Istorija

Srpski kralj, a grčki svetac

Jan 27, 2023 5 Komentara

(15 riječi)

Carigrad sa Vukašinom pojačava svoju ulogu sudije koja se svodi na to da on među pravoslavnim crkvama bolje procjenjuje doprinose njihovih vjernika i vladalaca opštoj političkoj simfoniji na Istoku, čime ističe nadmoć svojih vrijednosnih kriterijuma nad kriterijumima lokalnih crkava. Posebno Ruske i Srpske. Sve istočne crkve su uvijek djeca svoje majke u Carigradu i ne mogu nikad da se otrgnu od njenih prsa. Jedino je grčko mlijeko Božje

U toku je grčka procedura pred Carigradskim ekumenskim patrijarhatom da se srpski gospodar Vukašin Mrnjavčević iz 14. veka proglasi za - grčkog sveca. Vukašin se samovoljno proglasio u Prilepu za imperatora Srba, Grka i ,,zapadne strane“ - do mora, i to je bio od 1365. godine do svoje pogibije na Marici 1371. godine.

Bio je drugi ktitor Hilandaru, srpskim i grčkim manastirima. Navodno istorijsko sećanje Grka na njegovu blagu vladavinu u današnjoj Makedoniji, Albaniji i Grčkoj praćenom ondašnjim moćnicima i rivalima poput bugarske Jelene (Dušanove carice), Olivera Grčinića, Simeona Uroša, Radoslava Hlapena, Toma Preljubovića i drugih, je možda dovelo do predloga za svetačastvo. Bude li proglašen za sveca, biće i jedan ,,slaveno-Srbin“ grčki svetac. Nije nemoguće da Carigrad proceduru prepusti atinskoj Grčkoj pravoslavnoj autokefalnoj crkvi iz 1850. godine.

Vukašin nema teološkog značaja. Njegova vladavina nad severnim grčkim područjem teško da je mogla ostaviti tako dubok trag u opštoj svesti svih Grka da posle više od 650 godina narod želi da mu koronom rasvetli lice. Ni njegov težak poraz od Turaka na Marici, gde je stradao od povreda i njegov brat despot Jovan Uglješa, gospodar Sera blizu Soluna u kome je Dušan svoj Zakon iz 1349. godine unapredio godinu dana pre smrti 1354. godine, nije takav mučenički izuzetak da bi ga izdvojio od mnogih drugih stradalnika koji su pali za veru i državu. Pa ipak, i on i njegov brat su kraljevi koji su umrli braneći krst, posede i narod od Turske.

Da nije carigradski patrijarh Vartolomej zbog toga krenuo da dodatno gađa Srpsku pravoslavnu crkvu? Ona ne uzima Vukašina za ozbiljno. Oh, bilo bi to zanimljivo, to carigradsko obrazloženje!

CARIGRADSKA MUNICIJA

Što se istorije iz 14. veka tiče, mi uistinu ne možemo da dočaramo sebi što se Vukašin toliko dopada Grcima u 21. veku. Možda je Grcima pod tadašnjim ,,srpskim“ gazdama bilo manje bolno nego što bi bilo da su se na njih navalili centralno-evropski germanski feudalci i krstaši. Srbija nije imala gotsko-franački politički sistem već kombinaciju vizantijske tržišne ekonomije i sudskog uređenja sa mađarskim nepiramidalnim feudalnim odnosima među teritorijalnim vladarima koju je kod njih regulisala Zlatna bula Andraša II iz 1222. godine.

Nju je prevazišao centralizacijom vlasti Dušan svojim Zakonom iz 1349/55. godine, ali su se stvarni odnosi među zemaljskim vladaocima u Srbiji posle njegove smrti zadržali na predzakonskom Dušanovom stupnju – svi su vlastelini bili međusobno jednaki i saborski su birali – ne nužno - naslednog vladara.

Nekako u stilu aragonske vlastele u Španiji koja po svom izboru kralja, staje sa punim oružjem pred njega i poručuje mu: ,,Mi, koji smo jednako dobri kao i Ti, zaklinjemo se Tebi, koji nisi bolji od Nas, da ćemo te verno slediti, sve dok budeš sledio Naše želje“. To je bila više pretnja nego zakletva.

Vukašin Mrnjavčević je bez sabora plemstva i Crkve uspeo do kralja snagom mača, ali nije bio apsolutni gospodar - recimo, nije mogao da savlada Lazara Hrebeljanovića koji je imao veći posed od njega, i neke druge. Lazar nije bio na Marici jer ni nije priznavao Vukašina za kralja, kao ni Brankovići, Balšići, Altomanović i drugi.

