… O Belvederskom događaju zapis je ostavio i Svetozar Vukmanović Tempo. On u predgovoru knjige Milorada Markovića, „Nikola Lekić Goranin“, Bar, 1983. o Belvederskim demonstracijama bilježi da se „Pohod na Cetinje“ završio „sukobom seljaka sa žandarmerijom i vojskom na Belvederu, 26. juna 1936. godine. To je vrijeme kada je Partija u Crnoj Gori doživjela nove progone i hapšenja. Policija je otkrila niz organizacija i počela hapsiti komuniste. Istragu nije vodila na teritoriji Crne Gore, nego je uhapšene komuniste sprovodila u Dubrovnik i Sarajevo. Tamo ih je podvrgavala strahovitim mučenjima i torturi. Više komunista je izbjeglo hapšenje, prešavši u ilegalnost. Kretali su se nelegalno po selima. A sela su ih dobro dočekivala.

Seljaci nijesu shvatili ta hapšenja i proganjanja kao napad samo na komuniste, nego kao atak na Crnogorce uopšte. Tako je otpor protivu hapšenja i progona komunista dobio nacionalni karakter. Lekić je osjetio i tu novu mogućnost da partija ojača svoje pozicije u masama. Iako u ilegalnosti, zajedno sa ostalim članovima rukovodstva koji nijesu bili uhapšeni, organizuje veliki zbor, bolje reći, „Pohod na Cetinje“. Vlasti na Cetinju su bile upoznate sa kretanjem seljaka prema Cetinju. Na prilacima Cetinju bila je ne samo žandarmerija, nego i vojska. Otvorena je paljba na goloruke seljake. Šest ih je poginulo, što je imalo vrlo teškog odraza na Crnu Goru. Postojeći režim je osjetio da prijeti opasnost pretvranja komunističkog pokreta u opštenacionalni pokret i odlučio da se povlači. I ovdje je država ustuknula pred narodom, koji su predvodili komunisti“[1] 

Od Belvedera 1936.g. preko daljeg nastavka organizovanja, jačanja i afirmisanja narodnofrontovske i najšire patriotske borbe KPJ i osobito njenog oružanog dijela u periodu narodnooslobodilačke borbe i socijalističke revolucije u Drugom svjetskom ratu, preko u suštini jedne apsolutno istorijski i identitetski autentične oslobodilačke i humanističke misije u kojoj se ogledala težnja crnogorskog naroda za svoje nacionalno i socijalno oslobođenje, pa zatim preko poslijeratnog razvoja u komunističkoj Jugoslaviji, đe se svakako moraju akcentovati događaji iz 1948.g. i početka konstituisanja samoupravljanja 1950.g. – a sve sa podlogom dakako u izvornim načelima originalnog Marksovog i Engelsovog učenja koje je između ostalog rođeno i ‘’konačno’’ isfiltrirano i uobličeno i na osnovu dostignuća i rezultata autentičnih oslobodilačkih i univerzalnih etičkih tekovina Pariske Komune, dakle, preko svih ovih posredujućih lukova i segmenata, dolazimo do višedecenijske realne prisutnosti crnogorskog naroda i svih drugih naroda i građana Crne Gore u njenom emancipacijskom procesu razvoja i unaprijeđenja osnovih univerzalnih tekovina oličenih u ljudskim pravima i slobodama, demokratiji, samostalnom, sopstvenom biranju istorijskih i državnih, nacionalnih i društvenih puteva razvoja. Svi su ovi procesi i rezultati, vrijednosti i sadržaji utkani u našu obnovu pune državnosti i ponovnog priznanja našeg međunarodnog subjektiviteta. I tako sve do novog antifašističkog i antiklerofašističkog poprišta na Belvederu 4. i 5. septembra 2021. g. kada su još jednom i Crnogorci i pripadnici svih drugih naroda Crne Gore pokazali spremnost na nepoštednu borbu sa svakim vidom klerikalizacije i fašizacije sopstvene zemlje i sopstvenog društva! Zbog značaja novih Belvederskih događaja za crnogorsku antifašističku identitetsku vrijednost, ovđe prenosim moj tekst-kolumnu ‘’Obilježeni kamdžijaši ili: Crnogorci ne ljube lance’’ koja je napisana za ‘’Gradski portal’’ RTV Podgorica, a prenijeli su je ‘’Crnogorski portal’’ i ‘’Portal Skala radio’’.

