Na godišnjicu herojskog otpora Titovih partizana višestruko jačem neprijatelju, Gradski portal podsjeća i na neke od aktera slavne bitke iz Crne Gore, koji su dali živote za oslobođenje Jugoslavije.

Jedan od njih je i Vasilije Vako Đurović, koji je sa još dva brata poginuo na Sutjesci.

                                                    (Foto: Wikipedia)

Bombe uokolo neprestano eksplodiraju, a komandant trči k Titu, koji pokazuje Vaki Đuroviću goli, zatravnjeni prijevoj na lijevom boku puteljka kojim od Lučkih za Vrbničke kolibe, prema sjeveru, na putu iz obruča, treba da prođu sve jedinice udarne grupe Vrhovnog štaba:

„Ovo je, komandante, Ljubin grob. Pošalji jedan bataljon tamo i drži to mjesto po svaku cijenu. To je ključno mjesto našeg proboja.“

Komandant jednostavno kaže:

„Razumijem, druže Stari!“ i leti natrag, k brigadi.

Ali put mu je presjekla jedna od avionskih bombi. Eksplozija ga diže, pa sunovrati. Teško ranjeni komandant je krvario, ali ustaje. Posrnu. Nekako učini dva-tri koraka, a onda pade. Više nije mogao ustati. Ali ne odustaje: puzi. Stigao je do svojih drugova i na karti im pokazao gdje trebaju zauzeti položaj. U samrtnom grču, jedva čujno šapće:

„Drug Tito je naredio, Ljubin grob držati po svaku cijenu.“

To su bile posljednje riječi Vaka Đurovića.

(iz zapisa Jovana Popovića)

Vasilije Đokov Đurović – Vako rođen je 19. decembra 1910. godine u Momišićima, u imućnoj seljačkoj porodici. On je još kao đak podgoričke gimnazije (kada se i uključio u rad SKOJ-a) zapažen kao aktivista koji širi marksističku literaturu, zbog čega je istjeran, pa je nastavio školovanje u Beranama. Ipak, 1929. godine se ponovo vraća u Podgoricu, gdje je i maturirao, nakon čega upisuje Filozofski fakultet u Skoplju.

Za vrijeme studija bio je aktivni član studentskog pokreta, zbog čega je u više navrata hapšen, dok je, poslije demonstracija u Skoplju, 1939. sproveden u zloglasni beogradski zatvor “Glavnjača”. Za vrijeme studentskih raspusta aktivno je politički djelovao u rodnom kraju. Bio je učesnik Belvederskih demonstracija 1932. godine, na Cetinju.

“Po završetku fakulteta bio je na odsluženju kadrovskog roka u đačkoj četi, a prilikom kapitulacije bivše države dolazi kao potporučnik kući, sa oružjem”, piše u publikaciji „Revolucionarni pokret u opštini Titograd 1919–1945“.

Uoči Trinaestojulskog ustanka pristupio je organizaciji prikupljanja i skladištenja oružja, a uporedo je rukovodio i obukom u rukovanju oružjem i drugim vojnim vještinama na području Lješkopolja.

                                                (Foto: Wikipedia)

„Bez pretjerivanja se može reći da je Vakovom zaslugom sve fizički sposobno za oružje iz Momišića bilo vojnički spremno i mobilno da na poziv stupi u borbu protiv okupatora. Njegova kuća bila je stjecište i utočište mnogim revolucionarima“, navodi se u pomenutoj publikaciji.

U Trinaestojulskom ustanku, 1941. godine, bio je komandir Momišićko-tološke čete, s kojom se istakao u borbi na Veljem brdu, kako hrabrošću tako i rukovođenjem. Nakon toga je bio u jedinicama na terenu oko Podgorice.

Kao komandir Lješkopoljsko-lješanske čete Crnogorskog NOP odreda, tokom borbi za oslobođenje Pljevalja 1941. godine je, sa svojim borcima, upao u italijanske kasarne i učestvovao u oslobođenju zatvorenika.

                                                    (Foto: Wikipedia)

Krajem iste godine postavljen je za komandanta bataljona „Bajo Sekulić“, a nakon osnivanja Četvrte proleterske crnogorske udarne brigade, juna 1942. godine, postao je komandant njenog Četvrtog bataljona.

Poginuo je 9. juna 1943. godine, tokom bitke na Sutjesci, u kojoj su njegovi roditelji izgubili još dva sina – Marka (rođenog 1922) i Vukašina – Vuka (rođenog 1925).

„Naišao sam na povrijeđenog Vaka Đurovića. Bio je već u nesvijesti usljed velikog izliva krvi. Drugovi iz štaba brigade i brigadnog saniteta (Jurica Ribar, Danica Kolinović, Nena Perović, Zora Vuković i drugi) pokušavali su sve da bi ga spasli. Nosili su ga u šatorskom krilu do potoka Hrčavka gdje je podlegao ranama”, napisao je Krsto Grozdanić.

                                                        (Foto: Printscreen)

Ukazom Predsjedništva AVNOJ-a iz 11. jula 1945. godine, Vako je među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske proglašen za narodnog heroja. Posthumno je, godinu kasnije, odlikovan i Ordenom zasluge za narod I reda.

Sahranjen je na groblju u Momišićima, a godine 1957. njegovi posmrtni ostaci su preneseni u grobnicu narodnih heroja na Gorici. Nadgrobna ploča na njegovom prvobitnom grobu je vandalizovana osamdesetih godina, a do današnjeg dana nije se pristupilo njenoj restauraciji.

                                                        (Foto: Gradski portal)

Godine 1979, u neposrednoj blizini osnovne škole koja nosi ime po slavnoj bici u kojoj su Vako i njegova braća izgubila život, svečano je otvoreno spomen-obilježje arhitekte Andrije Markuša posvećeno momišićkim rodoljubima poginulim u Narodnooslobodilačkom ratu.

Spomen-obilježje, izgrađeno od natur betona, projektovano je tako da broj montažnih blokova (od kojih svaki predstavlja po jednog palog borca) bude djeljiv sa brojem pet – kao pet krakova na zvijezdi, koju je Vako ponosno nosio na vojničkoj kapi.

                                                (Foto: Gradski portal)

Nastavak sjutra…