•   Četvrtak,Decembar 12.
  • Kontakt
Škrinja

Dr Goran Sekulović

VRIJEDNOST NACIONALNOG I SOCIJALNOG IDENTITETA CRNOGORSKOG ANTIFAŠIZMA (VIII)

(15 riječi)

UKomunističkom Manifestu“, u jednom od najpoznatijih djela Marksa i Engelsa, gdje je jasno osvijetljen i prikazan put koji proleterijat i komunistički pokret, kao avangarda radničke klase, treba da prođu do svoje konačne pobjede, i koji je danas uistinu zastario i anahronkao što su čak i u času nastanka Manifesta bili anahroni i neki drugi djelovi samog Manifesta, ali koji u cjelini zbog toga nije ni u tom  vrremenu, pa evo ni danas u potpunosti izgubio na svojoj upotrebljivosti, aktuelnosti, emancipacijskom ulogu i univerzalnim i civilizacijskim porukama! –  stoji jedan dosta često citirani stav, koji zaista upada u oči svojom slobodarskom i univerzalnom porukom, svojim humanizmom, a on glasi: „da na mjesto buržoaskog društva s njegovim klasama i klasnim suprotnostima stupa udruživanje u kome je slobodni razvitak svakog pojedinca uslov slobodnog razvitka za sve“.[1]

Šta drugo može da znači ovaj stav do tô, da je glavni zadatak socijalističke revolucije da uspije da izgradi slobodu za svakog pojedinog čovjeka, dakle, da izgradi uslov, neophodan i nužan, za slobodu sviju, za slobodu društva, za slobodu svjetske zajednice. I šta znači ovaj stav ako ne samoupravljanje, ako ne razvoj takvih društvenih zajednica, stvarnih ljudskih zajednica, pomoću kojih individue postižu svoju stvarnu slobodu, svoj stvarni, „z b i l j s k i  ž i v o t“, koji ‘’nije više posredovan ukidanjem privatnog vlasništva, komunizmom“,[2] i koji je’’pozitivna čovjekova zbiljnost’’, a ne življenje u „dosadašnjim surogatima zajednice, u državi, itd.“, kako su takođe pisali Marks i Engels.

Treba, svakako, istaći, da kada su u pitanju stavovi klasika marksizma o samoupravljanju, tj. o proleterskoj revoluciji i diktaturi proleterijata – pojam koji svakako nije izdržao probu i koji je, na primjer nasuprot savremenosti i aktuelnosti pojma otuđenja, danas zaista anahron i prevaziđen pojam – da se ne može ni u kom slučaju izbjeći Pariska komuna, prva u istoriji ljudskog roda moderna svjetska socijalistička proleterska revolucija, koja se, ako se pokušava zaobići, uvijek sama nameće, svojom veličanstvenom revolucionarnom, istinski proleterskom, anticipacijom mogućeg političkog i ekonomskog oslobođenja radničke klase.[3] Karl Marks je u svojim tekstovima posvećenim Pariskoj komuni, dao njenu dosad najpotpuniju ocjenu, a istovremeno i najdetaljnije razvio svoje shvatanje o proleterskoj revoluciji i diktaturi proleterijata. I kada se govori o Marksovom shvatanju i viđenju samoupravljanja, od suštinskog značenja je njegova ocjena Pariske komune, komune koja zapravo po svom osnovnom i sadržinskom smislu i nije mogla ništa drugo značiti do samoupravljanje. Pariska komuna se zbog toga uvrštava u kategoriju takvih prelomnih momenata u istoriji ljudskog društva, kao što su Oktobarska revolucija, taj veliki ‘’službeni’’ početak epohe socijalizma u svijetu i socijalizma kao svjetskog procesa (bez obzira na njegovu tragičnu i tužnu, samourušavajuću prije svega sudbinu!), ili kao što se može slobodno reći, otpor jugoslovenskog autentičnog revolucionarnog puta i nasljeđa, odnosno socijalističkog samoupravnog društva birokratskom, etatističkom, krajnje otuđenom i autoritarnom, totalitarističkom, apsolutno postvarenom deformitetu socijalizma staljinističkog tipa.