‘’Čuvena Njegoševa poruka da Crnogorci ne ljube lance obistinila se i prošlog vikenda na Cetinju. Cetinjani i Crnogorci još jednom su bili dostojni i ponosni, vjerni časti, pravu i slobodi Crne Gore. Sami građani Cetinja su pokazali pravo malo-veliko herojstvo na koje ih uostalom obavezuje njihov sveti grad heroj.  Aktuelna anticrnogorska klerofašistička i kvislinška vlast se pak pokazala sasvim suprotno i time se svojim postupcima još jednom i konačno (što, naravno, nije ništa novo kad je ona u pitanju) samoizuzela iz crnogorskog slobodarskog bića.

‘’Samo djela svjedoče o nama’’, reče ‘’naš’’ premijer neđe ranije. Cetinje je kažnjeno, jer je ‘’remetilački faktor’’ u procesu uspostave totalitarizma ‘’srpskog sveta’’ i simbol sveg crnogorskog, demokratskog, građanskog, multivjerskog i multietničkog življenja, što ova aktuelna velikosrpska, jednonacionalna i jednovjerska, anticrnogorska vlast u Crnoj Gori!?, dakako, i programski i praktično negira i uništava na svakom koraku. Jedan od ideologa ‘’srpskog sveta’’ Aleksandar Raković nedavno reče da je ključno pitanje sljedeće: kako to da i pored ogromnog novca koji se ulio u Crnu Goru Srpska crkva nije uspjela jedino na Cetinju?! Isti je to onaj Raković koji poruči da će se kad zatreba sedam miliona Srba obračunati sa tih sto hiljada Crnogoraca onako kako su zaslužili!? Sa ovim otvorenim rasistom i nacistom – očiglednim nastavljačem antisemitske i nacističke politike jednog od prvaka Srpske crkve i utemeljivača nehrišćanskog i nejevanđeljskog svetosavlja Nikolaja Velimirovića – složio se i tom i svakom drugom prilikom srpski mitropolit Joanikije Mićović, rekavši da je iz njegovih naučnih radova i javnih istupa puno toga naučio o Crnoj Gori!? Ništa zapravo čudno kada znamo kako je Mićovića njegov prethodnik (najbolje) opisao, doziravši kako i koliko ga trebamo poštovati: radikalniji je od mene (’’Risto sotono’’, odzvanjalo je Cetinjem 1991.g.), i ne mnogo učen, rekao je Amfilohije.

Protekli cetinjski vikend je odgovorio na najbolji mogući način Rakoviću. Džaba su svi novci – jer Cetinjani i Crnogorci ne ljube lance! Ili, kako još reče Njegoš: prošli su i Nemanje, i Napoleoni, i Murati, a Crna Gora ostade da traje vječno. Jer, Crnogorci su kao poezija o kojoj Radovan Zogović ovako pjeva: ”Nagaziš li je, – ona ti udarcem uzvrati na kopito… Drukčije neće… I udariš li je kamdžijom… ona na udar šikne; poprska, obilježi kamdžijaša…” I evo, i domaći kamdžijaši su obilježeni, za vjek vjekova. I to trostruko: kao ”obični”, nasilni, kao klerofašistički i kao kvislinški kamdžijaši!

