati Beogradu i Moskvi) ako se ima u vidu da predstavnici Bajdenove administracije poput Eskobara, Šolea… očigledno čine sve da umire proruske aktere u regionu na štetu istinskih prozapadnih aktera?

Bugajski: Rubin je u pravu da je region Balkana posebno podložan ruskim i kineskim informacionim ratovima, posebno zato što postoje državni akteri u Beogradu i drugdje koji imaju koristi od toga.

U izjavi o Crnoj Gori, nejasno je da li Rubin pogrešno shvata politiku zemlje ili šalje upozorenje izabranom predsedniku Milatoviću da ne dozvoli Beogradu i Moskvi da prošire svoj uticaj na institucije Crne Gore.

Nadati se da se Eskobar, Hil, Šole i drugi zvaničnici spremaju za nove političke bitke u regionu, jer će njihov slab odgovor na Vučićevu i Dodikovu agendu podstaći apetite Beograda i Banjaluke i istovremeno podstaći otpor protiv njihove pansrpske politike.

Crnu Goru 11. juna očekuju parlamentarni izbori. Da li možemo očekivati otvoreniji i jači hibridni uticaj Srbije, a samim tim i Rusije na Crnu Goru?

Bugajski: Apsolutno, pošto su prosrpski blok i lakovjerni liberali u Crnoj Gori odlučni da se politički osvete DPS-u.

Probeogradski i promoskovski blok nastoji da preokrene državnost Crne Gore, članstvo u NATO-u, priznanje Kosova i sankcije Rusiji zbog rata u Ukrajini.

Liberali su fiksirani na navodnu korupciju i dugu vladavinu DPS-a, dok očigledno ignorišu finansijsku i stratešku korupciju svojih proruskih partnera u parlamentu i u koalicionim vladama u posljednje dvije ipo godine.

Crna Gora će u narednim godinama biti bojno polje između pristalica nezavisnosti i zagovornika srpskog i ruskog “sveta”.

Da li Crna Gora pobjedom Milatovića, koga otvoreno podržavaju proruske i prosrpske snage, postaje proksi država unutar NATO-a?

Bugajski: Čini se da su i Beograd i Moskva uvjereni da se novoizabrani predsednik Milatović može uvesti u bližu srpsku orbitu i ubrzati prodor Rusije u region.

U svojim postizbornim intervjuima, Milatović je bio veoma uopšten u pogledu svog stava o važnim regionalnim pitanjima.

Ostaje nejasno da li to ukazuje na slabost i neodlučnost ili na jednostavne izborne kalkulacije prije junskih parlamentarnih izbora.

On izražava svoju posvećenost članstvu u EU i ostanku u NATO savezu.

Bez obzira na to, predsjednik zemlje koja je članica NATO-a treba da bude afirmativniji i pozitivniji u pogledu važnosti članstva za nacionalnu nezavisnost i regionalnu stabilnost i kao izvora odbrane od subverzije Kremlja.

Njemu će se suditi po njegovim postupcima u održavanju ili predaji nezavisnosti Crne Gore.

Koliko će problemi koje Balkan ima sa Rusijom biti riješeni očekivanom pobjedom Ukrajine?

Bugajski: Vojna pobjeda Ukrajine i protjerivanje ruskih okupacionih snaga poslaće snažan signal da će nezavisnost i nacionalni identitet biti odbranjeni od imperijalnih grabljivaca.

To će oslabiti vojne i ekonomske kapacitete i propagandne narative Moskve pokazujući da je Rusija propala država. Što je još važnije, to će ubrzati raspad veštačke Ruske Federacije i najaviti pojavu novih država iz moskovske “unutrašnje imperije”.

Međutim, Kremlj će, da bi prikrio svoj poraz u Ukrajini, pokušati da stvori nove bezbjednosne probleme za Zapad u ranjivim regionima kao što je Zapadni Balkan.

Stoga, NATO i EU moraju biti spremni na nove provokacije ranjene i umiruće imperije.