Mora biti da carigradskom patrijarhu na Fanari odgovara da srpskog vladaoca Vukašina podigne na zvezde jer je bio dovoljno slab da ne povredi centralistički politički sistem Vizantije i da ga spusti od države slobodnih vizantijskih privatnih seljaka na srpski nivo neslobodnih sebrova.

Vukašin nije mogao ni nekakvu nacionalnu štetu da pričini Grcima, jer za razliku od njih koji imaju pravnu državu na rimskoj legislativi i gde su pred sudovima svi stanovnici gotovo jednaki (Dušan nije stigao do toga); Vukašin za naciju nije znao niti je poznato da je na svojoj teritoriji ugrozio vizantijski pravni sistem. A finansirao je grčke manastire kao nijedan Srbin pre i posle njega, što se Grcima bez sumnje dopalo. Svako voli poklone, tako i pop, bilo čiji da je. Ničim Vukašin nije Grke vidljivo povredio iako im je uzeo teritorije, ali im u zamisli društva nije ništa ni doneo.

Predlog da Vukašin bude svetac je dovoljno bled predlog da ga Grci mogu bez sumnjičenja prihvatiti, a Srbi ne mogu da ga ospore jer bi napali svoje kultove svetih srpskih vladara iz 14. veka, iako Vukašin u istorijskom sećanju Srba ima malu ulogu. Patrijarh u Carigradu je time matirao i Grke i Srbe. A sebe bi podigao na stepen korektora srpske istorije mada mu neće biti lako da objasni zašto se Vizantija nije pridružila srpskoj vojsci na Marici i pomogla Vukašinu da ne bude mučenik.

ŠTO CARIGRAD DOBIJA SA VUKAŠINOM

Carigrad sa Vukašinom pojačava svoju ulogu sudije koja se svodi na to da on među pravoslavnim crkvama bolje procenjuje doprinose njihovih vernika i vladalaca opštoj političkoj simfoniji na Istoku, čime ističe nadmoć svojih vrednosnih kriterijuma nad kriterijumima lokalnih crkava.

Posebno Ruske i Srpske. Sve istočne crkve su uvek deca svoje majke u Carigradu i ne mogu nikad da se otrgnu od njenih prsa. Jedino je grčko mleko Božje.

Mi, razume se, ne možemo znati hoće li kralj Vukašin postati grčki svetac, ali možemo biti sigurni da bi njegovo svetačastvo postalo za Srpsku pravoslavnu crkvu bolna kost u grlu: ako ona sutra ne uvrsti svetog kralja Vukašina u svoj slavski kalendar – zbuniće sve vernike i nacionaliste; ako ga prihvati - priznaće da Grci mogu da upadnu u srpski nacionalni prostor i da naše vernike proglašavaju za svoje svece.

Naravno, svi sveci pravoslavnih crkava su liturgijski sveci i svih crkava zajedno, ali one vode računa o svojoj teritorijalnoj nadležnosti i nacionalnoj ograničenosti dejstva. To se ne odnosi na stare patrističke grčke i druge svece iz rimskog, slovenskog i drugih pravoslavnih područja koje one neprekidno slave. Mi sa najvećom zahvalnošću slavimo svetog Ćirila i Metodija koji su nas naučili pisati i čitati na autonomnom pismu stvorenom samo za nas.

VASELJENSKI NAPAD NA RUSIJU

Pravoslavni sabor na Kritu 2016. godine je osudio ,,etno-filetizam“ kao ,,crkvenu jerezu“.

Pri tome, pravoslavni sabor, naravno, ne može da osudi i dualnu prirodu svih pravoslavnih crkava koje su istovremeno i nacionalne i univerzalne, one su, jednostavno, tako politički ustrojene od država svojih osnivačica kako bi ih čuvale patriotizmom pomoću nadklasnog hrišćanskog jedinstva.

Klasnu podelu ujedinjava hrišćanski mir. Pop u to staro doba čuva državu unutrašnjim i spoljnim hrišćanskim etosom bez obzira na socijalnu stratifikaciju stanovništva, a ne i nacijom. Ona kod patrističara još ne postoji. Nacija se tek od 18. stoleća ubacuje u politički program Crkve kada je stvoren sistem jednakih građana koje ne ujedinjava hrišćanska nadklasna jednakost i gde hrišćanstvo više ne čuva državu. Crkva to zabrinuto prati i upadom u nacionalizam dodaje sebi izgubljenu snagu. Tako je do sada.

No, Sabor na Kritu nije hteo to da napadne, on je nešto drugo hteo da učini. Hteo je da otvori vrata kritici upotrebe preterane sile u odnosima između pravoslavnih država. A kako takva etno-sila ne priznaje postojeće državne granice, onda ona u ime nacionalnog ujedinjenja prelazi linije mira i odlazi u anti-hrišćanski rat.