Odlukom da se ustoličenje Mićovića obavi u Cetinjskom manastiru trebalo je da se simbolički pokaže da je i Cetinje srpsko! No, Cetinjani i Crnogorci se ne kupuju, jer domovina nije na prodaju. To pokazuju i oni policijaci – makar koliko ih bilo – koji su prvog dana prišli demonstrantima i ona dva pilota MUP-a koja su odbila da prevezu srpskog patrijarha na Cetinje. Jer, još nije zabilježeno na ovim prostorima da su crnogorski državni resursi od strane aktuelne Vlade na ovaj način zloupotrijebljeni za realizaciju velikosrpske imperijalne i asimilatorske moći Srpske crkve prema, prije svega, etničkim i nacionalnim Crnogorcima, ali i svih vjera i nacija i građana-suverenista. Korišćenje Vladinog vozila marke ‘’majbah’’ (onog zbog kojega su oštro napadali prethodnu Vladu zbog rasipništva!?) i vojnog helikoptera Vojske Crne Gore, članice NATO-a, dakle, državnih resursa, za prevoz srpskog patrijarha,  klasična je zloupotreba, jer u pitanju nije državna posjeta, već privatna, tj. jedne vjerske delegacije. No, ništa čudno, jer ova Vlada je zapravo civilna ispostava Srpske crkve u Crnoj Gori, njeno istureno političko odjeljenje koje ima za strateški cilj da od ove crkve napravi povlašćenu i ekskluzivnu državnu crkvu u Crnoj Gori. Ona to već i jeste. I sve je srpskoj državi i srpskoj crkvi dobro ako služi njihovim cijevima, pa i avion NATO članice, još ako je njihova srpska! A njihova srpska je naravno ova aktuelna Vlada Crne Gore u kojoj nema pripadnika crnogorskih građanskih ni manjinskih nacionalnih partija. Za URU se to više zaista ne može reći, jer služiti i biti u prvom redu kvislinga za interese strane države i crkve klerofašističkog smjera sve govori. URA ćuti dok Porfirije, lažni ekumenista, upoređuje Crnogorsku crkvu sa Hrvatskom pravoslavnom crkvom iz ustaške NDH-a, što dovoljno govori što misli o suštini, održivosti i trajnosti nezavisne i suverene crnogorske države.

Policajci na Cetinju su sprovodili naredbe koje su posljedica prethodno donesene političke odluke ‘’naše’’, tj. kvislinške vlasti da po svaku cijenu apsolutno snishodljivo ugode kreatorima, ideolozima i komandantima ‘’srpskog sveta’’, Srpske države i Srpske crkve, koji su ih uostalom i doveli tu đe su. Naravno da su za svaku moralnu osudu i pravno i profesionalno sankcionisanje svi oni policajci koji su prekoračili ovlašćenja upotrebom zabranjenih gumenih metaka, šok bombi i prekomjernom upotrebom suzavca, ali u svim prilikama sa takvim naredbama i tolikim obimom sličnog naoružanja, prekoračenja ove vrste su neminovna, jer je teško zamisliti da bar nešto od toga što je na ‘’meniju’’ neće ponekom i ‘’oslačiti’’. Ovđe su u pitanju i u moralnom i u pravnom, i u političkom, i u državnom smislu u prvom redu dakako oni koji su izdavali naredbe i koji su ovakvom jednom sramnom odlukom doveli u pitanje i narušili zdravlje hiljade građana, ali i nanijeli ogromnu štetu kako samima sebi tako i Srpskoj crkvi i državi Srbiji i njenim građanima, jer svi su dugoročno nedvosmisleno na trajnom gubitku sa ovakvom njihovom nasilničkom i asmilatorskom, manipulatorskom i propagandnom politikom u Crnoj Gori, a naravno i drugdje!, što se i pokazalo u posljednjih trideset godina. No, velikosrpski planeri zla u svojim neumornim maksimalističkim projekcijama ni najmanje ne vode računa o stvarnim interesima i blagodetima građana Srbije, a ‘’njihove’’, ‘’ugrožene’’, Srbe u regionu koristili su i koriste samo kao topovsko meso i instrumente za ostvarivanje svojih mračnih i ratnih, osvajačkih ciljeva.