„Sušta suprotnost Carstva, bila je komuna. Parola „socijalne republike“ kojom je Pariski proleterijat objavio februarsku revoluciju, izražavala je samo neodređenu težnju za jednom republikom koja je imala da ukloni ne samo monarhijski oblik klasne vladavine nego i samu klasnu vladavinu. Komuna je bila određeni oblik ove republike“.[4]

Pariska komuna je počela da ostvaruje u praksi poznatu Marksovu misao da fabrikama i mašinama, tim čudesnim proizvodima ‘’sa divnom moći da skrate ljudski rad i učine ga plodnijim’’, da tim novim snagama društva „da bi dobro funkcionisale, treba da vladaju novi ljudi, a to su radnici“.[5] Pariska komuna i višedecenijski samoupravni put u socijalizam Jugoslavije i Crne Gore su bili i ostali direktni nastavci ovih Marksovih misli.

S predavanjem fabrika i zanatskih radionica na upravljanje radničkim kolektivima, u Komuni je na inicijativu radnika, stvoren prvi radnički savjet u istoriji i donet prvi statut koji je regulisao njegov sastav, način izbora i funkcije. Povodom ovoga, Boris Kidrič je pisao: „U ovom stvaralačkom usponu on (misli se na revolucionarni pariski proleterijat), je u suštini pronašao sadržinu, kako radničkog upravljanja preduzećima, tako i udruživanja trudbenika u socijalističku cjelinu. Ovo je utoliko više karakteristično što proizilazi kao neposredni rezultat revolucionarne proleterske akcije, a ne pod uticajem nekih cjelovitih teorijskih i ideoloških postavki“.[6]

Josip Broz Tito je u svemu ovome bio još određeniji kada je u svom ekspozeu u Skupštini, 26. juna 1950. godine rekao: „Preuzimanjem sredstava za proizvodnju u državne ruke još nije bila ostvarena akciona parola radničkog pokreta „Fabrike radnicima“, jer parola „Fabrike radnicima“, nije neka apstraktna propagandistička parola, već takva koja ima u sebi duboki sadržajni smisao. Ona sadrži u sebi čitav program socijalističkih odnosa u proizvodnji: u pogledu društvene svojine, u pogledu prava i dužnosti trudbenika i – prema tome – može se i mora ostvariti u praksi, ako mislimo da zaista izgradimo socijalizam“.[7]

Istovjetna ovoj poruci je i sljedeća Lenjinova misao: „Proleterijatu treba ukazivati kako konkretnim mjerama kretati revoluciju naprijed. Kretati revoluciju naprijed znači ostvariti samoupravljanje. Samoupravljanju ne smeta porast demokratije. Komuna znači potpuno samoupravljanje.“[8]

Za Lenjina je, dakle, samoupravljanje neophodan uslov da bi revolucija, „osvajanje demokratije“[9], tj. osvajanje carstva slobode, i prevladavanje carstva nužnosti, moglo pozitivno ići naprijed.

Ukažimo ovdje na još jedan bitan momenat koji je povezivao jugoslovensku i crnogorsku socijalističku stvarnost sa izvornom mišlju marksizma-lenjinizma i istorijom najprogresivnijih ostvarenja svjetskog revolucionarnog proleterijata. Pariska komuna je razvila problem rada do problema slobode. Time je ona, „postavila fundamentalno pitanje slobode.“[10] I ne samo to, već je i „razrešila ontologiju slobode“.[11]

U ovom kontekstu od suštinskog značenja je sljedeća misao Edvarda Kardelja, koja bi se čak mogla, a po aktuelnim gorućim društvenim i nacionalnim dilemama u Crnoj Gori i morala! ticati i savremene Crne Gore, njenog apsolutno suverenog prava da kao međunarodni subjekt isključivo samostalno riješava sva svoja društvena pitanja, osobito, dakle, u današnjem izazovnom vidimo našem, crnogorskom slučaju i pitanju kada nam je ugrožena elementarna državna i društvena nezavisna egzistencija i samostalan, autentičan, istorijski, samobitan put u svim sferama narodne, tj. nacionalne egzistencije i postojanja : „Bitno za osećanje slobode jednog naroda jeste da, pored političke i kulturne samostalnosti, raspolaže i viškom svog društvenog rada i upravlja cjelokupnom društvenom reprodukcijom“.[12] Ova Kardeljeva misao je izrečena na tragu sljedeće poruke Marksa. „Njena prava tajna (misli se na tajnu Pariske komune), bila je ovo: ona je po svojom suštini bila vlada radničke klase (čitaj: diktatura proletarijata), rezultat borbe proizvođačke klase protiv prisvajačke klase; ona je bila najzad pronađeni oblik pod kojim se moglo izvršiti ekonomsko oslobođenje rada. 