To je današnja Rusija i njen ,,ruski svet“. Drugim rečima, etno-filetizam nije neprihvatljiv, već je neprihvatljiv njegov prekogranični ratni program i opseg uništavanja drugog naroda. Ciljevi i intenzitet etno-filetizma su kod Rusa sporni, jeretički su. A kriterijume za procenu anti-hrišćanskog etno-filetizma određuje međunarodna politička i crkvena zajednica. A tu su Rusi u nebranom grožđu jer ih otvoreno ne podržava nijedna pravoslavna crkva.

I time je završen i nedavni međunarodni teološki skup na Akademiji za teološke studije na grčkom ostrvu Volosu u Tesaliji gde su ocene američkog arhimandrita Kirila (Horovuna) naišle na gotovo opšti pozitivni odjek. Raspravljalo se o ,,Ratu i Miru“ i političko-crkvenom programu Moskve u invaziji na Ukrajinu. Smisao njegovog stava je ovo: Hrišćanstvo ne osuđuje ni svaki rat niti pristaje na svaki mir, i stoga Crkva ne sme da bespogovorno, bez svog nezavisnog stava, sledi politiku gospodarskih elita. Bilo da one vode narod u kapitulaciju ili u nepravednu invaziju.

Kada crkva postane bezrezervna državna crkva, u opasnosti je ,,hrišćanski svet“.

ČIME KRALJ VUKAŠIN POMAŽE CARIGRADU

U kakvoj je suprotnosti kralj Vukašin prema moskovskoj politici ,,ruskog sveta“ da bi pomagao Carigradu u 21. veku?

Ne možemo da se toga sada setimo, ali setićemo se na kraju. Vukašin nije ratovao za srpsko nacionalno jedinstvo jer takvo jedinstvo ni kao pojam tada nije postojalo a kamoli kao ratna praksa. On je ratovao za očuvanje svojih privatnih poseda.

A ujedinio je na Marici savezničke snage ne samo zbog straha od njihovog gubitka imovine, već i na ideologiji globalnog hrišćanstva a ne na nacionalizmu, inače mu na Maricu ne bi došli bugarski , albanski i drugi hrišćanski odredi. I pošto on nema veze sa etno-filetizmom onda kod vaseljenske patrijaršije ostaje samo ovo: rat među današnjim hrišćanima je neopravdan jer se vodi u ime anti-hrišćanskog cilja, a to je nacionalistička ekspanzija.

Ne vodi se rat radi očuvanja hrišćanstva i njegovog širenja, već je čista manipulacija vladarske elite koja truje narod nehriščanskim nacionalizmom radi svoje slave i preraspodele bogatstva. Crkve koje u to ulaze su jeretičke i time je upućena poruka i Srpskoj pravoslavnoj crkvi.

PATRIJARH VARTOLOMEJ I RUSKI VALDANI KLUB

Vaseljenski patrijarh Vartolomej je 10. decembra prošle godine u Abu Dabiju na ,,Međunarodnoj konferenciji o politici u Svetu“ rekao: ,,Izopačavanje pravoslavne vere (u crkvenom smislu ′jereza′) postaje osnovna ideologija Putinovog režima“.

Ovo je zanimljivo da se istakne jer je to kazao na skupu diskusionog Valdani kluba, koji je osnovan 2004. godine u Rusiji u Velikom Novgorodu, koga vode ruski intelektualci, gde su Rusi veliki darodavci za njegove programe istraživanja, u čijem radu učestvuju profesori univerziteta iz 85 zemalja i gde političke stavove iznose predsednici i kraljevi država, uticajni ministri, kao i sam Putin i njegovi zvaničnici.

Do 2014. godine ovaj klub se pretežno bavio međunarodnim protežiranjem Rusije na skupovima u Petrogradu i Vladivostoku, a potom je stao da se kreće ka značajnim globalnim pitanjima.

Sa Putinovom diktaturom i ratom u Ukrajini je klub počeo da luta. U novembru prošle godine je na konferenciji Valdani kluba o ,,Verskoj polifoniji i narodnom jedinstvu“, održanoj u ruskom Kazanju, beogradski istraživač sa Instituta za savremenu istoriju Srbije, Aleksandar Raković, kazao: ,,Na kraju 20. veka su nova zapadna osvajanja krenula sa ‘srbofobijom’, zatim su se na početku 21. veka nastavila sa ′islamofobijom′ a sada su na ′rusofobiji′. I dalje: ,,Govoreći sa srpske tačke gledišta, ja verujem da Rusi više nemaju nikakvu iluziju oko toga da li može ujedinjena Evropa biti stvorena od Islanda do Kamčatke. To se izvesno neće dogoditi. Post-hrišćanski Zapad ne želi nikakvu kooperaciju niti bratstvo sa pravoslavnim hrišćanima i muslimanima“. Tako se govori srpsko-ruskim jezikom kada Valdani klub zaseda u Rusiji.