Očigledno da velikosrbi i klerofašisti ne žele i ne mogu da žive s drugim etnijama i vjerama na istom prostoru i s onima koji im ne priznaju ’’pravo prvenstva’’. A i što bi im priznavali?! Svakako im to Crnogorci neće nikada priznati, a oni mogu druge da trpe samo ako su ti u evidentnoj manjini i time im podređeni. Crnogorci nikome i niđe nijesu bili podređeni, ponajmanje u svojoj sopstvenoj zemlji! Ali, kvislinška vlast sve radi da bi zadovoljila prohtjeve i očekivanja onih koji su je doveli na tu poziciju, pa u najboljim manirima ‘’Ur fašizma ili vječnog fašizma’’ (Umberto Eko), njene vođe Krivokapić, Mićović i Bečić, svi sljedbenici velikosrpske kvislinške četničke ideologije i istomisleći kao Amfilohije da su Crnogorci kopilad nastala u Titovom Jajcu, lukavo se prilagođavaju aktuelnom dobu i crnogorskom društvenom trenutku, pa, sjećamo se, tobože krajnje zainteresovano, gotovo zaneseno, s maltene oduševljenjem, slušaju partizanske pjesme o Titu na svečanosti koju je ljetos organizovao Bečić (a govorio Krivokapić) povodom 13. jula!? Nastaviće oni na ovom putu približavanja Crne Gore ‘’srpskom svetu’’ a nikako ne Evropskoj Uniji, još prepredenije i lukavije, ali je i protekli cetinjski vikend svima još jednom (još jednom konačno!?) otvorio oči o kakvoj se trenutnoj vlasti u Crnoj Gori radi.

Ono što previđa aktuelna i vlast i Vlada u našoj zemlji jeste da na čelu cetinjskog ‘’remetilačkog faktora’’ nije ni DPS ni Milo Đukanović, kako oni tvrde, već je to (bio) spontani izraz revolta i pobune iskrenih crnogorskih patriota i izvornih suverenista, koji nijesu samo zbog ustoličenja protestovali već i zbog ukupne anticrnogorske, antigrađanske i velikosrpske nacionalističke retorike i politike koja je zavladala u Crnoj Gori nakon 30. avgusta lani. O tome moraju voditi računa vlastodršci, jer htjeli oni to priznati ili ne – Crnogorci postoje, postoji Crnogorska pravoslavna crkva, postoji crnogorski jezik, crnogorska kultura, crnogorska istorija, crnogorska nacija kao nacionalni i građanski stožer crnogorskog društva i države, Crnogorci svih vjera i nacija kao najbolji most sa svim nacionalnim zajednicama u Crnoj Gori kojima je na srcu naša zajednička, dična, ponosita i mala-velika domovina. Negirati te činjenice – a to upravo kontinuirano radi aktuelna ‘’crnogorska’’ Vlada i vlast – opasno je ponašanje tako nalik i blizu ratnih devedesetih na prostoru bivše SFRJ, regiona kome i danas treba vrlo malo pa da se opet zapali. Radili su to dok su bili i u opoziciji, ali sada sa aktuelnim i primamljivim ‘’srpskim svetom’’ izazovi su mnogo opojniji, slađi i veći, čini im se gotovo ostvarivi, jer se ima – viđelo se to i na Cetinju dakako!? – državna sila i moć, a tu je i država Srbija i moćna Srpska crkva. No, ne zaboravimo Njegoša: ‘’Kome zakon leži u topuzu, tragovi mu smrde nečovještvom’’.

Crnogorce i Crnoj Gori lojalne i odane građane bez obzira na vjersku i nacionalnu pripadnost sve ovo može i mora samo ujediniti i još više osokoliti i obodriti da istraju i ustraju u borbi za svoja ljudska, politička, vjerska, nacionalna i građanska prava, za multietničku, multikonfesionalnu, sekularnu i evropsku Crnu Goru.’’