Bez ovog posljednjeg uslova, komunalno (čitaj: samoupravno) uređenje bilo bi nemogućnost i obmana. Politička vladavina proizvođača ne može postojati uporedo s ovekovečenjem njegovog socijalnog robovanja“.[13]

Dakle, i Marks i Kardelj, upozoravaju, da bez ekonomskog oslobođenja rada, da bez raspolaganja viškom rada, bez tog „poslednjeg uslova“, samoupravno (komunalno) uređenje bilo bi nemogućnost i obmana, bez toga nema ni osećanja „slobode jednog naroda“. Vidimo, koliko je u elementarnoj, početnoj fazi i etapi postojanja i egzistencije jednog naroda i jedne nacije, jedne zemlje i države, povezano to fundamentalno osećanje „slobode jednog naroda’’ sa mogućnošću i stvarnošću da samostalno bira svoj istorijski put i da samostalno i nezavisno uređuje sva svoja državna i društvena pitanja. To je osnov za istinsko međusobno poštovanje svih  njegovih pripadnika i članova, grupa i kolektiva, kao i za usaglašavanje i ravnotežu svih njihovih pluralnih autentičnih interesa, ali i za samopoštovanje svakog naroda kao cjeline i prva pretpostavka za njegovo puno i bogato, svestrano, sadržajno i uspješno postojanje, razvoj i prosperitet u svim oblastima nacionalnog i drušvenog, materijalnog i duhovnog života.

„Borba radničke klase protiv kapitalističke klase i njene države stupila je s pariskom borbom u novu fazu. Ma kakav bio neposredni ishod stvari, osvojena je nova polazna tačka od svetsko-istorijske važnosti“.[14]



[1] Marks-Engels: „Izabrana djela“, tom I, Kultura, 1949. g., str. 33.

[2] Rani radovi, Naprijed, Zagreb, 1967. g., treće izdanje, str. 285.

[3] ‘’Prve odjeke Pariske komune u Crnoj Gori nalazimo u listu Crnogorac, 1971. godine. Nešto kasnije (1879) na Cetinju je otvorena knjižara Jovana Pavlovića, u kojoj je prodavan Komunistički manifest, čiji je prevodilac sam Pavlović. To je dr Nika S. Martinovića navelo na zaključak: „Može se pouzdano reći da, pored druge revolucionarne literature i štampe, na Cetinju imamo 1871. godine pančevačko izdanje Komunističkog manifesta i autentične izvještaje o Pariskoj komuni.’’ (Nikola Racković: ‘’Filozofska misao u Crnoj Gori’’, CNB ’’Đurđe Crnojević’’, Cetinje, 1994.g., str. 94/95)

 

[4] Marks-Engels: Sabrana djela

[5] Marks: Govor na jubileju lista „People's Paper“ (Narodne novine), Marks-Engels: Izabrana djela, Beograd, Kultura, 1949. g., tom I 

[6] Boris Kidrič: Istorijat borbe za radničko samoupravljanje – Naša stvarnost, br. 4, april 1950, str. 460

[7] J. B. Tito: Sabrana djela

[8] V. I. Lenjin: Sabrana djela

[9] Marks, Engels: Komunistički manifest

[10] Dragutin Leković: na naučnom skupu posvećenom stogodišnjici Pariske komune, Beograd, 15-18. marta 1971. g.).

[11]  Isti prethodni izvor

[12] E. Kardelj: Ekspoze o ustavnim amandmanima, Zbornik: Marksizam.