Dobro, ali kada Valdani klub posle mesec dana od kazanjskog skupa zaseda van Rusije, u Abu Dabiju, onda sluša vaseljenskog patrijarha Vartolomeja koji govori potpuno suprotno od nekih rusofilskih analiza iz Kazanja.

On upozorava da je Putin jeretik i da su zbog toga on i njegovi ruski ratoborni sledbenici pretnja svetskom bratstvu. Mi na to dodajemo da ne samo da ne vidimo koja pravoslavna crkva podržava Ruse već i kako to da su Grci, Rumuni, Bugari, pravoslavni Česi, Poljaci zajedno sa svojim katolicima i protestantima otišli u Brisel.

Kako to da to isto žele pravoslavni Ukrajinci i više od dve trećine Crnogoraca? Nije stoga nemoguće da Valdani klub nastavi sa svojim radom u emigraciji, od Abu Dabija nadalje.

NIKO JOŠ NIJE OVAKO REKAO MOSKVI

Navešćemo optužbe vaseljenskog patrijarha Vartolomeja iz Abu Dabija na račun Putina i moskovskog patrijarha Kirila koje možda niko do sada nije tako tvrdo izneo.

Ovo su neke od njih: Moskva je kriva jer ne poštuje administrativnu i filozofsku mudrost istočnog Mediterana, njegovih naroda; Rusi hoće iluzijom Trećeg Rima od 1453. godine da zamene Grke i vaseljenski patrijarhat iz Carigrada da premeste u Moskvu; Moskva je od 19. veka usvojila nemačku, prusku politiku pan-germanizma modifikujući ga u pan-slavizam radi svog osvajanja slovenskih država; Rusi su razvili crkveni rasizam i prezir prema ostalim pravoslavnim crkvama što je Ekumenski patrijarhat u Carigradu osudio 1872. godine kao jerezu. Taj rasizam je suprotan jevanđeoskoj poruci; Moskva hoće da slovenske jezičke narode otrgne od Carigrada u korist svoje politike prodora na topla mediteranska mora. Ona je stoga odgovorna za podsticanje mržnje među balkanskim narodima, odgovorna je za razne balkanske ratove i užase ranog 20. veka; izborom blaženog moskovskog patrijarha Kirila 2009. godine Ruska pravoslavna crkva je podbočila Putinovu politiku ,,ruskog sveta“ koja se zasniva na nasilnom prisvajanju svih teritorija gde se govori ruski bilo kao maternji bilo kao pseudo maternji jezik gde živi njena dijaspora (odnosi se na Ukrajinu, Belorusiju, Gruziju, Jermeniju, Kazahstan, Moldaviju, Latviju, Letoniju, Azerbejdžan, tatarske republike i druge); Cilj Rusije nije ujedinjenje sa Evopom već kreacija svoje Evroazije; Moskva se zbog svoje crkvene rasističke politike odvojila od pravoslavnog sveta što je pokazala izostankom sa kritskog Velikog sabora svete pravoslavne crkve 2016. godine; Zbog carigradskog priznanja Ukrajinske pravoslavne crkve 2019. godine Moskovski patrijarhat je napao Aleksandrijski patrijarhat nadležan za Afriku kako bi u Africi preuzeo primat i sprečio njegovu vekovnu blikost sa Carigradom...

SADA RAZUMIJEMO OTKUD JE SRPSKI KRALJ GRČKI SVETAC

Došlo je do eskalacije u polarizaciji Carigradskog patrijarhata sa sebi lojalnim crkvama na jednoj strani, prema Ruskoj pravoslavnoj crkvi i njenim prikrivenim saveznikom Srpskom pravoslavnom crkvom na drugoj.

Kreće međusobno čerupanje perja. Vi Srbi preko Rusa otimate nama Grcima vlast u Carigradu, a mi ćemo od vas preuzimati vaše srpske vladare – zar nisu i sami govorili da su grčki? Kralj Vukašin Mrnjavčević za to nikada neće znati.

Nemojmo se zavaravati, Carigrad sa Vukašinom upozorava Srpsku pravoslavnu crkvu i za prikriveni crkveni rasizam u Crnoj Gori koji u vreme Mrnjavčevića nije postojao. Uostalom, nije ni mogao - Mrnjavčevići su bili Hercegovci.

Carigrad, za početak, izgleda, kažnjava Srpsku pravoslavnu crkvu mogućim proglašavanjem Vukašina za grčkog sveca. A ako se ovaj rusko-srpski rivalitet sa Ekumenskim patrijarhatom u Carigradu nastavi, gledaćemo nove drame i komedije.   Dragan Veselinov - Pobjeda