[13] K. Marks: Proleterska revolucija, pouke Pariske komune, džepna knjiga, BIGZ.

[14] Isti prethodni izvor



8 Komentara

uVFMDDyZc Postavljeno 26-08-2023 11:42:42

dr reddy finasteride buy I am severely myopic and have noticed floaters over the last six months

Odgovori ⇾

fvvqCgnZ Postavljeno 27-07-2023 23:55:36

A relation between steady state plasma potassium concentration and urinary potassium excretion in the dog as a function of dietary sodium intake in meq day how many beers can you have with viagra and held for 10 minutes

Odgovori ⇾

ndwodQV Postavljeno 24-07-2023 08:44:19

A big man with power in his hand is simply a step to the sky levitra prix espagne

Odgovori ⇾

Fruinly Postavljeno 11-05-2023 15:47:38

and Barrett, J is there a generic cialis available Citrates may cause stomach upset

Odgovori ⇾

emitySiny Postavljeno 11-05-2023 10:06:19

The same NebuChamber has been used in our clinic for the last 12 years for the delivery of inhaled budesonide and inhaled terbutaline in children older than 3 months cialis online without prescription

Odgovori ⇾

sexypg1688 Postavljeno 19-01-2023 16:43:24

SexyPG1688 lynbet สล็อต

Odgovori ⇾

Fanito Postavljeno 18-01-2023 14:24:38

društvo neće biti posljedica nekog "kolektivističkog" sistema iz razloga koje sam naveo. Pod uslovom da razvoj ćovječanstva ide u tom pravcu, u što iskreno sumnjam. Zaista uvaženi Goran inspiriše i podstiče čitaoca na reakciju. A to je nesumnjiv dokaz vrijednosti nečijeg štiva.

Odgovori ⇾

Fanito Postavljeno 18-01-2023 14:13:06

Upravo je raspolaganje viškom rada jedna od ključnih tačaka zbog kojih socijalizam nije izdržao probu vremena. Pokazalo se da je samoupravljanje, u smislu njegove dugoročnosti, utopijska ideja, koja je u svojoj konkretnoj manifestaciji oličena još u Pariskoj komuni, o čemu u ovom nastavku, na lucidan način piše gospodin Sekulović. Jer vremenom samopravni sistem postaje sve manje efikasan, zbog sve izraženije birokratizacije i sve naglašenije korupcije. Čak takav vid upravljanja, po mom skromnom mišljenju, neće biti realno ostvariv ni na daleko većem razvojnom nivou čovječanstva, A razlog je tome što svojina određuje karakter jednog sistema. Što opet znači da kapital kao takav mora biti nečiji da ne bi bio svačiji, jer ako je svačiji (društveno vlasništvo) onda je ničiji. U tome je problem, rekao bih. Veličanstveno je dostignuće izgraditi sistem u kome je čovjek kao jedinka slobodan, lično obogačen u svakom smislu, čime i ukupno društvo postaje takvo. Međutim, čak ni takvo,,

Odgovori ⇾

Ostavite komentar

• Redakcija zadržava puno pravo izbora komentara koji će biti objavljeni. • Komentari koji sadrže psovke, uvrede, prijetnje i govor mržnje na nacionalnoj, vjerskoj, rasnoj osnovi, kao i netolerancija svake vrste neće biti objavljeni. • Prilikom pisanje komentara vodite računa o pravopisnim i gramatičkim pravilima. • Nije dozvoljeno pisanje komentara isključivo velikim slovima niti promovisanje drugih sajtova putem linkova. • Komentari u kojima nam skrećete na slovne, tehničke i druge propuste u tekstovima, neće biti objavljeni, ali ih možete uputiti redakciji na kontakt stranici portala. • Komentare i sugestije u vezi sa uređivačkom politikom ne objavljujemo, kao i komentare koji sadrže optužbe protiv drugih osoba. • Objavljeni komentari predstavljaju privatno mišljenje autora komentara, i nisu stavovi redakcije portala. • Nijesu dozvoljeni komentari koji vrijedjaju dostojanstvo Crne Gore,nacionalnu ,rodnu i vjersku ravnopravnost ili podstice mrznja prema LGBT poulaciji.